Dat Archiv vun't Natuur-Notizbook

Na de aktuellen Notizen: Hier.
Mailt Se uns, wenn Se ok en Naricht orr Beobachtung bidragen wüllt!


13.5.12 . .Lieblingsbloom


Tau'n Anhören: Hier klicken

Ik heff leest, dat Loki Schmidt oft fraagt worrn is, wat denn wohl ehre leevste Bloom weer. Un se hett denn seggt: "Dat kümmt ganz up de Johrstiet an." Un dor mütt ik ehr tostimmen. Gah ik in't fröhe Fröhjohr bi Ies un Snee langs de Wakenitz un seh dor direkt an't Över, direkt neven den dichtfroren Fluss, lütte witte Glocken, de mi bi den kolen Wind tonickt — denn sünd in dissen Moment natürlich de lütten Sneekieker, also uns Schneeglöckchen, de schöönsten Blomen överhaupt.


Sneekieker an de Wakenitz


Hamamelis, de Tövernutt

Schient denn de swake Februarsünn dörch den Hamamelisboom un lett ehre dünnen Fadenblöden uplüchen; denn meen ik, de Hamamelis — also de Zaubernuss — hett de schöönsten Blöden överhaupt.

Bringt mien leef Mann mi denn in'n März en Pulk Veilchen mit rin un sett de mit Wörteln un Erd in en vun mien Keramikpött, denn gifft dat nix Schöneres as Veilchen. Dorto verströömt se ehren wunnerfienen Duft in uns Stuuv. Ik bün övertüügt, för mi sünd Veilchen de leevsten Blomen. — Un so geiht dat jümmers wieder.


Viöölchen

Dat gifft aver Blomen, de mag ik nich so geern as annere. Ik denk dor as Bispill an Nelken. Se sünd ja hübsch, un se hebbt ok schöne Farven — man stellst du Nelken in en Vaas, denn staht se dor piel un stief. Se beweegt sik nich en beten. Stell ik dorgegen Tulpen in ene Vaas, denn gaht de Knospen na un na up, de Stengel böögt sik wat dal, mi dücht, de Stengel wasst in de Vaas noch en Stück wieder, avends geiht de Blööd wedder beten dicht — also dor is Leven in. De Nelken dorgegen staht mi to unlebennig in de Vaas.


Fleder

Nu hett mien leef Mann graad poor Telgen vun'n Flederboom afbraken un mit rinbröcht. Wat för hübsche lütte Blöden! Wo schöön süht de Dolde ut! Un wo wunnerbor parfümeert de Blöden de Luft üm mi rüm. Nee — ik denk, de Fleder kunn doch wohl miene leevste Bloom wesen...!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

6.5.12 . .Is Mai!

Wi sünd mit Lütt-Emily beten dörch unsen Goorn stromert. An'n End harr jeedeen vun uns Blomen in de Hannen. De Deern harr Gänseblümchen plückt, un — as dat so Kinnerort is — mit heel korte Steel. De Blömken kunnen blots swimmen up dat Water in dat Glas. De Grootvadder harr sik överwunnen un enen lütten Telgen vun'n Appelboom afbraken. Un de Grootmudder harr enen Stengel vun't wunnerfiene Wiesenschaumkruut mitbröcht.

Is Mai!


Appelblööt, Mardelblööm, Wischenschuumkruut

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

6.5.12 . .Shivalingam

Ik heff em schenkt kregen, den Shivalingam. Vun Ella. En Steen, de ganz glatt un rund is un de utsüht, as en groot hellbruun Ei mit düüsterbrune Placken — blots dat beide Sieden vun dat Ei liek sünd.

"En Shivalingam" hett Ella seggt. Man wat is en Shivalingam? Dat Wort harr ik noch nie nich höört. Also kraam ik miene Steen-Böker rut un stöver dor in rüm.

En Shivalingam is en ganz eenfach Sandsteen. Un disse Sandsteen is vun den Narmada-Fluss in Zentral-Indien johrhunnertelang hen- un herbeweegt worrn. Un nu is he ganz glatt schlepen un hett disse runde, ungewöhnlich Form kregen.

Dat find ik ja nu ganz faszinierend, denn ik stell mi vör, dat mien Shivalingam vun't Water vun dissen Fluss Narmada — de in 3000 m Hööcht entspringt — mitnahmen worrn is, villicht bet na dat Arabisch Meer, wo de Fluss rin münden deit. Un enerwegens an dat Över vun dissen Fluss in dat ferne Indien hett en Minsch mienen Sandsteen funnen un ut't Water ruthaalt un nu — nu liggt de Steen hier in mien Hand.

Sien Naam besteiht ut Shiva un Lingam. Shiva is de hööchst Gott in Indien. Lingam is en altindisch Wort un bedüüdt Phallus, de Leven bringt.

Mien Shivalingam hett gries-brune Farven mit düüster rootbruun Inslüsse. De hellen Dele vun den Steen symboliseert dat Männliche — de düüstern Dele dat Weibliche.

Mi weer de Shivalingam vun Anfang an bannig unsympathisch. Ik heff dat Ella-Geschenk natürlich in Ehren hollen, man de Steen müss jümmers buten liggen, up'n Balkon, up de Terrasse, vele Johre.

Nu aver heff ik mal in de Böker keken, vun de mien leef Mann jümmers seggt, dat sünd de reinsten Hexenböker, un dor steiht, dat de Lüüd in Indien övertüügt sünd, dat en Shivalingam Kraft geven kann, dat he Energie gifft. Man sull den Steen mit beide Hannen ümfaten un so disse Kräft in sik upnehmen.

Natürlich heff ik foorts mienen Shivalingam rinhaalt. Ik heff em fein rein maakt ünner fleten Water un nu tööv ik mal af, wat he un ik uns villicht doch noch anfründen köönt.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Dat beste Bild vun Rana

30.4.12 . .Rana — en echten Pogg!

Wat weer ik verwunnert över de Utkunft vun den lütten Pogg, den ik tofällig funnen harr! Dat weer en echten Pogg (lat. Rana)! Gifft dat ok unechte Poggen?


Mööschen orr Wooldmeister

As ik letzten Sünndag mit mien Mann mit Auto dörch den Woold föhr, wöör ik an den Rand vun en Waldweg de ersten Mööschen wies. Glieks heff ik anhollen, dat müss ik genauer ünnersöken. Un wohrhaftig, an de Kannt vun den Weg wussen n'Barg Mööschen up en lütten Wall. Dor müss ik mi doch enen lütten Struß plücken un mit na Huus nehmen. De drögten Mööschen legg ik ümmer in mien Wäscheschapp mank dat Linnentüüch. Dat rüükt so goot.


Wenn Se lütt Rana...

As ik up den Wall kladder un mi na de Mööschen bück, hüpp mi en lütten Pogg meist in't Gesicht. Ik heff mi böös verfehrt. Den Pogg harr ik wull ut sien Meddagsslaap haalt. He hüpp mank dat verdröögte Loof un dörch de Mööschen vör mien Fööt. Denn sett he sik up en Blatt.


...up düsse Biller kennen wüllt,...

Gau haal ik mien Knipskassen ut de Tasch. Aver dor weer de Pogg al wieder hüppt. Endlich wöör ik em wedder wies. Aver in den Momang, as ik up den Utlöser drücken wull, swupp!, hüpp he al wedder wieder. Ik ümmer achterna. Dat güng den Wall up un daal un duer so lang, bit ik in't Gras full. Mien Mann müss mi wedder hoochtrecken.


...mööt Se ehr wohraftig vergröttern.

Nahdem ik mi dat Loof un de Dannennadeln vun de Büx kloppt harr, fraag he: "Hest denn nu wenigstens en godes Bild vun em maakt?" "Dat weet ik doch noch nich, ik mütt eerst mal nakieken!"


Man denn geiht dat!

As ik em denn up dat Display vun mien Knipskassen den Pogg wies, meen he: "Dat hett sik ja richtig lohnt! Dat is ja en ganz besünneres Exemplar!"

Ja, dat weer en echten Pogg, en Moorpogg!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

29.4.12 . .Wooldsuurklever (Oxalis acetosella)

Up de Söök na dat wilde Vijöölchen keken mi in den Woold luder witte Steerns an. Mank de blagen Blöden vun Vijöölchen lüchen se ut dat düstergröne Moos. Dat weer'n Blöden vun den Wooldsuurklever, smucke witte Blöden mit zartlila Adern. Se stünnen so dicht neven eenanner, dat ik se vun Wieden meist mit Anemonen verwesselt harr. Aver ne, dat weern Blöden vun den Wooldsuurklever mank de hellgröön Kleverbläder.


Mang de Vijöölchen blöht de witte Wooldsuurklever


De Bläder seht den Klever liek, ...

Glieks müss ik an mien Kinnertiet dinken. Wi strömern besünners geern in't Fröhjohr dörch den Woold. De Bööm smückten sik mit dat eerst Gröön. Dörch dat verdröögt Loof keken de ersten lütten grönen Planten. In den schattigen Grund funnen wi al Wooldsuurklever. To geern hebbt wi uns dormals wat vun den Klever afplückt un em pröövt. De Bläder smeckten teemlich suur.


...de Blöden de Anemone.

Eerst hüüt weet ik, dat man nich to veel vun de Bläder eten dörf. Se sünd swack giftig, se hebbt Oxalsäure.

De Plant hett en ganz besünnere Egenoort. An't Enn vun den dünnen Stengel sitt dree Bläder. Se seht uns Kleverbläder liek. In'n Schadden wasst se dicht neveneenanner. Dat is en richtig gröön Teppich. Wenn dat aver warm warrt un de Sünn up de Bläder brennt, klappt se de ganz eenfach as so'n Regenscheerm tosamen.


Regenschirm orr Sünnenschirm, de Klever klappt sik eenfach to


Bi to veel Sünnenschien süht dat so ut

De Wooldsuurklever wasst in Misch- un Nadelwoolden an Placken, wo besünners veel Schadden is. De Bodden mutt feucht un suur ween. De eersten Blöden warrt vun Insekten bestöövt. Wieldat de Wooldsuurklever sien Standoort in den schattigen Woold hett, kaamt nich noog Insekten to Besöök. Denn maakt de Plant ehr Blödenbläder tosamen. Dorbi köönt se sik sülvst bestöven.


Samenkapseln vun'n Klever

Den Samen ut de riepen Kapseln sleudert de Wooldsuurklever ganz eenfach in de Ümgegend. So sorgt he sülvst för de neegsten Planten. Wi kennt dat vun dat Springkruut.

De Wooldsuurklever is en taage un utduernd kruutig Plant. Se warrt 5 bit 15 cm hoch. De meisten Oorten wasst in de Tropen.

Fröher hett man den Wooldsuurkleever sogoor sammelt. Dor wöör Suurkleesolt ut wunnen. Hüüt freut wi uns blots noch an de smucken lütten Blööm un pröövt hööchstens mal de Bläder.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

22.4.12 . .Kaiserkroon (Fritillaria)

Wat för en Naam! Wi kann en Bloom den Naam Kaiserkroon drägen? De Kaiserkroon smückt doch egentlich den Kopp vun en Kaiser. Hett de Bloom en Kroon up den Kopp? As Kind heff ik mi al ümmer vör düsse Bloom intresseert. Bi mien Tante in den Buurngoorn stünnen in en Rabatt de smucken Blööm. Se blöht al in den Aprilmaand mit Narzissen un Tulpen to glieke Tiet.

Nu bin ik bi mien Naver en Kaiserkroon wies woorn. Dor heff ik se mi nochmaal wedder ganz niep un nau bekeken. An en langen dicken Stöhl mit dünne Bläder hängt ründüm an't bövere Enn en Kranz vun smucke orange Blöden. Se kiekt all mit de Köpp na ünnen. Ut de Meern vun den Blödenkranz wasst noch en Büschel gröne Bläder. Dat süht smuck ut. De Bloom is wat Besünneres un kann to recht den Naam Kaiserkroon drägen.

As de meisten Fröhblöher wasst se ut en Zippel un kann bit to 1,50 m groot warrn. Se tellt to de Liliengewächse un is giftig. Egentlich is se bi uns nich to Huus, se kümmt ut den vörderen Orient. Aver siet 1573 is se överall in de Goorns to sehn. Se sall mit ehr'n jüüst nich goden Ruuch de Wöhlmüüs un Muulworpen verdrieven. Aver wegen ehr smuck Utsehn warrt de Kaiserkroon geern anplant.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

19.4.12 . .Ikk hevv de Goosen lieden sehn…

...glöövt mi, dat wee nich wunnerschöön!

Disse Worden sprungen mi in d’ Föölen, as ikk de Dach noa Ostern in use dree ollnborch/freeschken/schliektauischen Bladdjes (NWZ / JWB / WZ) een Schrievers Berichten över de, in de Oogen van een Buur ut Petersgroo "gefaarlichen un unnützen Frääters", de as Wintergasten bi us in d’ Joaderebett över de koole Tied läävenden Nonnengoosen lääst hevv.


Nonnengöös — schallt se verhungern?

De Penner butendieks un de Gröönlandwischen binnendieks üm de Joadebucht ümto (van Fedderwardesiel up de Oosterkant över Dangast und Willemshoaben bit hen noa Schillichhörn an de Westensiet) sünd van de juropiensch Regeern in Brüssel as „Voagelschutzrebett“ deklareert worden. Annerswons un överall hevvt Naturschützer un Naturnützer up een Padd tosoamenfunnen, de de Goosen (un ok anner Wilddeerten) to överlääven helpt.

De Buuren as Natuurneeter günnen de Wilddeerten dat Frääten un kriecht dorföör up de anner Kant ut de Stüürkass een doalerhaftigen Utgliek föör dat, wat hör dor an Aarnt dör de Nöäs geit, wiel de Frücht van hör Land statt as Doalers in hör Knipke, as Ruuchfoor in de schmachtich Goosen hör Buuk laand. See, de Buuren, schöält joa – su dat Sinnen in de Regeerungskoppen – nich allennich de Lasten droagen, de Naturbewoahren nu moal mit sükk brengt. Naturbehollt is Allermannsdoon, un su moot ok elker Minsch sien Deel dorbidoon. Ikk weet nu nich, woarüm de een ov anner Buur nich mit de annern disse Padd geit un dat Naturgeböören to een föör alle Sieden goodet Waark warden lett. Ikk froach mi stilkens, woarüm dor bi de Landeegendöömer ov Hüürlüü wekke tüschen sünd, de up de Doaler-Utgliek wat schieten, un de leever Kanonen upstellen, üm dormit in de Gägend rümtoballern – un dorföör doch verrafftich ok noch een amtliched Tostimmen kriecht. Schull dat wääsen, dat disse Moakers und disse Tostimmers in hör Koppen noch rüpelhaftich Jungs blääven sünd, de geern wat mit een Püüster in de Gägend rümballern? Dat schullen see denn bäter blods an d’ Olljoahrsoabend doon, dat is dries blossich eenmoal in d’ Joahr. Ovwoll dat ok all eenmoal toveel is.

Wat see langs de Dieken van Petershöörn up Dangast to mit de Balleree näämich moaken, dat ist nix as Deertenquäleree – Massendeertenquäleree, wiel de Goosen sükk dör dat „Vergrämen“ – as see dat söötschnutich benöömen – nich de föör de Toch noa Sibirien nödige Liev anfrääten köänt. See mooten sotosärgen mit een losen Sprittank de lange Reis in hör Sömmerrebetten anträden. Wo veele Nonnengoosen dorüm ünnerwäängs verrekken, wiel hör de Kräften verloaten, dat lett sükk blods vermooden. Wu veel dat denn nipp un nau wäst sünd, dat weeten wi eers denn, wenn keenen van de Deerten mehr dor is.

Jümmers, wenneer mi wäär so een Doon, as nu jüüstemang hier an de Joadedieken, tömööt schleit, denn denk ikk bi mi, dat de Natur bääter oahn so mennich Minschenschlach utkoamen wür – up de anner Kant oaber nich up een Deertenszort verzichten kann.

Ewald Eden

19.4.12 . .En herrliche Halo

Düssen wunnerschönen Sünnen-Halo heff ik an'n Dingsdag, den 17., merrn in Hamborg opnahmen. Wat de Halo is un woans he tostann kümmt, köönt Se hier nalesen. De lütte Wulkenslier, de den Halo mööglich maak, weer Minuten later verswunnen. — Se köönt dat Bild per Klick vergröttern.

Marlou Lessing

16.4.12 . .De Specht is echt


"Jungejunge, de Meisen kriegt hier echt gode Verplegen!"

Spechte sünd ja jümmers goot to höörn. Ehr Trommeln un Hacken hallt wiet rüm. Ik glööv meist, dat de Spechte mit disse Trommel-Konzerte ehr Revier jüst so afgrenzt as de Amseln mit ehr Singen. Man oft "trommelt" se natürlich ok gegen de Rinde vun de Bööm, dat se Insekten, Käfer un so'n Tüüg upschreckt.


"Man bloots da rantokamen is swaar!"


"Is doch wohr, ik turn hier rüm, maak för Se den Kasper..."

Worüm ok jümmers, se sünd goot to höörn, de Spechte, man to sehn kriggt man dissen Vagel eher selten.


"...Applaus bitte!"

Ik aver heff vör poor Daag Glück hatt. En Buntspecht harr sik över den letzten Meisenbüdel hermaakt, den mien leef Mann noch ruthangt harr. He harr dat nich licht mit den Meisenbüdel, de för veel lüttere Vagels maakt weer.

Ik kunn em also "infangen". He weer wohl noch en jungen Vagel, denn he harr noch de rode Huuv up'n Kopp.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Naaa, Herr Tom, sünd Se ok echt?

15.4.12 . .Is de Vagel echt?

Annerletzt heff ik an mien Urenkelin Marietta en Bild vun enen Gimpel schickt. De Vagel seet so totrulich in de Hortensie, dat ik em goot knipsen kunn. "Oma, is de echt?" weer ehr erste Fraag, as se dat Bild sehg. Ik heff Ja seggt. "Wenn du ganz ruhig achter mien Stubenfinster sitzt, kannst du em ok bi mi sehn. Dat is en ganz smucken Keerl. Mit sien rode Boss fallt he di glieks in't Oog. Up den Kopp hett he en swatte Kapp as en Prester. Dorüm hett he ok den Binamen Dompfaff. Segg mal, Marietta, weetst du nich enen Namen för den Vagel?"

"Ja, Oma, roop em doch Tom", anter se up de Steed. Nu snack ik mit em un roop em Tom! He hett na en poor Daag ok noch sien Fru mitbröcht. De weer toeerst böös schuuch. He hett se ümmer wedder mit sien: "Bit, bit, djü" ropen, bit se ok keem. Vörsichtig keek se sik up den Lünkendisch üm. Bald hett se sik aver an mi gewöhnt. Se harr ok en swatte Kapp up den Kopp, aver ehr Boß weer nich so smuck rood.


Herr Tom hett jümmers den Snavel vull — un snackt dorbi! Also echt, Herr Tom!

Nu kümmt Tom jeden Dag eenige Male mit sien Fru up mien Lünkendisch. För mi is dat ümmer wedder en groot Freud, wenn ik em mit sien Fru bi't Freten tokieken kann. En Bild vun dat Poor heff ik mien Enkeldochter ok al tokamen laten.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

7.4.12 . .Frost an'n Karfriedag

Hüüt, an'n Karfriedag, weer ik morgens al fröh — naja so Klock söven — buten. Uns Thermometer wies 4°C minus. Kunn ja wohl meist nich angahn. Man, de Rasen weer witt. Un uns Blomen? Oh, oh — Väterchen Frost harr se all besöcht. He hett up ehre Bläder Muster tekent, togeven: hübsche Muster. De Tulpen hett he daldükert, dat vele Blöden an de Erd liggt. De Narzissen hett he witte utzackt Iesränder an ehre lüchen gele Blöden tövert.

De Sünn geev sik al veel Möh, un güng gegen de Küll an. Ik stell mi mirrn up'n Rasen, dat ehre Strahlen mi den Puckel warmen — as kort en Schatten över mi füll. Ik keek. En Reiher weer jüst över mi wegflagen. Denn sett he sik bi Naver ganz baven up enen hogen Boom un leet sik vun mi bewunnern. Un in disse stille Wunderherrlichkeit füng ene Glock an to lüden. Ganz deep klüng dat ut de Innenstadt bet na mi rut.

Karfriedagslüden ...

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

1.4.12 . .De Stork


Wat bringt he, Broder orr Süster? — Foto Antje Heßler

Büst du ok noch vun'n Klapperstorch bröcht worrn? Ik ja!

"Storch, Storch, bester,
bring mi ne lütte Swester",

heff ik denn later sungen.

Bröcht hett he enen lütten runden Broder. Ik kunn Mudder aver nich överreden, mi to wiesen, wo de Stork ehr beten harr. So'n Schiet aver ok. Un denn ok noch en Broder! Denn harr ik ja glieks singen kunnt:

"Storch, Storch, goder,
bring mi en lütten Broder".

Also, mi dücht, mit dissen Vagel is nich recht wat los.


"Wat heet hier, dat geiht mi good?!
Eerst fief Poggen un een Libell hüüt fungen!" — Foto Antje Heßler

Dat geiht dissen Vagel mit den langen Hals un de langen, roden Been un den groten, roden Snabel wedder goot. He höört nich mehr to de bedrohten Vagels. He treckt noog Lüttvagels groot un he hett gode Levensbedingen. He bruukt natte Wischen an'n Fluss orrer See orrer Watergraben un'n lütten Wald dorto — denn is dat al as en Paradies för enen Storch. He fritt Regenwürmer, Heuschrecken, Snicken, ok mal en Fisch, en Muus orrer enen Pogg. In sienen Kehlsack sleppt he al dit Getier in sein Nest un fodert de Jungen dormit. He hört to de Schreitvagels.

Wenn ik an'n Stork denk, denn meen ik den Wittstork (Cicnia ciconia). In Märchen un Fabeln warrt de Stork mehrst Adebar nöömt, oft ok Meister Adebar. Dit is en heel oll Naam, stammt wohl vun de Germanen (auda = Glück, bera = tragen) un bedüüdt sowat as "Glücksbringer".
In mien oll Kinnerböker hett he Meister Langbeen heten. En passlich Naam, dücht mi.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

1.4.12 . .Güllack (Goldlack)

Wat för en Freud! In mien Goorneree heff ik den Güllack wedder funnen. Ik höör noch mien Tante ropen: "Kiek mal, de Gülla blöht al, ik heff dat al vun wieden raken!" Denn hett se mi de Bloom wiest un mi an de Blööt snuppern laten. Dat weer meist so, as wenn ik de Nees in Viölchen steek. Domaals weer ik noch en lütt Deern.


Ehr Majestät, de Ackerhummel-Königin...

...is swaar an de Blöden togang...

De Güllack weer fröher in jeden Buurngoorn antodrapen. Aver denn keem he ut de Mood. Weer doch kloor, dat ik mi enen Güllack mit na Huus nehm. Dor keem he mit twee anner Blomenplanten in enen smucken Putt. Sien goden Ruuch weih nu glieks över de Terrass.


...siet wennehr mutt denn en Königin arbeiten?!

Dat hebbt ok de ersten Hummeln raken. De weern al ut den Winterslaap upwaakt. In de warme Avendsünn keem sogoor en Königin vun de Ackerhummeln to Besöök. Se flöög vun Blööt to Blööt. Se kunn gor nich noog vun den frischen Nektar kriegen.


Naja, op jeden Fall mutt en Ackerhummel ackern!

In all de Johrn heff ik blots ganz selten mal en Güllack sehn. Nu stünn en Güllack up mien Terrass un verströöm sien goden Ruuch. Ik müss veel an mien leev Tante dinken!

In de Blomenspraak steiht Güllack för "Sehnsucht", ik sehn mi na di! Dat do ik ok! Mit sien güllen Klöör un sien goden Ruuch vertövert he mi.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

25.3.12 . .Klackersteen
Versteinert Kieselschwamm


Tau'n Anhören: Hier klicken

Flint- orrer Füürsteen bruukt en dick Book, so veel kann över de verkloort un vertellt warrn. Se sünd mit de Gletscher ut'n Norden kamen.

Besünners swor to finnen sünd de Klapper- orrer Klackersteen. Disse Steen hebbt in sik binnen enen Kieselschwamm, de vun en kugelig Füürsteen-Hüll umgeven is. Wenn mank den Schwammkörper un de Steenhüll ene dünne Schicht Kreide weer un wenn en lütt Lock in den Steen is, denn kann de Kreide vun't Water rutwuschen worrn sien. De versteinert Schwamm liggt denn frie in de Füürsteen-Hüll un klappert, wenn de Steen beweegt warrt, wenn he schüttelt warrt, as en Klöterbüss.

Mien Grootmudder hett uns Kinner vertellt, wenn man enen runden Steen findt, denn bedüüdt dat wat Godet. Un se wohrschu uns, dat wi nie nich so enen Steen verschenken dörven, anners geiht dat Gode up den annern över — un up een sülven kümmt Pien.

Ik heff in'n Loop vun de Tiet en poor runde Steen funnen, de mehrsten up Fehmarn, dor sünd ok welk mank, de klappert.

 

Rudi Witzke
Klackersteen

Dörch alle Tieden
jümmer to
hen un her,
up un dal,
dal un up,
Grotes stött Lüttes.
Eck gegen Eck,
egaalweg,
nu binah rund,
Hardes slippt Hardes.
Hen un her,
küselig rundüm.
Un binnen en Toon?
Du fischt em up,
den Steen:
Sien Swatt
warrt gries.
En Toon blifft
in em — binnen.
In'n Klackersteen!

Ut'n anner Welt?


Sien Swatt...

 


...warrt gries

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

25.3.12 . .Heisters


De Heister wöhlt in'n Rasen

"Schack karack", luut, unmelodisch.
Wenn du dat höörst, denn sünd Heisters in de Nähgde, up Hoochdüütsch Elstern, disse swart-witte Vagel mit den fix langen Steert. Dorbi is dat Swart gor nich blots swart. Wenn du genau henkiekst, denn sühst du en prächtig blaag-gröön, so as Öldrüppen up en Pütz, so as Metall männichmal glänzen deit. De Steert un ok de Flünken hebbt dissen Glanz.


Denn stolzeert he up de Terrass

Kaamt de Heisters aver an uns Futterhuus, denn verswindt all uns annern Gäst. De lütten Vagels hollt Afstand. Un uns Vagelhuus — uns Vagelvilla — is so groot, dat de Heister licht dor rin passt. Un se hollt en rieklich Mahltiet, freet allens, wat mien leef Mann dor rinstreut hett. Ik find, dat se rein so'n beten frech sünd, dreist, se doot so, as höör allens se to.

Mal — dor harrn wi enen ganz seltsam Vagel in uns Vagelhuus to Besöök. Swatt-witt, man gor keen Steert. Eerst as de Vagel luut un unmelodisch en "Schack karack" höörn leet, dor mark ik, dit weer en Heister, de sien Steert verloren harr. Possierlich antokieken!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

18.3.12 . .Leverblööm

De erste warme Sünnenschien in den Märzenmaand haal mi in den Goorn. In de Heck keken al wedder de fienen zoortblagen Leverblööm ut de Eer. Dütt Johr weern dat besünners veel. De Grund vun de Heck lücht richtig vun hellblaag bit deepblaag. Düsse lütten Fröhblöher heff ik gor to geern, ok wenn se man korte Tiet blöht. Ik kann verstahn, dat de Japaner veel Geld anleggt, üm de lütten Blööm in ehr'n Goorn to hebben.

Dat is al lang her, dat ik mi ut en Bökenwohld en Bült Leverblööm mitbröcht heff. De Plant heff ik bi mi in de Heck vun mien Goorn sett. Dat hett aver lang duurt, bit se lütte blage Blöden kreeg. Aver nu föhlt se sik wohl bi mi. En Barg niege Planten hebbt sik sülvst utseiht. Sogoor bi mien Naver sünd na eenige Tiet de lütten Leverblööm updükert.

In den Wohld sünd de smucken Blööm blots noch selten antodrapen. Dorüm hett man se siet en poor Johr ünner Naturschutz stellt. De Blöden dörft nich plöckt warrn. De Leverblööm sünd tage winterharde Planten. Se tellt in Düütschland neven dat Buschwindröschen un dat Scharbockskruut to de bekannten Fröhblöher. Se blöht in den März- un Aprilmaand. Jede enkelte Plant blöht blots en poor Daag. Is aver en wichtigen Pollenleverant för Bottervagels, Käver, Immen un anner Insekten.

De düstergrönen Bläder in Form vun en Lever hebbt de Plant ehr'n Naam geven. Leberblümchen, Anemone hepaticia. Se is en Hahnenfußgewächs un tellt to de Windröschen.


Thilda, de Blomenelf, grööt!

In't Mittelöller wöör de Plant as Medizin gegen Lever- un Gallensüük insett. Hüüt warrt se nich mehr bruukt. In de frische Plant is Protoanemonin, dorher is se licht giftig. Se dörf blots in dröögten Tostand as Heilkruut anwendt warrn. Wieldat se aver ünner Naturschutz steiht un nich mehr sammelt warrn dörf, besteiht wull keen Gefohr mehr.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

18.3.12 . .Dusslige Drosseln

Hüüt morgen weer ik mal wedder recht wat argerlich, recht wat böös. Ik keem mit en Handvull Krokus- un Sneekiekerzibbeln ut'n Goorn. De harrn de dussligen Drosseln un vör allen de verdreihtlich Kreihen rutkleit, rutrupst. Denn hebbt se dor so'n beten an rümhackt un denn liggen laten.


Da! Vandalismus! Goorn-Vandalen!

Wenn se dat nu ut Hunger daan harrn, denn wörr ik ja nix seggen — man direkt dorneven steiht mien leev Mann sien groot "Vagelvilla", de jümmers goot mit Vagelfoder füllt is. Dor köönt se freten, de Drosseln un Kreihen, man doch nich miene Blomenzibbeln ut de Eerd rieten! Nee — dat is ganz un gor nich in Ordnung! Ik heff fix mit dat Vagelvolk schimpt.

De Zibbeln aver, de heff ik in en lütten Keramikpott sett, ünnen en beten Water rin, allens mit hübsche Steen — de ik mal an'n Strand sammelt heff — besweert, un nu sünd witte Sneekieker un gele Kroken up unsen Kökendisch upblöht.


Ok buten sünd de Krokus herrlich!

Ik glööv, wi hebbt ok ene Singdrossel üm uns rüm. Ik höör dat Singen, sehn heff ik se noch nich. Man sehn heff ik ehre "Drosselsmeed". Dat is en Steen, up den de Singdrossel Snicken tweihaut, so, as weer't en Amboss. De Vagel nimmt de Snick an de apen Siet in'n Snabel un haut dat Snickenhuus so lang up den Steen, bet dat tweigeiht. "Peng, peng, knack——"

Also, wenn ik mi dissen Steen mit all de Snickenhuus-Schören üm rüm ankiek, nee, denn stimmt dat wohl nich mit "Dusslige Drosseln".

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

11.3.12 . .En Droom!

Anfang März seten wi up en Bank an de Küst. Wi keken över de Oostsee. Dor röög sik keen Wind un dat Water leeg still as en blanken Spegel. Lichte Nevelschwaden trocken övert Water. Up de anner Siet vun de Küst dükern ut den Nevel mitünner de Schadden vun en Stadt up. Denn weern se wedder verswunnen.


De Klock vun Vineta?

"Hest dat ok höört?, dor hett doch jüüst ganz liesen en Klock bimmelt?", fraag ik mien Mann. "Wat du allens höörst! Dat weer de Flunkenslaag vun de twee Swaans, de dor jüüst övert Water fleegt!"


Vineta, flüchtig un massiv togliek...?

Ümmer mehr keem de Sünn to'n Vörschien. De Oostsee wöör noch blanker. In dat Water spegel sik nu de Stadt vun Gegenöver. Sehg meist as en Fata Morgana ut. De Stadt weer tweemal to sehn.

Ik kunn mi nich beruhigen, harr noch dat Bimmeln vun de Klock in't Ohr. "Du, villicht hebbt wi de versunken Stadt Vineta sehn. Un ik heff de Klocken vun Vineta höört!" "Dien Phantasie geiht mal wedder mit di dörch", lach he un schüddel mit den Kopp.


De Swaan is sachs vertövert...

Vullenns keek de Sünn nu dörch den Nevel un spegel sik as en Füerball in't Water. Dorneven seet een vun de beiden Swaans. He möök de Flunken breet un floog övert Water. Nu höör ik ok den Flunkenslaag, dat weer keen Bimmeln vun en Klock. Ik harr vörher wull blots vun Vineta dröömt!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

11.3.12 . .Schören


Tau'n Anhören: Hier klicken

To un to geern loop ik an'n Strand lang, direkt an de Waterkant. Mien leef Mann aver, de mag dat gor nich. Lopen in'n Sand is för em dat allerletzt, wat en Minsch doon kann! Dorto denn ok noch tohoop mit sien Fru, de all nääslang stahn blifft, kiekt, sik bückt un jümmers wat findt, wat se upsammelt, wedder lang bekiekt un mehrst denn mitnehmen will. "Een kümmt nich vun de Stell mit ehr", hett he graad weller unsen Jungen vörjammert, "un denn sall ik ehr an'n End ok jümmers noch bi't Drägen helpen..."


Gröne Schören, Keramikschören — unvertellte Geschichten liggt in'n Sand


Nee, Bernsteen is't leider nich!

He hett ja Recht, mien leef Mann, ik gah dorüm ok veel lever alleen an't Water lang un freu mi an allens, wat dor so rümliggen deit, as Muscheln orrer Steen orrer ok an Schören. Mehrst sünd dat Schören ut Glas, blaag, gröön, witt, bruun. Bi de brunen Schören krieg ik elkeenmal enen lütten Kick: "Sull dor en Stück Bernstein liggen?" Man nee, mehrst is dat weller en Schöör. Un wiel de Glasschören in't Water vun de Wellen jümmers hen un her beweegt warrt un dor denn bi över den Grund schraapt, sind de Stücken all glatt un rund un fein in de Hand to hollen. Un so'n Stück kann ik denn doch nich liggen laten! Dat mütt doch jedereen insehen. Na ja, togeven, ik heff tohuus en ganz Glas vull mit Schören — aver ik freu mi jümmers to elkeen nieget Stück.


Witte Schören

Wenn ik dat Glasstück an'n Strand find, denn is dat natt un lüücht so'n beten. Wenn dat Stück denn dröög is, wenn dat also hier bi uns up't Schapp in en Glas liggt, denn sünd de Stücken wat stuff, matt, licht witt. Glänzen doot se denn nich mehr.

Ok Keramik-Schören heff ik al funnen. Un denn kiek ik mi de Muster an un sinneer, to wat för'n Gegenstand disse Schöör wohl mal höört hett un woso disse Pott — wenn't denn en Pott weer — wohl in't Water kamen is. Dor kannst di denn wunnerschöön Geschichten to utdenken.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

4.3.12 . .Schaap up de Priwallfähr


400 Schaap gegen de Morgensünn

För den 26. Februar Klock 9 weern ca. veerhunnert Schaap anseggt. De sullen mit de Fähr vun den Priwall na Tramünn översett warrn. Ehr Tohuus weer de Landschaftspflegeverein Dummersdörper Över. In de Wintermaanden weern se up de Wischen in't Meckelnborger Land. Nu keem aver de Lammtiet un dor müssen se in ehr'n Stall in Dummersdörp.


Rechts: De Leithammel. Och nee...

Dat weer för de Lüüd in Tramünn en groot Beleevnis. Sülvst to de fröhe Stunn harrn sik veel Tokiekers infunnen. Wi weern ok dorbi. De mehrsten harrn en Kamera to Hand. Dat Weder weer goot. De Schaap müssen up ehr'n Weg na Dummersdörp noch en Bahnövergang passeeren, bevör de neegst Tog keem. Dorüm müssen de Schaap to rechte Tiet översett warrn.


...dat hier is de Leithammel :-)

Denn weer dat sowiet. Schöön vörsichtig legg de Fähr "Schleswig-Holstein" an den Anlegger an. Ganz vörut föhr en Polizeiauto mit Blaulicht vun de Fähr. Dat möök den Weg för de Schaap frie. Liekers harrn de Schaap vör de velen Minschen an't Över Schuuch un bleven stahn. Eerst as de Scheeper mit sien Stock un sien beiden Hunnen keem un de Schaap toreep: "Komm, Alte, komm!", güng dat wieder.

De Leithammel vörut un de annern all in Reih un Glied achterna. Dat Polizeiauto föhr ümmer noch mit Blaulicht vör de Schaap her un möök de Straat frie. So güng dat na den Bahnövergang, den se ahn Malesch överqueert hebbt. An't Enn vun den Schaapscorso föhr en Begleitauto mit Anhänger. Dat sull Footkranke övernehmen.


Wi sünd nich de eenzigen, de dat knipst!

För uns weer dat en groot Beleevnis. Wi hebbt de Schaap bewunnert, de up ehr dünnen Been den langen Weg vun Brook in Meckelnborg bit na Dummersdörp lopen müssen. An Avend in de Narichten kregen wi denn to weten, dat all Schaap heel ankamen sünd.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

26.2.12 . .Winter Ade!

Bi Rothenhusen weer deelwies noch Ies up den Ratzeborger See. Wi schreven den 19. Februar. De Bööm spegeln sik in dat Ies un in dat Water. In de Ieslöcker nehmen de Aanten ehr erstes Bad un putzen ehr Fedderkleed. En Erpel stünn up en Iesscholl. He reck sik in de Hööcht un reep mit wiet upreten Snavel luut na sien Aantenvolk: "Waak, Waak! Hier is en Lock in't Ies, hier köönt wi baden!"


Waak, waak!


Brrr — veel to koolt!

Glieks kemen welk answommen un kladdern ok up dat Ies. Dat weer en fröhlich Gesnatter. Immer mehr Aanten kemen an. Welk weern al an't Gründeln. En Aantenfru bleev aver lever up enen Reethupen in de Sünn. Se blinzel mi an, as wull se seggen: "Mi is dat Water noch to koolt!"

An Land keken de Sneekieker ut de Eer. Meern mank lüchen de Winterlinge mit ehr gelen Blöden. In den Knick weern de ersten Kätzchen ut ehr Knupp krapen. Överall mell sik dat Fröhjohr!

Dor müß ik an dat Gedicht vun Emanuel Geibel dinken: "Un dräut der Winter noch so sehr....."

Wer weet, up he uns up de Trüchreis in sien Land nich doch noch wedder wiest, wat he kann.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

19.2.12 . .Herr un Fru Dompfaff


Fru Dompfaff

Hüüt leet sik Herr Dompfaff vun mi infangen. He warrt ok "Herr Gimpel" nöömt.
Wat is he för'n prächtig Vagel! Un jümmers is sien Fru — Fru Dompfaff orr Fru Gimpel — üm em rüm. Se hett nich so'n lüchen rode Boss as he, man hübsch antokieken is se ok.

Disse Vagels besöökt uns in'n Winter veel. Mien leef Mann streut wohl jüst de Körner ut, de Dompfaffen geern freten.
Un denn kunn ik noch singen:

Mutter, unterm Dach ist ein Nestchen gebaut, schau, schau, schau ja-a schau!
Dort hat der Dompfaff ein Pärchen getraut, trau, trau, trau, ja-a trau...

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

19.2.12 . .Dauweder

De Snee weer bit up wenige Resten updaut. Sogoor dat Ies up de Seen weer al meist verswunnen. Up uns Utfohrt höörn wi neven uns en lütt Beek murmeln. Se plätscher liesen vör sik hin: "Nu warrt dat Fröhjohr. Ik kann mi wedder richtig bewegen, mien Water löppt vun ganz alleen den Barg hindaal!"

An de Ränner vun de Beek kunn man noch dat Ies sehn. En Zappi versöch up de Kant an Land to kamen. Smucke Muster weern an den Iesrand. Sehgen meist as en Stickmuster ut, as en Kant vun en Dischdeek.

De vergänglich Schöönheit heff ik gau fasthollen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

19.2.12 . .Frostschaden!

Teemlich laat hett sik dittmal de Winter mit Ies un Snee bi uns mellt.Toeerst sehg dat so ut, as wenn dat enen ganz milden Winter geev. De lütten Fröhblöher keken al neeschierig ut de Eer. Dat weer en Freud, se antokieken. Ok de lütten Vagels hebbt sik verdahn. Manch een weer al up Bruutschau.

Denn aver, an Enn vun den Januarmaand, keem doch noch över Nacht de Winter mit scharpen Frost un Snee in Sleeptau! Dat froor Steen un Been. De lütten Planten fullen vör Küll üm. Ok de warme Sneedeek reck nich ut. De keem to laat.


Witte Christroos vör (links) un na den Frost: Totalschaden!

De Winter geev aver blots en kortes Gastspeel. Meist as weer he blots up de Dörchreis. Al na goot twee Weken trock he wedder af.


Rode Christroos vör (links) un na den Frost: Tappi harr dat al lang ahnt!

Wat he dor mit Frostschaden trüchlaten hett, is richtig trurig. Vele lütte Planten bleven up de Streck, se kunnen sik nich verhalen. Se legen platt up de Eer. Ok de erste warme Sünnenschien kunn ehr nich mehr helpen.


Na sowat! Is denn hüüt al Oostern?

Wüllt blots höpen, dat de Winter nich noch mal wedder trüch kümmt.

Poor Daag later keken aver doch wedder eenige vun de velen ümknickten Blöden in de Hööcht. Mit so veel Kuraasch vun de Planten hett sülvst de Winter nich reekt.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

13.2.12 . .Freuhstück in Sibirien

Sibirien liggt bi Elmshorn. Dor weer ik ober nich. Ok nich in dat Badische un Säcksische Sibirien.
Nee, ik meen dat Richtige. 10 Mio km² groot. In dat Land is allens groot. De Woold, dat Woter, der Bargen.
Un vun Novosibirsk, Krasnojarsk, Taiga un Baikalsee hest seker al heuert. De Taiga — unendlich, de Wodka — rieklich. De Summer is kott un hitt un in'n Winter gifft dat Snee, so wiet du kieken kannst. Un — Permanentfrost.

Un ut düt Land hebbt wi nu noch de Küll kregen. Wind geev dat gratis. Bi mi weer de "gefühlte Temperatur" so an de 20 Graad minus. Un op Fohrrad kunnst blot's noch de Oogen sehn. Allens annere harr ik dick inmummelt.


Foto ML

So richtig gleuben wull ik dat nich. Denn eegentlich weer de "gefühlte Temperatur" al dat Fröhjohr. Bi de Piepmätze ok. De singt un poussiert, dat is ne wohre Pracht. Hacki de Specht kloppt överall as dull, un een Adeboor is ok al dor. Wat is dat för'n Dörchenanner?

Un denn, över Nacht, weer ik op eenmol in en Töverwelt, allens witt. Fien un zaart mit Snee övertrocken leeg de Balkon un de Goorn vör mi. Keen Luut weer to heuern. De Wulken an'n Heben harrn en rosa Klöör. De Sünn keem höger un höger. De Snee vun'n Heben glitzer as dusend Diamanten.

Un dor heff ik, Klock halvig acht, op'n Balkon mien Koffi drunken, in Sibirien.
Dat weer een vun miene Glücksmomente.

Silke Frakstein

12.2.12 . .Quitten


Tau'n Anhören: Hier klicken

Ene gode Bekannte vun uns hett gliek dree Quittenbööm in ehren Goorn un elkeen Johr warrt — wenn de Quitten-Oorn-Tiet dor is — jümmer dat sülvig Thema besnackt: "Wohen mit den groten Quitten-Segen?" Quittenbrot warrt herstellt, Quittengelee warrt kaakt, alle Frünnen un Navers warrt mit de prächtigen, harten Früchte beglückt, ok ik.

Ik legg to un to geern een orrer twee vun disse herrlich duften Früchte in uns Auto. Blots wat ut de Quitten kaken, dat kann ik nich mehr. Miene Hannen weigert sik, disse leckern, aver böös harten Früchte twei to snieden orrer to verarbeiten. In dit Johr aver keem Rettung — uns Dochter Imme freu sik richtig, as ik se fraag heff, wat se villicht Interesse an poor Quitten harr. Hach...

Un so bün ik denn doch noch to poor Glääs Quittengelee kamen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

12.2.12 . .De Kratzdistel

Fründin Annekathrin hett mi ene olle Plischke-Kort schickt. Se wiest ene Distel, un ünner de Distel steiht:

"Der Igel bin ich unter den Blumen, friedlich wie er,
doch immer kratzig, gerüstet zur Wehr!"

Dat sall also ene Kratzdistel sien up de Kort, un vun ehr gifft dat ganz, vele verschieden Orten.

De Distel is ene Plant, de al in de Bibel vörkümmt. In'n 1. Mose 3, 18 steiht, as Bispill: "Mit Mühsal sollst du dich vom Acker ernähren dein Leben lang. Und der Acker soll Dornen und Disteln tragen."

Siet Dusende Johren gifft dat also de Distel. Se gellt as Unkruut. Un dat warrt bekämpft, tominnst vun't End vun den 2. Weltkrieg an. Dorto keem, dat de Minschen vele Straten buut hebbt, Hofplätze un Wege wörrn befestigt, asphalteert, plaastert. Uns Distel harr dat swoor, enen Platz to'n Wassen to finnen. Dorüm gifft dat hüüt nich mehr so ganz vele vun ehr.

De Distel is aver ok en Futterstell för Immen, Hummeln, Bottervagels. En Bottervagel hett sogoor sienen Namen na disse Plant, de Distelfalter. Siene Rupen leevt up Disteln. Se möögt dat stachlig, se freet de Stachel.

Un de Samen vun de Disteln sünd de Lievspies vun enen lütten, bunten, hübschen Vagel, vun den Distelfink. He is he överall dor to finnen, wo Disteln gern wasst Un wenn de Samen riep warrt, kann een Swärme vun disse Vagels sehen, de de Disteln plünnern.

Ik heff mi freut, mirrn in'n Winter enen Distelgruß vun Annekathrin to kriegen un ik heff poor Distel-Photos ut'n Sommer rutsöcht. Is se nich wunnerschöön, uns oll Distel?

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Grammersdörp

12.2.12 . .So schöön kann Winter sien!

Dat weer noch düster. In de Nacht harr dat Steen un Been froren. Dat Thermometer wies an'n Moorn 15°C Minus. Brrr! Wat weer dat koolt! Am leevsten weer ik glieks wedder in mien warmes Bett kladdert. Aver dat güng nich, ik wull hüüt noch allerhand up de Reeg bringen.


De Seepavillon

In de Twischentied weer de Sünn opgahn. Se lüüch vun schiern blagen Heven. De ersten Strahlen keken al in't Finster. Dat sehg na enen herrlichen Winterdag ut. "Den mütt wi geneten", meen ik bi't Fröstück to mien Mann.

Na't Meddageten trocken wi uns warm an. Över versniete Dörper güng uns Fohrt na Wilmsdörp. De Sünn stünn al teemlich deep. Ehr güllen Strahlen glemen dörch de Bööm över den Hemmelsdörper See. Wi wullen in den Seepavillon en Tass Kaffee drinken.


Achter de Bööm töövt de fraren See!

"Lat uns eerstmaal üm de Huuseck kieken, up de See al tofroren is." Wat weern wi verbaast, as uns al Footgänger vun de See in de Mööt kemen. Door geev dat keen Hollen, wi müssen ok up dat Ies! Wat kunnen wi vun door den Seepavillon goot sehn.

Aver denn weer uns dat to koolt, wi müssen uns eenfach opwarmen. Bi en gode Tass Kaffee hebbt wi denn vun binnen den Sünnenünnergang dörch dat Finster bekeken. Dat weer wohrlich en wunnerboren Winterdag.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

12.2.12 . .Wederwunner

Bit in de Meern vun den Januarmaand harr de Winter uns veel Warms un Regen bröcht. 10°C plus kunn man oftins an't Thermometer aflesen. De Rasen weer gröön un de lütten Planten weern meist all upwaakt un an't Blöhen. Denn mell sik mit eens dat Hooch "Dieter" ut Russland mit Frost bit to 15°C Minus un stieven Oostwind an. Dat geev Hochwater an de Küst un de Oostsee swapp över de Steen un de Brüchen.

Torüch bleven smucke Gebilden ut Ies. Vadder Frost harr dat Water freren laten. Vun de Brüchen hüngen lange Iestappen un över de Steen leeg en dicke Iesdeek. An de Kanten hüngen lütte Tappen. Dat sehg ut, as wenn de Iesdeek Fransen harr.

An den Watersuum weer al fastes Ies. Dor höllen sik en Barg Aanten up un söchen na Freten. Mit jede Well spööl nieges Freten an de Waterkant. Ümmer wedder störken se sik in't Water. Seker funnen se dor lütte Deerten un Muscheln.

En ganzen Stoot heff ik mi dat Drieven ankeken. Aver denn weern mien Hannen un ok de Fööt so verklaamt, dat ik mi up den Nahuusweg maakt heff.

Düsse Winter is ümmer wedder för en Överraschen goot. Mal meent man dat Fröhjohr is al dor un nu is dat depen Winter. Kannst di blots wunnern!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

12.2.12 . .Spuur in'n Snee

Wi hebbt in unsen Goorn en wat egenordig Spuur in'n Snee funnen. Grote Tatzen! Un mank elkeen Afdruck tominnst een Meter Afstand.
Lütt-Emily stünn un staun. Grootvadder sinneer: "Hier mütt ja en Elch lang lopen sien orrer sowat. Wokeen maakt anners so lange Schreed?"
Nu leep Emilys Phantasie up Hochtour: "Oh ja, vielleicht war ja Mr. Moose hier. — Oder vielleicht en Rentier, Opa! Vielleicht war ja Rudolf hier..."
Hm...
Also, ik glööv eher, dat hier en Eekkater lang hüppt is. Man — wokeen kann't weten?

En poor Daag later weer wedder ene ungewöhnlich Spuur in'n Goorn to sehen. In turbulent Övermoot harr een sien Haken slaan. Ditmal weer dat Identifizeern licht: Emily weer dörch unsen Goorn lopen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

5.2.12 . .Fröhstücks-Snack


De schöne Blick ut dat Kökenfinster

So bi Klock acht is bi uns Fröhstückstiet. Wi sitt in de Köök an den lütten Disch vör dat Finster. Männichmal geiht de Naver vörbi un winkt uns to, he mütt arbeiten. Ik heff dat Blatt al haalt un lees Anneke dat Wichtigst vör. Wi kiekt mal ut dat Finster. De Drosseln sünd an de letzten Appeln togang, un twee Katteker toovt in den Appelboom rup un dal un hen und her. Man vörgistern — ik dach ik drööm — dor stünnen twee Rehe an'n Tuun, een so'n beten lütter as de anner! Se knabbern an de Strüker, mal hier, mal dor. So recht smecken dee ehr dat woll nich. Se kratzen in den Rasen rüm, dat weer ok nix. Un denn güngen se ganz sinnig trüch, de Stufen hendal, ganz ornlich, un denn weern se weg.

"Nee", meen Anneke, "de warrt jümmer driester. Bi uns Fründin Christa freet se in't Fröhjohr de Blomen af, un nu besöökt se uns hier. Meenst nich, dat geiht to wiet? Aver — pass man up, dat warrt sik ännern. De Wulf maakt sik breed. Ik heff dat jüst leest. Bald is he hier bi uns tohuus. Denn rüümt he up mit Rehe un Hasen. Dorvun gifft dat eenfach to veel — heff ik ok leest. Un wenn de Wulf hier wedder leevt bi uns, dat is doch en Teken, dat uns Welt wedder in Ordnung is."

"Man, Deern, du tüünst! Dat kann doch nich sien, de Wulf hier bi uns. Du kannst denn doch gor nich mehr an de Wakenitz spazieren gahn. Du weetst dat doch, de fritt to geern mal en Grootmudder. Un denk an dien lütt Emily. So lütte Deerns, de mag he noch lever. Also, dat mit den Wulf, dat warrt nix."

"Ik heff aver leest, du sallst dorbi ok an uns Ümwelt denken! Weer dat nich schöön, so'n poor Wölfe hier bi uns?"

"Överlegg doch mal. Alle Daag verputzt de denn en Oma, di toeerst, twischendörch mal en Schaap orrer anner zaart Fleesch. Nee, kümmt nich in de Tüüt. Drink du man jetzt noch en Tass Tee, un vun den Wulf will ik nix mehr höörn."

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Karl H. Nissen

30.1.12 . .Sünndags-Gast

Uns jüngste Dochter seet an ehren Laptop un keek dorbi ganz sinnig ut en Fenster — de grote Stuuv is no all Sieden open, wenn man dor sitt, hett man en goden Ründümblick in den groten wunnerscheunen Goorn.

Mien Mann harr noch en tweetes Vogelhuus buen müss, wieldat so vele Derten in Goorn no Foder seuken. Uns Dochter wohnt op't Land, se hebben dor een smuckes Huus buut. Dat Scheunste is de Knick, de all de Hüüs sotoseggen inrohmt. So hebbt se jümmer veel to sehen, un ok to Smüüstern. Över 50 Lünken trililieren bi se in de Hecken un komen ok to'n Vogelhuus, ok ganz lütte Duven sünd dormang, se sitt mehrstens op dat Stalldack. Mien Mann hett de Ingäng vun de Vogelvillen so but, dat se wunnerbor all Platz hebben. Dat hett sik wohl ünner de Derten rümsproken. Kaninken, Fasanen, Hosen, Eekkoter — grote un lütte Vogels — all komen se geern in den Goorn vun uns Kinner.

Hüüt over hebbt se een besünneren Gast hatt — een lütten Rehbock! Ganz suutje hett he sik satt freten; sien Geweih weer noch vun en Bast-Huut övertrocken — de warrt later an de Bööm afschüert.

De Bast-Huut nährt sien Geweih. Jeedeen Johr in Fröhling wasst em denn en nieges, dat jümmer smucker warrt. Den weken Bast fegt he denn wedder an de Bööm af, so dat de Tippen free liggen. He tekent ok Karfen, dormit ok jeedeen Rehbock weet, dat dor sien Platz is.

En utwassen Rehbock hett an sien Geweih meerst söss Ennen, un dree Tremsen an jeedeen Stang.

In Fröhling un Sommer hebbt de Rehn dat lichter — morgens in de Düüsternis, un an Ovend kann man se tohoop op de Wieschen un Feller sehen, se weten, wo se wat Godes to'n Freten finnen. Krüder, Gras, Bleder, Driften vun Bleuten, Woold- un Feld-Früchten freten se geern. Rehn sünd Wedderkäuer; woneem se noog hebben, leggen se sik hen un kauen allens noch eenmal dörch.

Se sünd bannig schu, köönt nich goot sehen, over goot rüken un heuren. In Winter sluten se sik tosomen — so köönt se beter Foder finnen un överleven. De Stoffwessel is op Spoorflamm, se hebbt dat nu nich so licht.

De Hoor vun de Rehn sünd holl, se isoleren den Lief so gegen Hitten un Küll. In Woold hebbt Jagers Foder-Krübben opstellt, se sünd meerst mit Heu, Ecker, Book-Eckern opfüllt — de nehmt de Rehn ok geern an.

För uns Kinner weer dat en Beleefnis, dat de jung Rehbock in ehr Goorn ganz totrulich to'n Freten komen is. So ist dat doch scheun — woneem se in en Dörp wohnen un de Derten över den Winter helpen köönt!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Marita Pollak

30.1.12 . .Boomblödenpracht

Weer dat ehrgüstern blots en Droom? As ik vunmoorn ut Finster keek, heff ik mi verwunnert de Ogen reven! Allens witt! Dat weern keen witten Blöden vun den lütten Boom! Ne, de Eer weer mit Snee inpudert! Allens weer mit fienen witten Snee todeckt! —

De letzten Daag harrn wi deepblagen Heven, meist as an't Middelmeer. De Sünn weer al richtig warm. De ersten Blööm recken all de Köpp na ehr. Ok ik müss na buten. Up mien Weg na'n Strand wöör ik in en Goorn an'n Stratenrand en Boom wies, de över un över mit lütte wittrosa Blöden överseit weer. Dat kunn blots en Mandel- oder Zierkirschboom ween.

Kuum to glöven. Hier bi uns in de Meern vun den Januarmaand en blöhenden Mandelboom? De is doch bi uns egentlich nich to Huus. Weer dat villicht doch en Zierkirschboom, en Winterkirsch? De Boom prahl richtig mit sien smucken wittrosa Blöden.


De fienen Blöden sünd verfraren!

Wat goot, dat ik Biller vun em maakt heff. So kunn ik nawiesen, dat ik nich dröömt harr. Wüllt höpen, dat de smucken Blöden dat Winterweder överleevt.


Na den Frost: Is ja nochmal goodgahn!

Nadem ik mi noch wieder klook maakt heff, weet ik, dat is en Snee- oder Winterkirsch un keen Mandelboom. De Küll en poor Daag later hebbt de fienen Blöden vun de Winterkirsch aver doch nich so recht verdrägen kunnt. Se leten meist all de Köpp hangen. Villicht hebbt de Knubben den Frost överstahn.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

26.1.12 . .Möwen


Tau'n Anhören: Hier klicken

Wat för en Beleven, an't Water lang lopen un Möven ankieken. Wat sünd dat för schöne Vagels un wat sünd dat för elegante Fleger. Wat sünd se jümmers an't Krächzen un Kreischen. Trotz "Meeresbrausen" un "Windessausen", de Möwen kannst' jümmers höörn. Schrill un luut!


En stoltes Möwenporträt

Un as mien leef Mann en lütt Stück Brot in de Luft smeet, dor kemen se all anflagen, se swüngen hen, se swüngen her, se krieschen, zanken sik — grootordig! Schaad, dat ik nich flegen kann.

Neben mi lütt Emily, en staunen Emily. Man denn stoppt se miteens ehre lütten Finger in de Ohren, för se weer't wohl genug mit all dat Möwenschrien.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen; Fotos: Anke Nissen, Elene Scholz


Up den Eckschrank

22.1.12 . .Lampenputzer

Kling-klong höör ik de Huusdöörklingel. Gau leep ik hin un maak de Döör up. "Oh, Bärbel, wat schöön, dat du mi mal wedder besöchst! Wi hebbt uns lang nich sehn! Kaam rin!" Se legg ehr'n Mantel af un keem in de Stuuv. "Wat is dat wedder schöön bi di. All de smucken Bloom up de Finsterbank!" Se keek sik wieder üm. "Wat hest du denn dor up dien Eckschrank stahn? Is dat en nieges Modell vun en Stoffwedel?" Ik keek na mien Eckschrank. "Ach, du meenst den Lampenputzer."


Finsterbank, Tulpen: Echte Blööm kaamt jümmer good an!


Dat Chinaschilf is ok echt!

"Dien echten Bloom sünd mi lever!" Dorbi wies se up en groten Tulpenstruuß. Denn harr ik jüüst vun Wekenmarkt mitbröcht. "Ach weetst du, de frischen Bloom sünd mi in'n Winter oftins to düür. Dorüm heff ik dat Chinaschilf in de Vaas stellt. Dat heff ik in Harvst vun mien Naversch kregen un dröögt. Un ik finn, dat süht ganz smuck ut!"


To'n Vergliek: Düt is würklich en Stoffwedel! Maakt sik ok ganz smuck, nich?

"Wat, dat sünd keen Kunstbloom? Ik heff wohrhaftig in'n eersten Ogenblick dacht, dat weer'n Stoffwedel oder so'n Dinger to'n Buddel sauber maken!" "Ne, dat is Chinaschilf. Dat warrt aver ok Lampenputzer nöömt. Du kennst de Plant ganz seker. Bi uns Naversch steiht de as Sichtschutz in'n Goorn. Se warrt över twee Meter hoch!"

"Lampenputzer?", fraag se mi un fung lachend an to singen: "Lampenputzer ist mein Vater, am Berliner Stadttheater......" Ik full mit in: "Meine Mutter näht Manschetten für Soldaten und Kadetten..."

Wi hebbt uns bi een Tass Kaffee noch fix wat vertellt un harrn enen vergnöögten Nameddag. Se hett noch en Stengel vun den Lampenputzer mit na Huus kregen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

22.1.12 . .Nepal-Tee


Tau'n Anhören: Hier klicken

Fründ Peter hett en wat länger Reis na Nepal maakt. Se weer wohl fix anstrengend, disse Reis, denn he weer 10 kg lichter, as he wedder trüch keem. Bi al de Strapazen aver hett Peter doch an uns dacht. Wi kregen ene Ansichtskort ut Nepal un he bröch uns en lütt Kist vull Swarten Tee mit, "Ilam Tea". Ik weer natürlich wedder ganz anröögt — man ik heff mi ok bannig freut. Tee ut Nepal! Tee vun't Dack vun de Welt...

De lütt höltern Kist süht ut as en Würfel un den Deckel kann een upschuven, also rut trecken — so as wi fröher unsen Griffelkasten upschuven kunnen. As ik de lütt Kist apen maakt heff, dor strööm ut den grootblättrig Tee en milden, zarten Duft in mien Nääs. Wunnerbor!

Bevör ik nu aver mit dat Drinken vun'n Tee — mit dat Geneten — anfangen kann, mütt ik mi doch eerstmal en beten över dissen Tee informeern. Man, wo? Miene Tee- un Krüderböker geev nix her.
Also Internet. Un dor heff ik wat funnen. Ik lees:

"Ilam Tal Tea mit seiner reizvollen Geschmack und Qualität kann leicht Ihre Tee-Zeit ein echter Leckerbissen. Allerdings gibt es einen weiteren Aspekt der Ilam-Tal Tea, dass es als eine perfekte Gesundheit Stärkungsmittel für Sie aufgrund seiner immensen Nutzen für die Gesundheit zu handeln, Trinken mehr als 5 Tassen Ilam Tal Tee pro Tag verursacht drastische Reduzierung der Chancen für eine Person um nach einem Herzinfarkt zu sterben..."

Tja ... Jeedeen warrt nu wohl insehen, dat dit Tee-Geschenk noch veel wertvuller worrn is för uns. Un ik warr glieks in de Köök gahn un dissen Infarkt-minnern Drunk trecht maken, un denn warr ik den Nepal-Tee tohoop mit mienen leven Mann probeern — mit Andacht probeern.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

10.1.12 . .Uns Fründ ...

... is he nich, de Muulwarp. He is man lütt, so bi 15 Zentimeter lang. He löppt ok nich rüm in unsen Goorn, nee, he versteekt sik un maakt Dummtüüg. To sehn kriggst em meist nich, he buddelt, un de Eerd smitt he na baben, rup up den Rasen. Dat sind de Muulwarpshümpel. Un de kann ik nich lieden! Wi hebbt meist mehr so'n Hupen as Rasen.
Dat geiht to wiet.

Man wat kann ik doon? Nix. Wat heff ik rümfraagt, de Garners, in so en Goornladen, miene Frünnen. Un wat heff ik för gode Raatslääg kregen. Du müsst Larm maken, mit so en Rüttelplatt över den Rasen gahn. Enen Holtpahl inhaun un jümmers mal dor gegen kloppen. Buddels ingraven, dat de Wind baben so rinpuust, dat dat huult. Ultraschall sall ok helpen, dat gifft so schöne düür Apparate to köpen. De Muulwarp hett en empfindlich Nääs, warrt seggt, allens wat stinkt, dat mach he nich, so as suur Melk, Zippeln, Hundeschiet, Parfüm, Petroleum.... Heff ik allens utprobeert, de Muulwarp is noch dor.

Ik wull em versupen, mit'n Schlauch. Geiht nich, he steiht ünner Schutz. Dorbi gifft dat rieklich vun sien Oort.
Ik wull em utbuddeln un poor Kilometer wieder, up de grote Wisch wedder utsetten. Geiht nich, hier is sien Tohuus.
Gift geiht ok nich.
Ik heff mal liesen mit em snackt. "Du hest nu so veel Undöög maakt in unsen Goorn, nu gah doch mal na de Navers röver."
"Geiht nich," hett he seggt, " dor bün ik doch all west."

Mal heff ik en Schild upstellt "Für Maulwürfe verboten." Un dor, dor hett he luut lacht.
Un nu, wat blifft mi? Ik mütt woll mit em leben. He is doch so nützlich. Dat sünd blots de Hümpel, de mi stört. Dorbi is de Hümpel-Erd de allerbest Eerd för Anneke ehre Blomenpött. He fritt wieder nix as Wörm, Snicken, Käfers. An Planten geiht he nich ran. Ik heff mal enen in de Hand hat, he is ganz nüüdlich antokieken.

Na, denn man to, denn bliev hier, oll Fründ.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Karl-H. Nissen

10.1.12 . .Gries


Tau'n Anhören: Hier klicken

Gries is de Farv, de nu regeert.
Un dor fallt dat up, wenn en gelen Placken in'n Goorn lüücht, en winzig lütten gelen Placken. Un wat lüücht dor so geel? En Krokus! De eerst Krokus in dit Johr, upblöht an'n 8. Januar 2012. Ik dach mien leef Mann tütert orrer he schickt mi in'n April, man nee, mank Rosenstrunken un Lavendel blöht en lütt geel Krokus. Ik heff em photographeert, man he is fix unscharp worrn un nu regent dat to dull, nu gah ik nich noch mal rut.

In unsen Goorn sünd ok de Christrosen upblöht. För de höört sik dat nu aver ok.
Anners is dat mit de Ringelbloom, Primel, Hornveilchen, Glockenbloom un Gänseblümchen. De harrn geern noch en beten länger slapen kunnt, man all kieken se mit lütte Blöden in de griese Griesigkeit.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

8.1.12 . .Wederwendisch!


Wattwannern an de Oostsee:...

Mal kümmt de Storm ut Süüdwest un mal ut Noordoost!

Kümmt he ut Süüdwest, heet dat bi uns in Schleswig-Holsteen för de Noordseeküst oftins Stormfloot. An de Oostseeküst is denn kuum noch Water. Överall kaamt Sandbänk to'n Vörschien ok ünner de Seebrüchen. De staht denn up hoge Stelzen. De Lüüd köönt ünnerdörch gahn. Welk föhrt sogor mit Fohrrad ünner de Brüch lang. Dat is en dulles Beleevnis! Dat bringt de Storm ut Süüdwest tostann. He drückt dat Water in den finnischen Meerbusen.


...dat is wohraftig dat Enn vun de Seebrügg, nich de Anfang! De Lü wannert orr radelt ünnerdörch

So weer dat ok an'n Mittwoch, den 4.Januar. De Wederbericht geev ümmer wedder Stormflootwarnung för de Weestküst dörch. Achterna keem denn en Satz vun unsen Wedermann Meeno Schrader: "Und an der Ostseeküste ist Niedrigwasser! Mindestens 1½ Meter unter normal. Viele Fähren mussten den Betrieb einstellen!"


Baadwannen-Effekt: Dat Wader wuppt torüch un lickt an de Promenaad...

Een Dag later geev dat ümmer noch Stormflootwarnung för de Weestküst. Aver achterna keem denn de Warnung för de Oostseeküst: "Für die Ostseeküste ist Hochwasser angesagt und es besteht die Gefahr einer Sturmflut durch den Badewanneneffekt!" Dat vun den Storm in den finnischen Meerbusen rinndrückte Water swappte torüch. Ahn groten Storm keem dat Water nu in de Lübecker Bucht. 1½ Meter över normal wöörn anseggt. Vun de Parkplätz in Waterneegde müssen de Autos in Sicherheit bröcht warrn.


...un de Seebrügg steiht deep in't Water.

So gau ännert sik dat Weder. För mennig Lüüd in Lübeck weer dat en Vergnögen. In de Lübecker Narichten weern an neegsten Dag Biller vun Paddelboote up de Straat vun de Obertraav afbildt!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

25.12.11 . .Wiehnachtsweder

As jeedeen Johr weern wi ok dütt Johr wedder an Nameddag vun Hilligavend an de Mool vun Travemünn. Bi herrlichen Sünnenschien un blagen Heven sünd wi an de Traav lang na de Mool spazeert. De Wind weer inslapen un dat Water glünster in de deepstahend Sünn.

Dor wöörn wi noch twee Sünnenblomen mank de Steen vun dat Över wies. Dat kunn doch wull nich angahn! Dat meern in'n Winter un so dicht an't Water vun de Traav. Aver dat weern wohrhaftig Sünnenblomen. Se weern al wat strubbelig vun den velen Regen un Storm in de letzt Tiet. Aver se harrn noch veel Blödenbläder un sik goot hollen. All Lüüd de vörbi kemen wiesen na de Blomen. Sünst is to düsse Tiet Ies un Snee an de Kant vun't Över.


De Mool düt Johr, ahn Christboom un Ies

Wi wunnerwarken noch up unsen Weg in Richt up de Mool. De wöör noch vun de Sünn anstrahlt. Wi hebbt dütt Johr den Dannenboom up de Mool vermisst. Letzt Johr stünn bi Ies un Snee en smucken Dannenboom up de Molenspitz.


De Mool 2010 mit Lüchtfüür un Christboom

De Lotsenstaschoon in Ies

De Bööm un Büüsch an de Lotsenstatschon weern mit Ruuchriep bedeckt. Ok de Butuun harr sik mit Ruuchriep smückt un geev en smucken Utkiek op de Passat. So anners weer dat Wiehnachtsweder as in dat Vörjohr.


De Passat in't Ieskleed 2010

Hüüt leeg de Passat in de Avendsünn. Mit güllenen Schien sack de Sünn ümmer deper. Ganz langsam verswunn se as groten glönigen Ball achter de Bööm up den Priwall. Dat weer meist so, as wull se uns seggen: Vun nu an warrt de Daag wedder länger!

Deep anröögt vun düssen Spazeergang güng dat wedder na Huus. Dor lüchen uns up de Terrass de Lichten vun unsen Dannenboom an. Wenn ok noch düster Daag bit to'n Fröhjahr kaamt, düssen hellen 24. Dezember 2011 warrt wi nich vergeten.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

18.12.11 . .Sturmhochwaarer ann 17.12. anne südlich Ostseeküst

Ebbe un Flut sünd bi uns an dei Ostseeküst nich tau marken, denn dovör sünd wi dörch Schleswig-Holstein sicher. Un doch naacht dat Ostseewarer ganz schön dull an uns Küst, dei ook Uutglieksküst nöömt warrd. Dei Natur nimmt un dei Natur giwwt.


Dei Steilküst warrt orrig anknabbert, dei ganze Strand steiht al ünner Warer

So is dat siet Johrdusenden dörch dei Bewägung von dat Waarer von West na Ost, Sand wart awlagert un an anner Stellen wechnahmen. Dei Haupwindrichtung uut Westen is dorför verantwuurtlich.

Wi hebben dordörch oewer ook schöne breide, witte Sandstränd'n in Boltenhagen, in Warmünn', Markgrafenheid', upn Darss un ook up Hiddensee.


Dei Scheep köönt sik knapp hollen

Doch wenn, besünners inn November/Dezember, dei Wind sick in einen Sturm orrer sogor in einen Orkan verwannelt un denn mit vuller Wucht uut Nuurdost up die Küst taumaracht, schüwwt hei dat Ostseewarer gegen dei mäkelbörgsche-pommersche un schleswig-holsteinsche Küst. Dat schlimmste Hochwarer wier 1872 in Warmünn mit 243 cm oewer Normal Null. Na denn 2. Weltkriech harrn wi hier drei schwere Fluten mit bit tau 173 cm oewer NN. Siet 1947 sünd 70 Orkane oewer uns wechraast un dei beiden letzten wiern 1995 un 2007.


In Warnemünn' is dei ganze Stadt vull Sand, dei vun'n breiden Strand rinfeegt kümmt. Dei reinste Sandstorm. Dei Stadt hett ehr Möh, dat wedder wechtaukriegen.

Disse Upnahmen sünd ann 17.12.2011 maakt worrn.

So ein Naturkatastroph' kann man nich vörherseggn, leider. Schaden warrd besünners an dei Dünen anricht un ook dei Steilküsten mütten vääl Material hergäben. So is datt nu mal, dei Natur giwwt, dei Natur nimmt. Bi sonne Gelägenheiten warrd ein'n ümmer werrer klor, wi wichtig dei Dünen as Schutz gegen dat Hochwaarer sünd un dat dei Minschen sei hägen un plägen mütten.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Hans Jürgen Grebin
Aufnahmen von Barbara Stephan und Karl-Heinz Kordt, Rostock


11.12.11 . .Verkehrte Welt

Wat mookt blots Petrus mit uns düt Johr. Nu hebbt wi al den 09. in'n Dezembermoond, Wiehnachten steiht vör de Döör, un in de Natur is jümmer noch Leven.


Rosen in'n Dezember

Bi uns op'n Hoff blöht jümmers noch Rosen, liekers de Busch al inpackt is för'n Winter. Dröben op de anner Siet vun de Stroot bi uns Novers op'n Rosen blöht de lütten Marmelblomen as dull. Ik glööv, se hebbt sik versehn, de Winter ward wiss bald komen. Liekers, wi freit uns över jeden lütten Farvplacken in düsse gries un grimmelige Tiet. Denn, een Deel is seker, dat dicke Enn, dat kümmt so seker as dat Amen in de Kark.

Ursula Vollstedt

8.12.11 . .Letzte Roos

Nich to faten! As ik hüüt Moorn na mien Garaag güng, weer de enkelte gele Roos an de Garagenwand wohrhaftig noch upblöht. Al siet en poor Daag heff ik den lütten Rosenknubben ümmer wedder ankeken un dacht: "Dat warrt düssen Winter wull nix mehr mit di!" Aver se hett mi wat anners wiest, ofschoonst wi in de Nacht 2° minus harrn. Se harr ehr Blödenbläder wiet upmaakt un strahl mit de Wintersünn üm de Wett. Villicht hebbt wi noch n'poor Daag Freud an ehr.

Dat Bild köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

29.11.11 . .Poggenstöhl in'n Rosenrabbatt

"Kiek blots mal, dor staht ganz veel Poggenstöhl ünner de Rosenstöck dor vör dat Huus", reep mien Mann un wies na de Rosenrabatt. Ik weer se ok al wies woorn. Ganz smucke Poggenstöhl mit enen groten Hoot in Glockenform stünnen dor mank de Rosen.


De Rosen sünd reinweg in de Ünnertall!

De Hoot weer bruun un mit witte Flocken besett. Dat weern luder lütte drollige "Männlein" mank de Rosenstöck. Nich as dat "Männlein im Walde". Dat harr enen roden Hoot mit witte Punkten.
De Poggenstöhl weern egentlich in den Wohld to Huus. Seker weern se vun de Goorners mit den Borkenmulch mank de Rosenstöck kamen. De Goorner harrn de Wötteln vun de Rosenstöck goot mit Borkenmulch afdeckt. So kunnen se goot den Winter överstahn. De ersten Nachten mit Frost harrn se al achter sik. Wi harrn ok al de Meern vun den Novembermaand tofaten. Enkelte Rosen blöhten noch un meern dormank stünnen de Poggenstöhl.. Sehg meist ut, as wenn de Rosen Besöök vun de Poggenstöhl kregen harrn.

De Poggenstöhl höörn to de Familie vun de Tintlinge. Düsse smucken "Männlein" weern Specht-Tintlinge, eten sull man se nich. Se sünd sehr roor un egentlich blots in den Wohld ünner Bökenbööm antodrapen. Düsse Poggenstöhl weern mit den Borkenmulch ünner de Rosenstöck kamen. Un dat in de Rosenstadt Eutin!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


De Schokokosmee süht ja nu ok noch na Schokolaad ut — to'n Anbieten!

9.11.11 . .De Schokoladenkosmee
En ungewöhnlich rüken, smucke Bloom.


Tau'n Anhören: Hier klicken

Wat een mitünner so ünner kümmt!

Kortens bummeln wi mit Frünnen dörch enen wunnerschöön Goorn — 't weer wohl al mehr en Park. Dor füll mi en Bloom in't Oog, de en heel besünner Farv harr. Se weer mehr bruun as root. Un as ik neger ran güng, keem mi en ungewöhnlich Duft in de Nääs. Ungewöhnlich för en Bloom. Se rüük nämlich na Schokolaad. Kuum to glöven, man dat weer so. Ik dach eerst, een drünk hier Kakao, un ik keek mi üm. Man nee, de Ruuch keem vun de schokoladenfarven Blöden.

Dat leet mi nu ja keen Ruh, ik heff so'n beten rümfraagt un heff mi vertellen laten, disse Bloom is de Schokoladen-Kosmee (Cosmos atrosanguineus). De Plant warrt so üm un bi 60 cm hoch un se blöht vun'n Juli bet in den Harvst. Dorüm heff ik se nu ok noch funnen. De Blöden sünd beten wat samtig un duften as — ja ik meen — as Kakaopulver. De Knollen vun disse Plant mütt jüst so överwintert warrn, as Dahlien.

As ik al seggt heff, wat een allens so ünnerkamen kann...

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

9.11.11 . .De Levensboom
(Thuja ocudentalis)

Siet tominnst sösstig Johr steiht he al in den Goorn vun mien Naver, mien Fründ de Levensboom! Toeerst weer he knapp mank de annern Büsch un Bööm to sehn. Aver mit de Tiet reck he sik hoch. Nu kann he över allens röver kieken. Twee Generatschoon hett de Levensboom al överleevt. Nu kümmt de dritte an de Reeg. Oftins bün ik an em vörbi gahn.


Spinnennetten un Ogen an'n Levensboom — sogor blaage Ogen, schient dat!

In Winter harr he en witte Pelzmütz up. Wenn denn de Kattekers in em rümturnten un Kriegen speelten, stööv dat ornlich Snee. In't Fröhjohr versöchen verscheden Vagels enen Placken för ehr Nest to finnen. Eenmal wull de Heister sik dor sogoor sien Huus buun. Dat hett de letzte Naver aver nich tolaten.

Bald dreev de Levensboom niege Telgen un de Sommer kunn kamen. Jeedeen Johr wöör he en Stück gröter. In Harvst smück he sik mit Spinnennetten. Dat sehg besünners smuck in dat Gröön vun den Levensboom ut.

Na eenige Johr'n streck he de Arms vun sien Telgen över den Goornweg. Ik müss den Kopp intrecken, wenn ik dor vörbi wull. Annerletzt hett he mi mit enen Telgen sogoor de Mütz vun Kopp smeten. Ik müss mi bücken. Dor wöör ik den dicken Stamm vun den Levensboom wies. Up en kräftig Been stünn he dor un plier mi mit en vun sien groten Ogen to. Meist as wull he mi vertellen. "Ik stah hier seker noch länger up en Been in düssen Goorn, as du bi di mit dien twee Been!" Een vun sien annern Ogen plinker mi to.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


Jasminblöden, Foto Nissen

8.11.11 . .Jasminblöden-Tee

Uns Fründin Uta hett en lange Reis dörch China maakt. Enerwegens up enen Markt dor hett se sik Muskatnööt köfft, tominnst hett se glöövt, dat weern Muskatnööt, denn verstahn kunn se de Lüüd ja nich. Dit weern aver keen Nööt, dit weern kugelig tosamendreiht Jasminblöden.

As se dormit wedder to Huus weer, müss se eerstmal in 't Internet nakieken, wat man mit disse Blöden maakt, woans man dor mit ümgahn deit. As eerst müss Uta sik nu en Teekann ut Glas köpen, un denn kunn se sik dor enen Jasmintee in maken. Denn wenn se hitt Water — dat nich mehr as 80°C hebben sull — över de Kugel geten deit, denn sall sik de Blööd ut'neen folden un dat süht bestimmt richtig hübsch ut. Blots in ehren ollen Porzellan-Teepott kunn se dat Schauspeel nich bekieken. Also müß en Glaskann her.


Jasminblöden, Foto Nissen

Swiegermudder sull to Besöök kamen. Uta hett en Schwarzwälder Kirschtorte backt, denn de oll Daam harr sik graad en beten besweert, dat dat in de Senioren-Residenz jümmers un jümmers so 'n drögen Koken geev. Un denn hett Uta enen feinen Kaffeedisch deckt, mit Kerzen un Blomen un dorto hett se denn de niege Teekann ut Glas inweiht un den besünnern Tee ut China serviert. Se hett de schöne, vun Hand dreiht Blööd in de Kann leggt un dat Water — dat ja nich mehr kaken dörv — suutje dor över gaten.

All keken nu stur un stief up de Kann un töven up dat, wat dor kamen sull. Uta harr sik in Gedanken utmaalt, dor wörr sik en wunnervoll Blööd un'neen folden. Ja, un ut 'nanner foldt hett se sik ok, de Blööd, man schöön orrer prächtig orrer kunstvoll — also nee, dat weer se nich — dor harr Uta sik würklich wat anners vörstellt.

Swiegermudder bröch dat denn up 'n Punkt: "Uh — dat süht ja ut, as weer dat so'n gräsig Spinn!" Un dormit harr se nich ganz unrecht. Man — smeckt hett de Tee. Richtig goot! Un dat is doch de Hauptsaak.

De Jasminblöden-Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Zimbelkruut in Hasselburg

8.11.11 . .Zimbelkruut
Linaria cymbalaria, Familie Wegerichgewächse

Dat Zimbelkruut — dat Efeublättrige Leinkruut — is en vergeten Zierde vun uns Goornmuurn.

Up den Torm vun de Petrikirch in Lübeck kann een mit enen Fohrstohl rupföhrn. Kiekst du denn vun baben dal up unse Stadt, denn staunt man, wo veel grönen Placken fründlich ut dat Gewirr vun de ollen Hüüs rut lüüchen. Disse grönen Placken sünd de lütten Goorns, de achter vele Oltstadthüüs to finnen sünd.


Zimbelkruut an't Eutiner Slott

Un an olle Muurn, dor findt wi oft un oft dat Zimbelkruut, dat Efeublättrig Lienkruut. En Kruut, dat wenig Ansprüche stellt, en Kruut, dat mehrst översehen warrt. De Bläder sünd glänzig-gröön, groot as en Penning — ik meen, as en Cent — un seht so 'n beten ut, as Efeu.
De Blöden sünd bleek-lila, un seht so'n lütt beten ut as Veilchen. De Stengel bildt fiene lange Ranken.


Zimbelkruut in Hasselburg

De Plant wasst geern in Lücken vun Muurn un Muurnritzen. Un dat süht wunnerschöön ut. Wirklich en Freud för dat Oog.


Zimbelkruut an't Eutiner Slott

Blots mien leef Mann! För em is so 'n Plant, wenn de denn in en Muur-Ritz sitt, keen Freud. Ok in dat Plaaster vun de Straten mag he dat nich hebben, wenn dor Planten in wasst. He schimpt up de tapfern Maiglöckchen, de sik mank de Gehweg-Platten up unsen Hoff rutzwängt hebbt. He seggt, dor höört disse lütten — un mehrst ok hübschen — Planten nich hen, dor richt se Schaden an, dor maakt se up Duur jeedeen Muurwerk twei...

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

8.11.11 . .Zibbel
Allium cepa, Familie: Amaryllisgewächse (Amaryllidaceae)


Tau'n Anhören: Hier klicken
Anner Namen:
Zwiebel, Bolle, Goornzibbel (Gartenzwiebel), Gemeine Zibbel (Gemeine Zwiebel), Huuszibbel (Hauszwiebel), Kökenzibbel (Küchenzwiebel), Sommerzibbel (Sommerzwiebel), Zibbellauch (Zwiebellauch)
Sammelt warrt:
de Zibbel vun de Zibbel
Warrt bruukt:
  • in de Köök, to 'n Würzen, as Gemüüs, as Sirup
  • to'n Stärken vun 't Immunsystem,
  • gegen Entzünden vun de Atemweeg,
  • gegen Hoosten,
  • reegt den Appetit an,
  • helpt gegen Gefäßerkranken vun öller Lüüd
Wohrschu:
kann den Maag reizen, kann — selten — allergisch Ekzem bringen
Volksheilkunn:
Fördert de Gallenfunktion, drifft Water rut, goot gegen Wörms

De Gaav vun'n Naver

Mien Grootmudder weer vun de Meen, dat Zibbeln Sliem lösen köönt, dat Zibbeln "schleimlösend" wirkt.
Se hett de Zibbeln to dissen Zweck lütt sneden
un tohoop mit Thymian 10 Minuten köcheln laten.
Denn hett se afseiht un beten afköhlen laten.
Disse Sud wörr mit Honig sööt maakt un wi müssen em langsam drinken.

Ik erinner:
Ik güng noch nich na School, dor is mien Grootmudder mal mit mi verreist. Na Eberswalde. Dor wahn Tante Auguste. Dat weer en upregen Beleven för mi!

Een Morgen — Oma sleep noch — dor summ un brumm dor en heel intressant Insekt üm uns rüm. Hüüt nehm ik an, dat weer en Wöps, man dormals wüß ik dat natürlich nich. Jedenfalls hett mi dit Summse-Deert steken un ik heff fix un luut brüllt. All Lüüd in 't Huus kemen anrennt. Se halen denn ene grote Zibbel, sneden de mirrn dörch un reven mit de Snittsiet up mien Instichstell rüm. Toletzt hebbt se de Zibbel dor rup leggt.

Na — dat weer ja nu mal wat: all Lüüd üm mi rüm un all wullen mi begöschen un denn noch dat Tüdeln mit de Zibbel — ik sall dat Bölken dor över reinweg vergeten hebben.

Un denn Smarten an de Ohren. Ok de güng Oma mit Zibbeln to Liev. Se reev ene frische Zibbel, wickel de Masse in en Dook un leggte dit up dat Ohr, dat weh dee. Ik glööv, so een Stünn müssen de Zibbeln dor up liggen blieven. — För en Kind en unendlich lange Tiet...

Anke Nissen

6.11.11 . .Blöhen Heck


Tau'n Anhören: Hier klicken

Gistern, also an'n 5. November, dor müssen wi mal wedder na Travemünn. Dor warrt de Kurpromenade nieg maakt, un disse Bustell mütt mien leef Mann af un an bekieken.


Jaja, de Buustelln... kannst stünnenlang tokieken...

De ole Promenade hett he mal buut, so vör rund 40 Johr. Se weer solide Handwarksarbeit un se harr noch 40 Johr länger uthollen, man se passt nich mehr in de Tiet — so is seggt worrn. All anner Bäder, so as Scharbeutz orrer Boltenhagen, hebbt niege moderne Promenaden, also —

Wenn mien leef Mann denn up de Bustellen kiekt un snackt un männichmal ok staunt; denn stapf ik ünnen an't Water dörch den Sand, laat de Gedanken lopen, laat mi vun den scharpen Ostwind dörchpuusten un loop eerst weg, wenn mi de Gestank vun den Seetang to dull warrt.

Nu müss ik ja langs de Promenade wedder trüch und wat seh ik dor — un dorüm schriev ik överhaupt disse lütte Naturnotiz — dor seh ik en Goornheck, de över un över an't Blöhen is. Hüüt, an'n 5. November, direkt an de Ostsee.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Blööt vun de Lampionbloom

23.10.11 . .Giftbeer! — De Blage Lampionbloom

Up uns lütt Reis na Süderlügum weern wi natüürlich wedder in't Noldemuseum un in den Noldegoorn. Wi harrn Glück, de Wedergott meen dat goot mit uns. Bi herrlichen Sünnenschien kunnen wi uns de Blödenpracht in den Goorn ankieken.


De Dahliengoorn

Up de Goornweg stünnen noch grode Waterpütten vun den velen Regen in düssen Harvst. Aver de meersten Blööm harrn sik al verhalt. In all Farven lüchen de Dahlien. Wi kunnen uns gor nich satt sehn.


Wat is dat för en Bloom?


De slaten Frücht vun de blage Lampionbloom un en apen Frucht mit de giftige Beer

Mank de herrlich Pracht wöör ik en Bloom wies, de ik nich kenn. Se erinner mi mit ehr Bläder un ehr Lampionfrücht an uns orange Lampionbloom physalis. Aver de Farv stimm nich. De Blööt weer blaag un de Frücht sehn gröön-swattlila ut. Bi uns Lampionbloom sünd de Blöden witt un de lütten Lampions hebbt en lüchend orange Farv.


De witte Blööt vun de Physalis

Wi harrn Glück. Dor weer en Goorner bi de Arbeit un den kunnen wi fragen. He wüss furts, üm welk Bloom dat güng. "Das ist die Giftbeere oder die blaue Lampionblume (nicandra physaloides). Sie kommt aus Südamerika und zählt zu de Nachtschattengewächsen. Die Beere im Lampion ist sehr giftig. Die dürfen sie nicht essen. Anders ist es mit der Kapstachelbeere (physalis), die es in den Supermärkten zu kaufen gibt."


De Physalis-Frücht kannst eten


De Lampionblööt gifft dat ok in Rood

Na mien Fraag dörf ik mi en Lampionfrucht vun de Giftbeer afplücken. De heff ik vun alle Ecken knipst un ünnersöcht. Dor weer wohrhaftig in de Meern vun den Lampion en gröön-swattlila Beer. De heff ik mit na Huus nahmen. Se liggt noch in mien Regaal.

To Huus heff ik denn ok noch niep un nau de Frücht vun mien Lampionblom ünnersöcht. Dor weer in de Meern en orangfarvig Beer.
Eten kannst aver blots de Kapstickelbeer.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

23.10.11 . .Mitbröcht ut'n Woold

Emanuel Geibel hett mal vertellt:

Mit den olen Förster hüüt
bün ik dör de Woolden peddt.
Ut dat Dörp de Klocken lüüdt,
hell un festlich, üm de Wett.


Lütt Eerdkrööt

Üm dat Loof speel fleten Gold,
Vagelsang klüng Gott to Ehr,
jüst as wüll dat ganze Holt
wiesen, dat hüüt Sünndag weer.

Un wi kemen na de Kant,
'neem, vun ole Bööm ümruust,
Spranten vun noch swacken Stand
liekers blied mit Sünnlicht smuust.

Un jüst dat heff ik ok daan: Ik bün mit Förster Reimers dörch den Woold gahn, den Wesloer Forst. Ene Sternstunn för mi. Ik heff poor Photos mitbröcht — dat Se sik ok freuen köönt...

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen
Översetten: Marlou Lessing

9.10.11 . .Weltpremiere

Een vun de stillen Wunner vun Natuur un Wetenschap: To'n eersten Mal in'e Welt is en Regenbagen vun drütte un veerte Ordnung fotografeert woorn! Hier kannst sehn, hier noch schöner. Al lang harrn se berekent, woans dat utsehn müss, nu hett een dat knipst. Un woneem? Ha, bi us in'n Noorn, bi Bremerhaven! Över uns Landschap mit Wisch, Koppeltuun un Wooldhorizont süht dat glieks so vertruut ut, as harrn wi dat all veelmal beleevt. Hebbt wi sachs ok. Wi leevt ja mang de Wunner.

Marlou Lessing

3.10.11 . .De Kastanje

Stickelig liggt se för mi, noch ümsloten vun de greunbruun Hüll. Heel vörsichtig treed ik mit mien Foot op de Kastanje. Se berst op, un de noch fucht Kastanje küümt to'n Vörschien.
Ik bück mi, sammel se op, freu mi un wies mien Mann de niege Kastanje. "Is se nich smuck, un se is ut echt Holt, un so fien tekent, en scheun blinkern, warm rootbruun Klöör, echt eddel!" Andächtig segg ik: "Un dorut warrt eenmal en groten Kastanjenboom  — en lüttes Wunner!" De Kastanje feuhlt sik schier, koolt un rund an in mien Hannen.
"Wüllt wi se nich heemlich in Woold verbuddeln?" Ik dreih mi üm un wies op een mordsch Kastanjenboom — staatsch steiht he dor, mit grote Bläder, un vull vun de stickeligen Früchten.

As lütte Deern harr ik al de Bööm liedensgeern hatt! Ut Kastanjen, un ok ut Eckeln, kunnt man so wunnerbore Soken klütern. Mennigmal hebbt wi Kinner ok de Früchten sammelt un bi'n Forstmann afgeven, för de Deertens, dormit se winterdaags wat Godes to'n Freten harrn. Doon de Kinners dat hüüt ok noch? Ik gläuv nich — se befoot sik opleevst mit den Computer. Schood — hüdigendaags is doch en beeten hele Welt ok noch scheun!

Wenn dat buten koolt, natt un Harvsttiet wörr, denn seten wi Kinners in de Köök, bi'n mollig warm Heerdfüür, un klütern ut de Kastanjen un Eckeln Speelsokens. Hett uns Kinner bannig veel Spaaß mookt.

Ik bün geern in de natten Johrtiet in Woold un Wieschen ünnerwegens. De Natuur rüükt denn so wunnerbor krüdig. Bi Sünnschien is dat natüürlich ok scheun, denn lücht dat Loof in all Klöören. Ik kann de Johrstiet jümmers mit all Sinnen geneten.

Marita Pollak


7.9.11 . .Mirabellenstraat

Up den Nahuusweg vun en Kunsthandwarkermark in Meckelnborg föhrn wi över Land na Huus. Rechts un links vun de Straat stünnen Büüsch un lütte Bööm. "Kiek mal de Boom dor vörn an de Straat", mien Mann wies mit de Hand vörruut, "de hett ganz verdröögt Bläder!" Ik weer em ok wies worrn. "Du, dat sünd keen Bläder, dat sünd Mirabellen!" "Holl an", reep he, "de mütt ik pröven. Dor sünd ok noch lütte Büüsch, dor köönt wi uns welk plücken!"


Rode Mirabelln

Nu kunnen wi eerst so richtig sehn, dat an den Stratenrand up beide Sieden Mirabellenbüüsch un Bööm stünnen. Welk harrn gele Frücht un welk ok rode. "Dat is ja de reinste Mirabellenstraat", reep ik ut. Blots wi keem man an de Frücht? Dor weern noch vele Brennetteln un en Grüpp mank de Straat un de Büüsch.

Wi hebbt ganz eenfach de Telgen to uns röver trocken. So kunnen wi goot Mirabellen plücken. Un denn hebbt wi se eerstmal pröövt! De weern saftig un smecken wunnerbor sööt. Wat en Glück, dat ik en Büdel dorbi harr. So hebbt wi uns bedeent. To Huus heff ik se entsteent un Kompott dorvun kaakt.


Vör den Genuss kümmt de Arbeit!

Up de Mirabellenstraat besinnt wi uns noch geern. In't neegst Johr söök wi se ganz seker wedder up.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

7.9.11 . .Quendel
Thymus serpyllum, Familie: Lamiaceae = Lippenblütler


Tau'n Anhören: Hier klicken

Familie: Nachtkerzengewächse (Onagraceae = Oenotheraceae). To de Nachtkerzengewächse höört ok de Fuchsie, dat Hexenkrut un dat Weidenröslein.

Anner Namen:
Büchalmairon, niederer Kasper, Chölm, Deimianche, Demutkraut, wild Eisbet, Feldkäm, Feldkömelkraut, Unser lieben Frauen Bettstroh, Gundelkruut (Gundelkraut), Gundling, Hühnerklee, Hühnerköl, Hühnerkraut, Hühnerpolei, Jungfernzucht, Kandlkraut, Karwendel, Kienli, Kienlen, wilder Kölm, Kost, Kostes, Kostez, Kudlkraut, Kückenkömel, Kulkraut, Kuttelkraut, Magaro, Marien Bettstroh, Mattenkölen, Quandel, Wilder Rosmarin, Wilde Simion, Steinbleie, Steinmaseron, Thymian, Thymiänchen, Wilder Zimmet, Zimis
Sammelt warrt:
Herba Serpylli, also dat Kruut. — Quendel is verwandt mit Thymian.

De Gaav vun'n Naver

Uns Naver hett enen Korv mit dalfullen Appeln un en Handvull Plummen bröcht. Babenup harr he poor Krüder leggt. En angenehm kräftig Geruch verströmen de. Dit Kruut weer Quendel. Un Quendel hett al Hillig Hildegard kennt. Un dat, wat se över dit Kruut schreven hett, dat gellt noch hüüt.

"De Quendel is warm un gemäßigt. Un en Minsch, de krank Fleesch an'n Liev hett, so dat sien Fleesch as Krätze utblöht, de sall oft Quendel eten — entweder mit Fleesch orrer in Mus kaakt — un dat Fleesch vun sienen Körper warrt vun innen binnen heil un rein warrn.

Man wenn een de lütte Krätze hett, denn mütt he Quendel tweistöten un mit frisch Fett vermengeleern. Dor warrt denn en Saalv ut maakt, mit de he sik salven mütt — un he warrt gesund."

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

7.9.11 . .Nachtkerze
Oenothera biennis L.


Tau'n Anhören: Hier klicken

Familie: Nachtkerzengewächse (Onagraceae = Oenotheraceae). To de Nachtkerzengewächse höört ok de Fuchsie, dat Hexenkrut un dat Weidenröslein.

Anner Namen:
Eierbloom (Eierblume), Goorn-Rapunzel (Garten-Rapunzel), Geel Rapunzel (Gelbe Rapunzel), Geel Nachtschatten (Gelber Nachtschatten), Gemeine Nachtkerze, Härekraut, Nachtslötelbloom (Nachtschlüsselblume), Rapontik, Raponzika-Wörtel (Rapontika-Wurzel), Rövenwörtel (Rübenwurzel), Schinkenkruut (Schinkenkraut), Stolzer Heinrich, Wienbloom (Weinblume).

Nachtkerz in't Morgenlicht

De Nachtkerze is tweejährig, se is en stattlich Plant. De Blöden rüükt goot, se gaht eerst an'n Avend apen. De eersten Sünnenstrahlen laat ehre Blöden welken. Dat Bestäuben maakt de Nachtfalter. De Samen köönt noch na 80 Johr keimen!
Wenn de Samen riep sünd, warrt dor dat Nachtkerzenöl ut herstellt. Dat Öl is en groot Help bi Neurodermitis.


Bi unsen Naver steiht en prächtig Nachtnelke in'n Goorn

De Nachtkerze is en oll Indianer-Medizin. De peruanischen un chilenischen Indianer bruken de Nachtkerze as wundheilen Mittel bi Verletzungen un Prellungen un ok gegen Besweer vun Maag un Nieren. De Cherokees drinkt noch hüüt den Nachtkerzentee gegen Fettleibigkeit, un bi de Irokesen gell disse Plant sogoor as Anregungsmittel bi chronische Fuulheit. — Also, dat is doch nu mal wat!

De fleeschig, rötlich Wörtel vun de Nachtkerze hett man fröher as Gemüse eten. Se wörr mit Essig un Öl anmaakt orrer in Fleeschbröh kaakt.
Help bei Neurodermitis
Gegen de Symptome bi Neurodermitis, as Juckreiz, Ekzeme orrer Rötung, kann Nachtkerzensamen-Öl en Help sien. Dit Öl pleegt uns Huut und sorgt för schöne un gesunde Huut. Nachtkerzen-Samenöl is in Form vun Kapseln in Apotheken to köpen, aver ok as Huutöl, in Reinigungsmelk un in Cremes.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Dat is he! Wo schall he heten?

4.9.11 . .Wedder een ut de Frömm!
Glischrochilus quadrisignatus

De Augustappels harr ik al ut den Büdel ruthalt. Nu weern dor blots noch Bläder un Dreck binnen. "Ach, schüttel man den Büdel ut", dach ik. Dorbi wöör ik enen lütten Käver wies. Up den hellen Büdel weer he goot uttomaken. Dörch sien swarten un glänzenden Flünken full he mi up. He weer lang un oval un blots enen knappen cm lang. Up jeden Flunken harr he noch helle Muster.


"Quadrisignatus" heet op Latiensch "mit veer Teken", meent sünd natüürlich de veer Pünkt.

Gau haal ik mi den Knipskassen. Ik heff Glück hat. Kuum dat ik en Bild maakt harr, breed he de Flünken ut un flöög dorvun. An Hand vun en Bild heff ik em in de Insektenbox vun Google funnen. Vör ca. 50 Johr is he ut de Frömm inschleept woorn.


Wenn wi uns Sünnenkäver "Söbenpunkt" nöömt, kunnen wi düssen Kollegen ja "Veerpunkt" nömen orr eenfach "Quadri"? Hallo Quadri, maak keen Schiet in Antjes Goorn!

Glischrochilus quadrisignatus kümmt ut Noordamerika un gellt dor as Schädling in Appelgoorns un Maisfeller. He tellt to de Glanzkäver, hett avers noch keen düütschen Naam.

Mit de Augustappels harr ik in mien Goorn enen Schädling insleept. Wüllt höpen, dat de Inwannerer nich to veel Schaden anricht!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

28.8.11 . .Füürwanzen!

Dor sünd se wedder! Na den groten Regen söökt se den Sünnenschien. An den olen Rosenstock föhlt se sik besünners wohl, de lütten Füürwanzen. Smuck süht dat ut, de roden Wanzen up den olen Rosenstock!

Ieverig rönnt se hin un her. Kaam ik mit den Knipskassen to dicht an den Rosenstock, versteekt se sik gau in en Ritz vun de Bork. De Astgavel vun den sösstig Johr olen Rosenstock is de leevste Placken!

Ik laat se leven, ok wenn mien Mann meent: "Dat is doch Ungeziefer!"

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

28.8.11 . .Natternkopp
Natternkopf, Echium vulgare; Familie Rau-Blattgewächse (Borginaceae)

Anner Namen:
Blauer Heinrich, Himmelbrand (Österreich), Starrer Hansel, Stolzer Heinerich

Siet Johren — wann jümmers ik up Fehmarn bün — draap ik de schöne blage Plant, de ok Natterntung nöömt warrt. Dissen Naam hett se sachs vun den Stempel, he kiekt so lang ut de Blööt liek as de Tung vun en Natter. Up'n Diek, an de Dünen, överall, wo dröög Boden is orrer steenig Erd orrer sandig Steden, dor blöht dat blaag, hübsch un wiet lüchen blaag. Un dat is egal, wat du in'n Mai an de Küst lang bummelst orrer in'n Oktober, disse blage Bloom kümmt die jümmers in de Mööt.

Se is beten wat ruug, de Plant. Anfaten mag ik se nich geern. Ehre Blöden seht anfangs mehr rosa ut, se warrt denn aver gau blaag.

Imker möögt de Plant geern, denn de Blöden sünd över lang Tiet en gode Futterstell för de Immen.

Mehr weet ik nich to vertellen vun den Natternkopp, man vörwiesen wull ik de mal.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

19.8.11 . .Erdbeerduft


Tau'n Anhören: Hier klicken

Bi uns an de Süden-Huuswand steiht en Pott, in den wasst Erdbeern. De heff ik schenkt kregen. As de Plant anfüng to blöhen, heff ik staunt, ehre Blöden weern rosa, wunnerhübsch rosa. Ok Früchte hett de Plant dragen, eenmal hebbt wi so veel plücken kunnt, dat wi avends ene Erdbeerbowle ansett hebbt. Lecker! Alleen schon de Duft. Dat gifft ja Lüüd, de seggt, Erdbeerduft kann glücklich maken.

Över dat, wat glücklich maken kann, sullen wi uns villicht mal Gedanken maken un ok över dat Geneten. Wat maakt wi Minschen allens: wi joggen orrer wandern, wi gymnastiken orrer speelt Tennis, wi swömmt orrer doot anners wat — man doot wi dit allens mit Genuss? Dorbi is graad dat Geneten dat, wat den Minschen gesund erhollen deit, wat em glücklich maakt. Villicht is Geneten veel gesunner as all dat vele sportlich Doon, dat dorto oft noch fix strapaziös is.

Un bi "Geneten" fallt mi denn de wunnerbor Duft vun uns heimisch Walderdbeeren in. Maakt doch mal de Ogen dicht un snuppert! Is dat nich meist en himmlisch Ruuch. Man ok de Smack vun disse lütten roden Früchte! Sööt un hooch aromatisch! As ut 't Paradies! Ik kann dat nich mit Wöör utdrücken.

Ut de Bläder vun de Walderdbeer kann en Tee herstellt warrn, de maakt dat Bloot rein un drifft Harn rut, linnert Gichtsmarten, Steenlieden, helpt bi Dörchfall.

De Walderdbeer symboliseert Bescheidenheit un Schönheit. Die witten Erdbeerblöden sünd en Symbol för de unschuldig Jungfru Maria. De roden Früchte sünd en Symbol för de Leevde.

Eerst in 't 18. Johrhunnert hett man uns lütte Walderdbeer mit de veel grötter amerikaansch Sorten krüüzt. Un so is denn ok wohl mien Erdbeerplant mit de schönen rosa Blöden entstahn, de nu - wo de Sommer so bilütten to End geiht — noch mal anfungen is mit blöhen. Wat se nun ok noch mal Früchte bringt? Töövt wi af.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

14.8.11 . .Sünnenhoot un Teekettel


Tau'n Anhören: Hier klicken

Den Sünnenhoot kunn man goot för dat Speel bruken, dat wi as Kinner veel speelt hebbt un dat wi "Teekesselchen" nöömt hebbt. De een wörr seggen: "Mien Teekesselchen wasst in'n Goorn." Un de anner wörr seggen: "Mien Teekesselchen sitt up 'n Kopp vun de Minschen."


Rudbeckia

Man ok de Sünnenhoot, de in Goorn wasst, kunn noch för dat Teekesselchen-Speel bruukt warrn. De een wörr seggen: "Mien Teekesselchen hett den botaansch Naam Echinaceae," un de anner wörr seggen: "Mien Teekesselchen hett den botaansch Naam Rudbeckia." De Düütschen bruukt nämlich den Naam Sünnenhoot för beide, för de Echinaceae un ok för de Rudbeckia.
Echinaceae kümmt von dat altgriechisch Wort Echios, un dat bedüüdt Seeigel.


Echinaceae, de Seeigel. Klor, nich?

Sünnenhoot mit Sünnenkävers

As Heilplant is mi de Sünnenhoot nich bekannt. Ik heff aver leest, dat de Rode Sünnenhoot (Echinaceae purpurae) al vun de Ur-Inwahners vun Nordamerika gegen Infektionen von de Atemweeg un to 'n Stärken vun de Immunkräfte anwendt worrn is. Se hebbt — in de Tiet, wenn de Planten an 't Blöhen sünd — de Dele vun de Plant plückt, de över de Eerd wasst. De Lüüd hebbt dor denn en alkoholisch Utzug ut maakt, orrer se hebbt de Echinaceae as Tee drunken.
Sünnenhoot sall ok helpen bi Verkühlung, bi Infekt vun de Harnweeg, un to 'n Heilen vun Wunnen.


Sünnenhoot mit Imm

Ik heff aver ok leest, dat de Minsch vörsichtig wesen mütt, denn dörch Sünnenhoot kann dat to allergisch Reaktionen kamen. Een mütt ok uppassen, wenn man noch anner Medikamente nehmen mütt.


Sünnenhoot mit Deern

Noch mal dat ole Speel. De een Speler seggt: "Up den Kopp vun mien Teekesselchen sitt geern Botterlicker, orrer Marienkäfer orrer Immen orrer..." Un de anner seggt: "Mien Teekesselchen sitt sülms up'n Kopp!"

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

7.8.11 . .Lünkendisch as Sünnenbank

Ümmer wedder kaamt vele lütte Deerten up den Lünkendisch to Besöök. All söökt se na Foder. De lütten Kohlmeeschen pickt noch de letzten Sünnenbloomköörn ut de Ritzen un hackt se up den Lünkendisch twei. De lütte Kopp geiht dorbi gau up un dal. Se kloppt so dull, dat is noch in de Stuuv to höörn. Dat de keen Koppien kriegt!

Na de anstrengend Arbeit fleegt se na de Vogeltränke. Drinkt eerstmal en poor Sluck un kiekt sik denn na alle Sieden üm, up keen Gefohr luurt. Denn geiht dat in't Water. Se spaddelt as dull, de Waterdruppen spritt man so över den Rand. Achterna schüttelt se ehr Fedderkleed un fleegt up den Lünkendisch. Dor breedt se de Flünken wiet uteenanner un laat sik vun de Meddagssünn drögen. Se rekelt sik so richtig un laat sik dat in de warme Sünn goot gahn.


Na dat Baden büst reinweg platt!

För de lütten Kohlmeeschen is de Lünkendisch ene richtige Sünnenbank, nich blots en Disch för dat Foder.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

28.7.11 . .Jimmy un Jonny


Tau'n Anhören: Hier klicken

De Fru hett de lütten Eekkater toeerst ümmer för Jan Flink, den Vadder vun de Lütten hollen. Denn hett se aver mitkregen, dat Jimmy un Jonny lütte Kinner vun Jan Flink weern. De beiden kemen afwesselnd up den Lünkendisch.


Jonny (linkerhand) un Jimmy up'n Lünkendisch

Dor hett de Fru ümmer mehr Nööt un godes Foder up den Lünkendisch streut. Dat Foder weer in enen Ammer, de up de Terrass stünn. Dor weer twors en Deckel up, denn hett de Vadder, Jan Flink, aver ümmer gau rünner smeten. He hett sien Kinner wiest, wi man dat maakt. He nehm de Deckel ganz eenfach in't Muul un leet em daal fallen. Dorna klatter he in den Ammer un keek mitünner över den Rand as wenn he seggen wull: "So warrt dat maakt!"


Jan Flink wiest sien Nawuss: So geiht Matt in dree Töög

De beiden hebbt nau tokeken. Bald harrn se dat ok ruut. Se sünd denn en na'n annern, so as ehr'n Vadder, in den Ammer klattert. Jimmy hett dat toeerst probeert. He weer noch so lütt, he kunn kuum över den Ammerrand kieken. Af un an hett Jimmy den Kopp hoch böört, hett nakeken, of de Luft rein weer. Denn hett he wieder freten. Un dat hett em smeckt.


Jimmy im Eimer: Also dat mit den Deckel öövt wi nochmal!

Denn dörf Jonny probeern. De harr Pech. De Deckel full em up den Kopp un he seet in den Ammer. Aver he hett sik doch twischen Deckel un Ammer wedder na buten wrangt. Dat weer ümmer en böös Rangelee, wokeen vun de beiden toeerst in den Ammer keem.
Enes Dags sünd de beiden eenfach tohoop in den Ammer klattert. Se harrn graad neveneenanner noog Platz. Afwesselnd böörn se den Kopp över den Rand un keken of de Luft rein weer. Denn keken se beide togliek ut den Ammer. Wat hebbt se sik höögt. Jonny flüster Jimmy in't Ohr: "Dat warrt en Spaß geven, wenn uns de Fru tosamen in den Ammer süht!"


"Im Eimer? Heet dat: verratzt? Ha, im Eimer is doch allerbest!"

Wat hett se maakt? Se hett glieks ehr'n Knipskassen halt un de beiden knipst! Se höllt se för Tweeschen!


"Klaar sünd wi Tweeschen, wi sünd ut een Wurf!"

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


He stellt sik dood

20.7.11 . .En smucken Käver!

"Pass up", reep ik, "vör dien Fööt liggt en smucken Käver!" Verwunnert keek mien Mann up de Eer. "Meenst du den Käver, de dor up den Rüüch liggt? De is doch al doot. De röögt sik nich mehr."


En Phloxblööt bringt em op Touren

Gau haal ik en Blatt Papier. Vörsichtig schööv ik dat ünner den Käver un legg em mit dat Blatt in de Sünn up den Terrassendisch. He leeg ümmer noch as doot up den Rüüch. In de Sünn glüster de Buuk in metallen Farven. Wi hebbt em niep un nau bekeken. "Dat is glööv ik en Goldkäver," meen ik, "un de steiht ünner Artenschutz. Kiek mal, de is gor nich doot, he hett sien Föhler beweegt." De warme Sünn hett em seker upweckt. Vörsichtig dreih ik em up de Fööt. Wat harr he vör smucke gröönglänzend Flünken. Nu röög he sik al.


Un eerst in en Phloxmeer...!

De söte Ruuch vun en Phloxblööt steeg em in de Nees. Ik harr en Blööt afplückt un se vör em hinleggt. Ik wüss, dat de Goldkäver geern den Nektar vun de Blöden drinkt. Un wohrhaftig, he krabbel na de Blööt.


Vun nerrn süht he nu schokoladenbruun ut

"He is wedder lebennig," freu ik mi. "Kiek mal, wat he sik röögt!", reep ik mien Mann to. De keek unglöövsch den Käver an. "Dat harr ik nich dacht," meen he blots.


Un Affloog!

Up dat Blatt Papier heff ik em den vörsichtig na de Plant bröcht un em up en Phloxblööt sett. Glieks möök he sik över den Nektar her.

Nadem he sik stärkt harr, krabbel he up en Blödenspitz. Dor bewegen sik sien Flünken up un daal. He pump! Mit deepes Brummen flöög he dorvun.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

17.7.11 . .Regen, Regen, Regen!

Dat gütt un pladdert al den ganzen Dag! Petrus hett de Luken apen! De zarten Blööm laat de natten Köpp hangen. Vun den velen Regen sünd se to swoor woorn. In den Goorn is keen Leven mehr. De lütten Vagels un Deerten hebbt sik ünner de Büüsch verkrapen. De Regentunn is bit an'n Rand full un löppt över. In't Huus is dat so düster, dat Licht mutt anmaakt warrn. So langsam is dat noog mit den Regen.


Oje! Is de Futteraasch etwa matschig woorn?

Endlich ritt de griese Wulkenschicht uteenanner, de Regen hett uphollen. Wind kümmt up un dat warrt heller. Glieks kaamt de lütten Vagels to'n Vörschien. Mit ehr natt Fedderkleed fleegt se up de Terrass un kiekt na Foder ut.


Herr Klever kiekt sik dat an

Nee, ik bün keen billige Kitsch-Skulptur ut'n Bumarkt! Ik bün echt!

De Klever truut den Kraam noch nich. He sett sik eerstmal op den Lünkendisch un kiekt in den Heven. En Meesch truut de Saak ok noch nich so recht. Se sitt an de Eer up enen groten Steen un kiekt na baven.


Hm, matschig is dat nich!

Blots de Amsel sett sik glieks up den Ammer mit dat Vagelfoder un luurt na de Rosinen.

Dor kümmt Jan Flink ünner en natten Busch to'n Vörschien. Mit enen Satz springt he up den Ammerrand un verdrifft furts all de Vagels.


Typisch Jan Flink! Manieren! Ik segg bloots: Ma-nie-ren!!!

Sien Pelz weer örnlich natt. Aver dat maakt em nix ut. He sett sik in den Ammer un haut sik den Buuk mit Vagelfoder vull. De lütten Vagels müssen töven, bit he satt weer. Denn kemen se eerst an de Reeg.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


Goorn mit Katten

17.7.11 . .Drama an uns Diek

Ik kiek ut uns Sloopstuuvfenster un geneet, wat ik seh.
Uns Buerngoorn — uns lütt Paradies mit all sien Pracht — kann ik sehn, bit ganz wiet no achtern. Mien Blick fallt op mien Mann — he steiht an uns Diek un kiekt intresseert in dat klore Woter.


In'n Diek

In uns Diek leven vele Woter-Deerten, ok Poggen, Woterlöper, Köcherflegenlarven, de sik in wunnersome Soken inhüllen, dormit se nich freten warrn — ik find de lustig — un lütte un grote Larven vun Waterjungfern.


In'n roden Krink is en Larv to sehn. Klick op to'n Vergröttern!

Mien Mann bückt sik un wiest op een Woterplant. Gele Adeboorsblomen stohen meern in Woter, he grippt an een Plant un höllt en grote greune Woterjungfer an sien Finger ganz behott hooch — un denn plückt he gau en lütte Weeps weg, de sik an den Achterlief vun de grood slüppt Waterjungfer fastbeten hett.

Ik goh rut, üm mi dat allens antokieken. Mien Knippskassen heff ik dorbi.

Mien Mann dreegt dat arm Deert to en smucken Bummelbloom, de in de warm Sünn an de Huusmuur stünn. Sacht höllt he de greune Woterjungfer an de Bläder, se stiggt langsom op un klammert sik an de Plant fast.

Wi bewunnern se, wo scheun se is — ehr zorten Flögel hett se utbredt, üm se to drögen — se blenkern binah dörchsichtig in scheune Farven in de Sünn.

Jo, un denn kiekt mien Mann sik bi de Waterjungfer de Stell an, woans de Weeps seten hett, he wiest mi dat nu nau — wi köönt sehen, dat de lütte Weeps een ganz Stück twischen de Flögel an Lief rutbeten hett!

Mien Mann seggt drurig: "Grood boren un mutt nu al starven — ohn dat Glück to spören, in de Luft in Sünnschien to flegen — denn ik gläuv nich, dat se dat hier överleevt!"


Ja, de zaart Waterjungfer is en grotes Roofdeert — wenn du en Weeps büst!

Een lütte Weeps hett en groot Roofdeert angrepen — nau in den Tostand, as dat sik nich wehren kunn! Worüm hett de Weeps dat mookt? Harr se Hunger? Or wull se een Fiend mit Afsicht doot moken?

Dat blifft wohl ehr Geheemnis.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Marita Pollak

10.7.11 . .Slaapmohn
Papaver sonniferum, Familie pavaraceae

"Kieken Se mal, wat hier mank mien Kantüffeln wassen deit", reep uns Naver över 'n Tuun. Ik keek un stutz. Dor wasst Mohn. Wunnerschöön Mohn. Man nich de lüchen rode Klatschmohn, de uns Ogen so verwöhnt hett in dit Johr, nee, hier wasst de bleek-rosa Slaapmohn. Na de Meen vun mienen leven Mann is de Farv mehr bleek-lila.

"Slaapmohn? Woso Slaapmohn? Un woso kümmt de hierher?", fraag nu uns Naver.
"Woso de Slaapmohn hier her kümmt, dat weet ik nich. Villicht dörch Vagels, villicht dörch den Wind, villicht dörch Vagelfoder...
Man woso de Slaapmohn dissen Naam driggt — dat kümmt bestimmt dorvun, dat in de grönen Slaapmohn-Kapseln, de noch nich riep sünd, en Saft is, de utsüht as Melk. Un in dissen Melk-Saft is en Alkaloid, un dat is Roh-Opium. Later — wenn de Kapsel riep is — denn is dit Alkaloid verswunnen un wi köönt de Mohnsamen bruken in de Bäckerie (up Mohnsemmel, in Mohnkoken), to 'n Öl gewinnen, as Vagelfutter...

Al siet 5000 Johr is de Slaapmohn as Heilplant bekannt. Dat hett man faststellt dörch dat, wat man funnen hett, bi 't Utgraven vun olle Gräver.
Man slöppt goot, wenn man den Saft vun de Slaapmohn-Kapseln to sik nimmt, hett man to veel nahmen, kann 't to 'n Dood in'n Slaap kamen."

Ja, un denn heff ik unsen Naver vörslagen, dat wi siene grönen Kapsel — de, de noch nich riep sünd — afsnieden kunnen, den witten Saft rutdrücken un indrögen laten. Denn villicht beten hitt warrn laten, beten dörchkneten, poor Maande fermenteern. Ja, un denn dreiht wi dor lütte Kugeln ut un smöökt de in en Piep.
Man nee, uns Naver wull nich.
"Ok goot!", heff ik seggt "denn maakt wi poor Photos!"

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

10.7.11 . .De Mullworp is an’t Gniddern


De Anti-Mullworp-Summer

Piep... piep... piepen de Mullworps-Verschrecke in den Mullworpssgang. Hei is inne Nächten wedder an’t Werk weest. Ik sall di kriegen, denk ik so. So näben den Gorrnweg wäuhlt hei de schwatte Ierd na boven op den Weg un ok op den Rasen.

Nu måkt de Swatten sik ornliche Straten ünnen in mien Goornierd. Die Straten hedd ik sööcht un ok funnen. So 20 Zentimeter deip buut se se. Veer vun de Summer verdeilt ik, se warden in de Gäng stoppt. Die Dinger slaan fuurts an. Dat summte na Meddag an alle Ecken. De arbeiden ok mit Licht. Prima!

De Hupen warden fein glatt mååkt.


Da gniddert he bloots över!

An negsten Morgen. Ik denk, dat kann nich sien. Üm de Piepser rüm ein Hupen na denn annern. Ik glööv, ik heff neven dat Piepsen vun de Summers ok noch wat Komisches gniddern hüren kunnt...

Bi mi in den Goorn gniddert hei nu nich miehr. Ik denk, dat de grellen Lichtblitze un dat Piepen ehm up'n Wecker fullen sünd.

Nu bün ik mit den groten Hund gahn. Ik kiek bi de Naversfruu in Goorn.

Feine Hupen hett hei nu twüschen ehre Ierdbeern mååkt.

Günter Weber

3.7.11 . .Ahorn


Tau'n Anhören: Hier klicken

Ruine Glambeck

Wi bekeken mal wedder de olle Burgruine Glambeck in de Deep up Fehmarn, as Fründin Ingeborg fraag: "Wat is dit denn för en Boom, kiek doch mal!" Ik harr em gor nich sehn, den Boom, ik keek blots up dat oll Muurwark.

Tja, dat is denn wohl en Ahorn (Acer).

Ahorne sünd Bööm orrer Strüker, de in'n Sommer gröön sünd, uns Jung hett enen lütten hübschen Ahorn in sienen Goorn, de sein Bläder sünd wunnerschöön root. Ahorn-Bläder hebbt fiev Zacken, to de Früchte warrt Näsen seggt.


Ahornbläder un -samen

Dat gifft so üm un bi 150 Orten vun 'n Ahorn. Bi uns in Düütschland findt man mehrst den Bergahorn, Feldahorn un Spitzahorn. Ahornbööm wasst in Mischwälder, Goorns, Parks, as Alleebööm un — so as hier — bi en oll Burgruine.

Telgen vun' n Ahorn köönt in 'n Winter goot na binnen in de Warmnis haalt warrn, dat se in de Blomenvaas utdrievt.

Ahorn kann bet to 500 Johr olt warrn, je na Ort. Ahornholt höört to 't wertvollst Edelholt. Dat warrt geern för Möbel un Musikinstrumente bruukt. Ahornsirup warrt ut den Saft vun'n Zuckerahorn wunnen, de in Nordamerika to Huus is.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Natüürliche Swulkennester, echte "Swulken-Handarbeit"

3.7.11 . .Swulken-Nest

Kortens müß ik mi böös in'n Acht nehmen, dat ik keen Schiet up 'n Kopp kreeg, keen Swulken-Schiet. De Kraam is echt, geiht ut 't Tüüg heel swoor wedder rut.

Ik keek rup na baben un richtig, dor seten de Swulken-Nester hooch ünner dat överstahn Schüündack. Jüst so, as ik dat al as Kind jümmers sehen heff. Man, wat weer dat? Ik keek eenmal, ik keek tweemal. Disse Nester harrn de Swulken gor nich alleen buut, nee, dit weern Beton-Nester, ut de lütte Swulken-Kinner heel lebennig rutluurn. Harr ik noch nie sehn.


Fertige Swulkennester ut de Fabrik?! Ganz niemoodschen Kraam!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

19.6.11 . .Akelei
Aquilegia vulgaris
Familie Hahnenfußgewächse

Anner Namen:
gemeine Akelei, Große Akelei, Glockenblume, Jovisblume, Liebfrauenhandschuhblume

Al in 't Middelöller hett man Akeleien in de Kloostergoorns plant. Ik glööv aver nich so sehr as Heilplant, se weer wohl mehr en Zierplant. Un se is würklich en wunnerschöön Bloom. Dorwegen hebbt de Gorner ok vele Ünnerorten tücht, dat dat een vör de Ogen flimmert.

In de frie Natur findt wi de Akelei in ganz Europa up Bergwiesen un Waldwiesen. Se driggt överhangen Glockenblöden, de mehrst blaag sünd, aver ok witt orrer violett. Se blöht vun Mai bet Juni.


De Blöden vun de leberfarven Akelei sünd dunkelviolett

De Akelei vermehrt sik sehr, se gell dorüm as Symbol för de Fruchtborkeit (den Sieg vun 't Leven över den Dood). Marina Heilmeiyer hett mal seggt: "De Akelei is en Teken för den Sieg vun 't Leven över den Dood, en Symbol för den Hillig Geist". De Akelei warrt ok Duvenbloom nöömt. Worüm? De Akelei-Blööd sall ähnlich utsehen as en Duuv, de sitten deit. Un en Duuv is jümmers en Henwiesen up den Hillig Geist, un so denn ok de Akelei.
Een kann de Akelei oft up Altarbiller finnen. De Form vun de Blööd is kunstvull, villicht dat de Maler ok dorüm disse Bloom geern afmaalt.

Hillig Hildegard hett Akelei ok as Heilplant bruukt. Se hett de Plant insett bi apen Wunnen un Geschwüre.
Ik kenn Akelei as Heilplant nich, mi is aver vertellt worrn, dat dat Akelei-Salve (orrer Glockenbloom-Salve) gifft un ok Akelei-Tinktur.

Wi hebbt vele, vele Akeleien in unsen Goorn.
Ik nehm geern Samen dorvun, do de in lütte hübsche Tüten un verschenk de denn an Frünnen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

19.6.11 . .Tuunkrüper


Tau'n Anhören: Hier klicken

De Tuunkrüper. Bild Robert Lorch/Wikimedia Commons

Ik sitt up de Terrass un lees dat Blatt, ganz alleen. Wat gifft dat doch för veel legen Kraam in uns Welt, denk ik so bi mi. Dor mark ik, in de Heck to den Naver, keen twee Meter af vun mi, dor ruschelt dat, dor huscht wat Lüttes, war Brunes rüm. Sull dat en Muus sien? Ganz sinnig tööv ik — un nu seh ik dat. En lütten Vagel! Spitzen Snabel, dünne Been, hochstellt Steert. En Tuunkrüper! "Zaunkönig" seggt de Hoochdüütschen. He kümmt, hett wat in sienen Snabel, en dröög Blatt, meist so groot as he sülven, orrer ok mal dröög Gras. Dor krüppt he mit na de Heck rin. En korte Wiel, denn flüggt he wedder los un kümmt mit Moos trüch. So geiht dat nu al en poor Daag. He buut en Nest. Twischendörch hett he noch Tiet, denn sett he sik up den böversten Telgen un singt mi war vör mit sien kräftig Stimm.
Anneke hett mi vertellt, he buut nich een Nest, nee he hett fiev orrer söß in Arbeit. De wiest he denn sien Bruut un de söcht sik dat schöönste ut.
Hüüt morgen weer se dor, de Bruut. Se weer jüst so bruun as he, se seet so beten afsiet, as wenn se töövt hett. Up wat, dat weet ik nich, mal sehn, wat sik deit.
Ik sitt wieder up de Terrass un kiek, wi beiden stöört uns nich, de Tuunkrüper un ik. Angst hett he nich, he deit sien Arbeit un ik kiek to.

He hett nie Angst hatt. Dor is doch mal de Lööw kamen — so vertellt en Geschicht —, de hett na dat Nest vun 'n Tuunkrüper rinkeken un de Lütten hebbt sik bannig verfehrt un hebbt weent. As dat de oll Tuunkrüper höör, dor is he achter den Lööw herflagen, hett sik up sienen Rüüch sett un hett em anblafft.
"Do dat nich noch mal, du Strietmaker!", hett he schimpt. Denn hett he een vun siene lütten dünnen Been hoochböört.
"Wenn du dat noch eenmal deist, denn pedd ik di mit dit Been dienen Rüüch twei."
Dor hett de Lööw de Steert introcken un is afhaut.

Karl-H. Nissen

12.6.11 . .Veer neescherig Immen


De Imm is achter de dicke Drahn ran

"Nu kiek di dat blots mal an", reep en vun de veer Arbeiderinnen. Se weern mit de letzten Honnigwaben na binnen kamen un seten nu an't Finster achter en Zeitung. De Imker wull hüüt Honnig sleudern. "Ik heff al ümmer seggt, de is achter de Mannslüüd her!", resoneer se wieder. Ünnen up den Fensterrahmen leep en Arbeiderin achter en Drahn her. Dinkt se villicht, se weer en Königin?


De Drahnen warrt fodert

De Veer steken de Köpp tohoop un keken wieder över den Zeitungsrand. Wat dor wull ut warrt? De Drahn leep eenfach wieder. He kümmer sik nich üm de verleevte Arbeiderin. 'n beten wieder lang seten noch eenige Arbeiderinnen up den Fensterrahmen. Dor leep he hin un leet sik verwöhnen.


Ooooch...

De Veer achter de Zeitung högen sik bannig. De leevsdulle Arbeiderin seet nu ganz alleen an den Finsterrahmen un leet ehr'n Kopp hangen. Dat harr se nu dorvun.

"Dat kann uns nich passeern", meen nu en anner vun de Veer. "Wi gaht lever to Arbeit un bringt düchtig Honnig in de Waben. Denn kann unsen Meister bald wedder Honnig sleudern un de Gläser mit Immenschiet füllen!"

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

5.6.11 . .Syringa pekinensis


Tau'n Anhören: Hier klicken

"Oh", heff ik to Jürgen seggt, "wat steiht denn dor in dienen Vörgoorn för en Boom? Ehre Bläder seht ja meist ut as vun enen Flederboom. Man de Blöden...?"

Ik heff mi de witten Blödendolden denn wat ankeken: De lütte enkelt Blööd süht ut as vun enen Holunderboom. De Holunderblöden aver staht in en runde Dolde tohoop. Disse Blöden aver staht mehr in en — ja — as en Wedel, as en Stoffwedel.
Un rüken doot de Blöden! Ganz intensiv. Un ik meen liek Holunderblöden.

Jürgen sien Fru hett uns upklärt: "De Boom is en Syringa. De is bannig selten. In ganz Lübeck sall dat blots twee Bööm dorvun geven."

Na, ik heff poor Upnahmen maakt un to Huus heff ik denn mal nakeken:
Syringa vulgaris is uns Fleder, uns Duftfleder. Un de höört to de Familie vun de Ölboomgewächse (Oleaceae).

Un ik bün övertüügt, de Boom in Jürgens Goorn höört ok to disse Familie. Un wi hebbt dat rutkregen. De Boom is en Syringa pekinensis, dat is de „Chinesisch Fleder“ orrer ok de „Japaansch Sommerfleder“.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Rhabarberplant

5.6.11 . .Rhabarber
Rheum rhabarbarum
Familie Knöterichgewächse (Polygonaceae)


Rhabarberknospe

Up unsen Goorndisch liegt poor Stangen Rhabarber. Uns Naver hett se övern Tuun langt. Oh, wat sall uns hüüt Middag de Rhabarber-Rodegrütt smecken!

Naver hett schöne, staatsche Rhabarberplanten in sienen Goorn. Vör poor Weken heff ik de Rhabarber-Knospen fotografeert. Denn de Blööd un hüüt ok de Samen.


Rhabarberblööt un Rhabarberblatt


Rhabarber-Samen

De Blattstiele sünd dat, de wi vun disse Plant geern eten doot.


Rhabarbersamen

Egal, ob as Kompott Rode Grütt, Koken, Uploop orrer anners wat, de Rhabarber bruukt jümmers veel Zucker. Un doch hebbt wi as Kinner so 'n Rhabarber-Stang in 't fröhe Fröhjohr roh upeten. Obwohl uns vun den suurn Rhabarber böös dat Muul tosamentrocken wörr, kauten wi dor geern up rüm.

Ursprünglich sall de Rhabarber ut dat Himalaja-Gebiet stammen. Mi gefallt so 'n Vörstellen, dat disse suurn Blattstängel mit de groten dekorativen Bläder mal in 'n Himalaja stahn hebbt und nu wasst se hier in Navers Goorn.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

31.5.11 . .Een ut de Frömm
Rüsselkäfer
Pachyrhinus lethierryi

Wat seet denn dor vör en lütten blinkern Käfer up den Deckel vun mien Mülltünn? He lüüch richtig metallen in de Morgensünn. Ik wull jüüst den Deckel anböörn, dor wöör ik den lütten grönen Käfer wies. He weer teemlich lütt blots, 6 bit 8 mm lang. Mien Mülltünn steiht ünner en Thujabusch neven de Huusdöör.


Da rüsselt he dör sien Käverleven

Ganz vörsichtig heff ik em in mien Hand raakt un mit na binnen nahmen. Heff em up en witt Blatt Papier sett un mit de Luup bekeken. Dorna heff ik em knipst. Den Käfer harr ik noch ni sehn. In mien Käferbook un sülvst bi Google in de Insektenbox heff ik em nich funnen.


Un denn düsse dusselige Fussel an'n Rügg!

Dor heff ik en Bild vun den Käfer an en Experten mailt. De kunn mi glieks hölpen. En Käfer vun de Oort weer 2001 dat eerst Mal in Düütschland (Baden) registreert woorn. 2003 weer he denn in de Pfalz updükert. He weer egentlich in Frankriek un Sardinien to Huus. Is sien Aart de Warms vun'n Klimawannel folgt? — As goden Fleger kunn he sik gau utbreden. 2005 hett man em ok in Nordreihn-Westfalen sehn. He harr sik al düchtig vermehrt. Nu is een vun de Oort bi mi in Travemünn updükert.

De Larven vun de Käfer leevt wohrschienlich in de Eer vun de Wötteln vun Wachholder- un Thujabüsch. Seker is he mit een vun de Wöttelballen vun düsse Büsch to uns kamen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

29.5.11 . .Trurige Lärchen


Himmelhoge Lärchenwoold — man worüm so bruun?

Hier an'n Geestrand wahnt wi in en Lärchenkant. De Lärche is en stolte Boom, ehr Holt is meist so hatt as Ekenholt, un se is uns eenzige Nadelboom, den een nich as Wiehnachtsboom bruken kann, denn se is plietsch un smitt ehr Nadeln in'n Harvst af. As eenzig warrt se in'n Harvst geel un lücht güllen in de dunklen Nadelwälder — herrlich. Ik bün mit Lärchen opwussen un heff ehr to un to geern, ofschoonst een in'n Harvst noch un nöcher Nadeln fegen mutt. Man wenn se in't Fröhjohr wedderkaamt, zaartgröön, week un so püschelig as de Püschel op Kattekersohren, dat is wunnerbaar. Denn weetst, dat du in Harvst wedder wat to fegen hest.


Brune Toppen. — Klick op to'n Vergröttern!

Süh, un jüst dat blifft düt Johr ut. De Lärkennadeln kaamt nich frischgröön, sünnern bruun un welk, as weern de Vörjohrsnadeln gor nich affulln. Mi geiht dat dull to Harten. Inbrockt hett us dat de verflixte Warms un Dröögte vun düt Fröhjohr: Bi Warms diegt de Lärchentriebmotte, de ehr Larven de Nadeln opfreet. De Lärchentriebmotte is een ut de berüchtigte Familie vun de Miniermotten. Welk dorvun hebbt in de verleden Johren ok al uns Kastangeln un anner Stadtbööm tosett, dat een dach, de Städer warrt kahl blieven.

So is dat aver nu to'n Glück nich. De Städer sünd nich kahl, un wenn dat Weder milder warrt un Regen kümmt, as nu, berappelt sik ok de Lärchen wedder un drievt niege Nadeln, zaartgröön, week un püschelig. Ik höp vun Harten, dat de neegsten Fröhjohrn nich wedder so warrt orr dat gegen dat verfreten Vehtüüchs wat daan warrn kann. Wenn de Sommer al in Lent losgeiht, blifft dat in'n Lärchenwoold Winter!

Marlou Lessing


Kantüffelplant

26.5.11 . ."Kampf dem Kartoffelkäfer"

Uns Naver hett staatsche Kantüffelplanten in sienen Goorn stahn. Ik heff mi richtig freut, as ik de vör poor Daag entdeckt heff. Harr mien Mudder de to sehen kregen, denn harr se seggt: Piel in Ende staht de.


Kantüffelkäver

Ik heff mi fast vörnahmen, wenn Navers Kantüffeln blöht, denn warr ik mal de Blöden photographeern. — Man nu!

Graad keem mien leef Mann rin un in sien Hand krabbel en lütt smuck Käfer. De sehg liek ut as de Marienkäfer, blots: he is nich swatt-root, nee, he is swatt-geel. Un he hett kene rode Pünkte, nee, he hett gele Striepen.
Se ahnt dat al. Dit is en Kantüffelkäfer.
Wi beiden hebbt uns en beten verfehrt, denn disse hübsche lütte Käfer bedüüdt Gefohr för Navers Kantüffeln.


Kantüffelkäver

As wi Kinner weern — so erinner ik —, sünd wi oft un oft dörch de Kantüffel-Felder lopen to 'n "Kantüffelkäfer sammeln". Un as ik dor nu vun vertell, füng mien leef Mann an in sienen Schrievdisch to kramen, un denn wies he mi enen ollen Breefümslag. Vun 1943! Un de Stempel up dissen ollen Breef, de reep up to 'n Kampf gegen den Kantüffelkäfer. Dat weer nich bloots en smucke Käfer, dat weer bitterer Eernst. Hungersnoot drauh!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

26.5.11 . .Geel


Oosterbloom, Foto AN

Dat is nu so veerteihn Daag her. Ik harr dat lütte End Wand anmaalt, ünnen up 'n Hoff. Nu kunn sik de Eck wedder sehn laten. Schöön geel, nich so grell, so en beten hell un fründlich. Ik weer tofreden. Dor keem Korl üm de Eck.


Guldregen, Foto AN

"Mann, wat süht dat ut! Doch nich geel, dat deit mi richtig in de Oogen weh. So en Wand, de müsst du gries anmalen, so mittelgries, versteihst du? Denn is ok keen Schiet to sehn. De Farv Geel meent doch, dat du anner Lüüd nix gönnen deist. Geel is leeg, dorüm warrt bi 't Footballspelen de gele Kort wiest."


Goldröschen, Foto AN

"Jung, wat snackst du. Kiek mal, bi so 't Radrennen hett de eerste en geel Trikot an, uns Post is geel, dat gifft en Partei, de is geel.
Un nu kiek in'n Goorn. Allens vull vun Botterstecker, Löwenzahn seggt de Hoochdüütschen, allens geel. Hier, dat lüchen gele Scharbockskruut! Un dor an'n Tuun, över un över geel. Dat is de Ranunkelstruch. Kumm, un nu maakt wi en lütte Reis."


Forsythie, Foto AN

Wi sünd de Ratzeborger Allee lang föhrt, an de Uni-Klinik vörbi. Rechts un links an de Kant vun de Straat Botterstecker, so wiet as wi kieken kunnen. Denn füng Grönau an mit dat Ortsschild. Dat is ok geel.
Un de ganze Streck bet na dat Dörp up beide Sieden Osterglocken, allens geel. Wi sünd wieder föhrt bet na Sarau. De Wischen na den See dal, geel vun Botterstecker, so wiet as wi kieken kunnen. Up de anner Siet füng de Raps an to blöhn, geel.


Ranunkelstruuk, Foto AN

"Nu föhrt wi na Falkenhusen."
Den ganzen Weg lang Bottersteker, geel. Man dat schöönst weer dat letzt End na den Hof hen. Dor harr de Buur Narzissen plant, lingelang, dat kunn nich schöner sien.
Korl hett nix mehr seggt.
Tohuus bün ik noch mal mit em in den Goorn gahn.
"Hier, kannst sehn, de Goldregen, de warrt al geel. Anner Woch is de an 't blöhn. Kümmst du denn wedder — orrer willst du nu al enen gelen Kööm?"

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Karl-H.Nissen

15.5.11 . .Lütte zaartlila Bloom

An den Rand vun den Parkplacken bi en groot Goorneree lüchen mi vele lütte zartlila Bloom an. Allens luder lila Steerns! De kenn ik noch nich. "Dat is wull en niege Bloomensort", weern mien Gedanken, "de müß du di neger bekieken". Se stünnen dicht an dicht. Dat sehg richtig smuck ut.


So süht de Frucht ut. Dorwegen heet dat ok Reihersnavel, klaar!

Ik bück mi na de lütten Bloom hindaal. Wat seh ik dor, dat weern ja allens Storchsnavels! De harr ik ok al mal up en Braak un an en Bahndamm sehn. De lütte Plant is tweejohrig. Se is blots 10 bit 40 cm hoch. Dat gifft aver vele verscheden Oorten vun Storchsnavelplanten. Dor heff ik to Huus denn glieks nakeken, wat dat för en Oort weer. Dat weer en gewöhnlichen Reihersnavel un höör to de Familie vun de Storchsnavelplanten!

Ik funn de lütt Bloom gor nich so gewöhnlich. Se harr ok Frücht mit bit to 4 cm lange Grannen. De sehgen enen Storchsnavel liek. Dorna harr de Bloom ehr'n Naam kregen.

Ik wull al welk vun de lütten zartlila Bloom för mien Goorn köpen. Seker harrn de Goorners mi denn düchtig utlacht.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

8.5.11 . .Judassilberling
Lunaria annua

Anner Namen:
Judasgroschen (Mecklenburg), Judasboitl (Oberlausitz), Papstgeld, Silbertaler

"Wat steiht hier denn al wedder för'n Kruut?" Mien leef Mann keek beten wat skeptisch up en kneehooch Plant mit kräftig lilafarven Blöden.


Hier kannst de Samen in de Schieven sehn!

"Dat is de Judassilberlöin. Du weeßt doch, Telgen dorvun staht al den helen Winter up dien Finsterbank. De hebbt so runde dünne sülvern Schieven."
"Ach — un so süht de blöhen Plant ut?"

Ja, disse Plant wiest in't eerst Johr blots en flache Blattrosette. In 't Fröhjohr vun 't tweet Johr findt man in sien Goorn denn — so as mien leef Mann dat nu graad daan hett — en hübsche Plant mit violette — männichmal ok witte — Blöden.

In'n laten Sommer warrt de Früchte riep. Se sitt in de dekorativen sülvrig glänzen Scheidewände, de aver noch vun en gries Schutzhüll umgeven sünd. De Schutzhüll fallt so na un na af — ik help dor ok mal en beten bi un löös de Hüll, dat de hübschen "Silberlinge" to sehen sünd. Ik stell geern so enen Telgen mit Sülverlinge in enen schönen Krug, de smückt de Stuuv den ganzen Winter.

En Plant, de so enen Namen driggt, de heff ik natürlich ok in'n Bibelgoorn funnen. Na Düütschland kamen is de Plant al in't 16. Johrhunnert. Se keem vun 't Mittelmeer.

De Fruchtscheidewände vun disse Plant — also de "Verpackung" vun de de Samen — sünd ganz dünne flache Schieven, de sülvern glänzt. Wenn ik de ankiek, kann ik mi goot vörstellen, dat een dorbi an sülvern Daler to denken kümmt. Martin Luther hett in sien Bibelöversetten dat Geld, dat Judas för den Verrat an Jesus kregen hett, "Silberlinge" nöömt. Un so warrt disse Plant denn wohl to den Namen Judassilberlinge kamen sien.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

3.5.11 . .Mohnkapseln

Nu is de Tiet, in de Lüüd, as ik, in'n Goorn rümwöhlt. Un wat keem mi dorbi gistern in de Finger? Ene Kapsel. Ene Kapsel vun'n Mohn. Ik heff se vörsichtig ut de Eerd kleit un up mien blaag sieden Dook leggt.

Kieken Se sülvst — heff ik dor nich ganz wat Besünners funnen?

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

1.5.11 . .Geel, geel, geel!

Up uns Maifohrt 2011 hebbt wi dat gele Wunner sehn! Satt geel lüch dat överall dörch den Knick! Keen Raps as in verleden Johr, de weer noch nich richtig upblöht. Nee, dat weern luder Hunnenbloom, ok Bottersteker nöömt.

De stünnen dicht an dicht, weer keen Gras mehr to sehn. Dat weer en gele Pracht. De Wischen harrn Geelfever! So veel Hunnenblomen bieenanner up de Wischen hebbt wi in de Johrn vörher nich sehn.

Sülvst de Wedermann Meeno Schrader hett dat in de NDR-Wedernarichten vertellt un Biller wiest. So veel vun de Hunnenbloom as in dütt Johr weer he ok noch nich wies worrn. Dat weer würklich eenmalig.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

1.5.11 . .Basilikum

Ik dach, ik vertell mal en beten över Basilikum (Ocimum basilicum, Familie vun de Lippenblütler). Dorbi kaam ik mit disse Plant nich goot torecht. Ik glööv, wi möögt uns nich, disse Plant un ik. Se geiht bi mi jümmers in. Un nu heff ik dat upgeven mit ehr.

Basilikum stammt ut warme Länner. Ik heff ok noch Namen as Königskruut, Krampfkruut, Josephskruut un Hirnkruut för disse Plant funnen.
Basilikum is en aromatisch Kökengewürz mit heel intensiv Smack. Ut dissen Grund sull dit Kruut möglichst alleen bruukt warrn, also nich mit anner Gewürze tohoop. In Italien is Basilikum wohl en veel bruukt Kökenkruut, dat goot smeckt to Tomatengerichte, Fisch, hell Fleesch, Nudeln. Basilikum kann geern mit goort warrn, man blots kort. Wenn 't geiht, sull man Basilikum jümmers frisch bruken!

Hillig Hildegard hett Basilikum gegen Magen- un Darmbesweer bruukt. Mi is disse Plant as Heilplant nich bekannt.

Hübsch is, wat Gertrud mi kortens över Basilikum schreev: "Weetst, wat ik disse Tiet so schöön find? Basilikum! Ik heff en Pott dorvun up de Finsterbank. Mien Söhn hett uns den mitbröcht. Uns' Wellensittiche freten dat Kruut so geern. Un dat rüükt so richtig interessant, veel beter as dat dröögt Basilikum. Uns Vagels sünd dor ganz verrückt na. De haut sik binah, un ik mutt jedeen sien egen lütt gröön Blatt geven."

Letzt heff ik leest, dat dat Vagels gifft, de smeert sik de Bost mit dat gröön Basilikum-Blatt in, un anner Vagels dräägt en Stück Blatt ünnern Flünken, as 'n fiene Daam ehr Parfüm. Dat heff ik vörher goor nich wüsst.

Een Fru — heff ik leest — harr so teihn Vagels. Eerst is en Wellensittich dormit anfungen, un denn hebbt se dat all maakt: Se hebbt sik mit Basilikum parfümiert. De ganze Stuuv hett dorna duft.
Wat dat nich allens gifft!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

28.4.11 . .Wiesen-Schaumkraut
Gardamine pratensis

Anner Namen:
Bettbrunzer, blaues Brunnenkressich, Fleischblume, Gauchblume, Griesblümel, Harnsamen, Maiblume, Marienblume, Pinksterbloem, Präriekraut, Schaumkraut, Storchenschnäbli, Strohblume, Wasserkraut, Wiesenkresse und Wilde Kresse.

Ik meen, wi hebbt as Kinner"Kuckucksbloom" to dat Wiesen-Schaumkruut seggt. An de Plant kann een of Kuckucksspucke — orrer ok "Hexenspucke" — sehen. Dat, wat as Spucke utsüht, sünd Nester vun ene Zikade.


Bärlauch. Foto Antje Heßler

To 't Wiesen-Schuumkruut höört de Aurorafalter. Siene Raupen futtert de Schotenfrüchte vun dit Kruut bannig geern. Jüst so geern freet se de Früchte vun 'n Bärlauch (Knoblauchrauke). Bärlauch warrt in Holland "Look zonder Look" nöömt, dat bedüüdt "Lauch ahn Lauch". Hübsch, so meen ik.
De Aurora-Falter flattert in 'n April un Mai, he is goot to kennen an siene witten Flünken mit de orangen Flünkenspitzen. Sienen Namen hett de Falter vun Aurora, se weer de römisch Göttin vun de Morgenröte.

Wenn een blöhen Wiesen-Schuumkruut in sienen Rasen hett, denn sull man dat Gras nich meihen, denn sull man sik lever an de lütten witten — männichmal ok licht malvenfarven — Blöden freuen, tohoop mit den Aurorafalter un anner Botterlicker, tohoop mit Immen un Hummeln un mit de behäbig Ringelduuv, de geern de Knospen afknabbert.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

28.4.11 . .Zier-Johannisbeere
Ribes sanguineum

Ik mag se de schöne Zier-Johannisbeere. Se is en Swester vun de Johannisbeer (Ribes rubrum), de wi geern in Marmelade un Rode Grütt eten, un de Johannisbeer gifft dat in root, in swart un in witt. All Sorten hebbt en annern Smack.

De Früchte vun uns schöön Zier-Johannisbeere aver hebbt keen goden Smack, se warrt ut den Grund ok nich as Beerenfrucht verwendt.
Aver an ehre lüchen rosa orrer roden Blöden in 't Fröhjohr, dor freu ik mi elkeen Johr över. Se blöht mehrst to lieke Tiet as de geel Forsythie un bildt mit ehr oft wunnerschöne Farvspele in 'n Goorn.

Un ik — ik mag den Duft vun de Zier-Johannisbeere to un to geern. Ik kann de Blöden oft al rüken, wenn ik den Busch noch gor nich sehen kann. Un ik stell mi geern enen Telgen dorvun in de Stuuv. Glieks rüükt allens na Fröhjohr — för mi.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Wat seh ik?! En Emmer! Hm...

23.4.11 . .En lütten Frechdachs!

Up liese Sahlen keem he över den Rasen sprungen, hüpp up den Lünkendisch un freet de letzten Brösel vun dat Vagelfoder. Dat weer nich noog för Jan Flink, den Eekkater.


...Sehn heet Nakieken!

De lütten Vagels harrn teemlich reinen Disch maakt, harrn nich veel liggen laten.


Wat ik heff, höört mi to!

Hungrig luur he över de Kant. Dor wöör he den lütten Ammer mit dat Vagelfoder wies. De stünn ünner enen Schemel. Gau hüpp de lütte Frechdachs hin, stell sik up de Achterbeen un keek in den Ammer. Dor weern ja noch Nööt un Rosinen!


Upps! Se is mi wies woorn!

Mit enen Hops sprüng he up den Ammerrand, lang mit den Kopp na ünnen bit up den Grund. Blots de buschige Steert weer noch to sehn. Mit en Nutt in't Muul düker he wedder up. Sprung vun den Ammerrand up de Eer. Dreih de Nutt mit de lütten Poten un knabber se up. Dat möök he noch en poor Maal.

Dor wöör he mi wies. Ik stünn achter dat Finster. Gau sööch he dat Wiede un suus över den Rasen in't Gebüsch. Ik kunn den lütten Frechdachs blots noch vun achtern bewunnern.

An neegsten Dag tru ik mien Ogen nich. Jan Flink weer wedder dor. He harr nich vergeten, dat in den Ammer noch Nööt weern. Dorbi harr ik den Ammer mit dat Vagelfoder extra up den Hocker stellt. Dat weer för Jan Flink keen Saak. Mit enen Satz weer he up den Hocker, stell sik wedder up de Achterbeen un keek in den Ammer. Mit den Kopp up den Grund sööch he sik wedder en Nutt. Meist weer he dorbi in den Ammer fullen. Aver dat güng noch eenmal goot. Up de Terrass hett he denn de Nutt upfreten.


För wa dösig hollt de mi denn, dat se denkt, en Disch wöör mi opholln?!


Orr wat wöörn Ji maken?

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

23.4.11 . .Kugel-Kaktus

Mien leef Mann hett mi mal enen Kaktus schenkt, en kugelig Kaktus.

Ja, un seet ik dor mit an, mit dat piekig Deert. All Nääslang weer ik to dicht an em ran kamen, harr mi piekt, harr männichmal so 'n Kaktus-Spitz in 'n Arm orrer in 'n Finger. As denn ok noch Lütt-Emily so 'n Stachel in ehren lütten Finger harr un dicke Tranen över ehre Backen lepen, dor dach ik, also nee, dat mütt en End hebben.

Wegsmieten orrer weggeven kunn ik den Kaktus ja nich. He weer doch en Geschenk vun mienen leven Mann. Ik sinneer un keem up miene groot Glas-Vaas. Ik bröch mi beten Sand vun 'n Strand mit un sett den runden Kaktus in de runde Vaas. Dat sehg richtig hübsch ut. Un so stünn he nu vele Maande up uns Finsterbank, ik kunn üm em rüm Stoff wischen un anners wat doon — he seet achter Glas, he keem nich mehr an mi ran. Af un an kreeg he poor Drüppen Water un dorbi stell ik enen Dag fast, he hett baven so komische rode Dipsen. Sullen dat Knospen sien? Will disse Plant blöhen?
Ja, so weer 't!

Hüüt wiest mi de Kaktus wunnerfien pinkfarven Blöden. Reinweg as en Wunner!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

17.4.11 . .Himmelsslötel!

Ümmer wedder treckt mi dat in't Fröhjohr in den Klosterwohld vun Cismar. Mien Mann weet al Bescheed. In den frischen grönen Grund staht dor üm düsse Tiet hunnerte Himmelslötel. Se lücht richtig un maakt den Wohld licht un hell.

För uns is dat ümmer wedder en richtig Wunner, en hellgeel Wunner! De lütten Vagels jubileert dorto, as wull'n se seggen: "Kiek mal, so veel Himmelsslötel!"

Torfreden mit en lütten Struß in de Hand güng dat wedder na Huus.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

17.4.11 . .Engelsüß
Polypodium vulgare; Familie vun de Farne


Tau'n Anhören: Hier klicken
Anner Namen:
Baumfarn, Boomfarn, Bauernfarn, Beerwurzel, großes Bittersüß, Eichenfarn, Eichfarn, Engelwurz, Erdfarn, Göneichen, Höme, Insüß, Korallenwurzel, (Korallenwörtel), Kropfwurz, Otternkraut (Otternkruut), Adderledder, Schnakenblätter (Schnakenbläder), Schnakenkraut (Schakenkruut), Steinfarn, Steinwurzel (Steenwörtel), Steinlakritze, Süßfarn (Söötfarn), Süßwurzel (Söötwörtel), Tüpfelfarn, Gewöhnlicher Tüpfelfarn, Topfwurz, Tropfwurz, Wrangenwurzel
Sammelt warrt:
Radix polypodii, also de Wörtel-Strunk in'n September
Wörr fröher bruukt:
  • gegen Hoosten un Heiserkeit,
  • as Brusttee,
  • gegen Podagra un Gicht,
  • gegen Geelsucht,
  • gegen Wesselfever,
  • as Wurmmittel,
  • goot för de Gall un för den Stohlgang

Wassen deit Boomfarn in uns nordisch Wälder up gode Wald-Eerd orrer up Boomstumpen.
De Wörtel vun 'n Boomfarn is so 'n Ort krupen Strunk, de baven up de Eerd liggt. De smeckt sööt.

Hillig Hildegard hett för ehr Heilwirken den söten Wörtelstrunk verwendt. In ehre Physica nöömt se de Plant "Steinfarn". Se bruukt de Wörtel gegen Besweer vun de Huut.
In olle Krüderböker heff ik funnen: "In dem Schweinssterben [Schweinepest] soll man diese Wurzel den Säuen zum Fressen fürtragen, das purgiert [maakt rein, maakt den Darm sauber], un bewahrt sie vor der anfallenden Seuche". Ok dit heff ik funnen: De Wörtel drifft ut "Philegma" un "Melancoliam"...

De ollen Griechen un Römer bruken Engelsüß gegen Eingeweide-Wörm. Ok gegen Wanzen un Flöhe wörr 't bruukt. Un ok gegen Kropf.


Arboretum Ellerhoop

Dat Wort "Engel" in den Naam vun en Heilplant wiest mehrst dor up hen, dat disse Plant fröher bruukt worrn is as Help för uns Fruun, to 'n Afdrieven, to Helpen, dat keen Empfängnis passeert, to Help bi Besweer vun de Menstruation... Engelsüß wörr in fröher Tieden as empfängnisverhöden Mittel insett.

Ik sülven heff Engelsüß nich kennt. Ik heff eerst bi Hillig Hildegard dorvun leest. Entdeckt un photographeert heff ik de grote un dekorative Plant in 't Arboretum in Ellerhoop.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

17.4.11 . .Farn


Tau'n Anhören: Hier klicken

Ik heff so hübschen Farn in en Kloosterhof in Hildesheim sehen. Poor Upnahmen dorvun much ik Se mal wiesen.

Wi kennt em ja all, den Farn. Un ik meen, dat he en recht dekorativ Plant is. Man as Heilplant kenn ik Farn nich.

In fröher Tieden gell de Farn as hillig Plant, as magisch Plant. Farn is en bannig oll Plant, dat gifft se al siet Urtieden up uns Eerd. Se wasst geern an schattig Stellen in'n Goorn, Park, Wald — orrer in enen Innenhof vun en Klooster.


Sünd dat Farne orr sünd dat slapen Flamingos...?

Ganz besünners gefallt mi de Farn in 't Fröhjohr, wenn he sik langsam uteneen rollt. De enkelt Stengel süht denn ut, as weer he de Hals vun en Vagel, as Bispill vun en Swaan. Richtig graziös süht de Plant denn ut. — Kieken Se sülm!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


De Lüttfischer

16.4.11 . .Seehase

"Kannst mal wedder Fisch von Fischereehaven halen", meen mien Mann. "Dat is al to laat", anter ik, möök mi aver likers up den Weg. Dat weer so, as ik mi dat dacht heff. De leddigen Fischkisten stünnen al an Land. Aver de Lüttfischer harr noch en Kist mit Fisch an Bord.

Teemlich dicke Fisch legen in de Kist. "Wat sünd denn dat för Fisch?", fraag ik verwunnert. Lachend meen de Fischer: "Dat sünd Seehasen! Nu kann Oostern warrn!" Ik heff de Fisch genau bekeken, aver köfft heff ik kenen Seehasen. Dor sünd mi de Stallhasen lever.


De Seehaas süht ja reinweg
gefährlich ut!

De Fischer hett mi denn noch verkloort, dat de Seehasen ümmer üm de Oostertiet in't Nett gaht.


De Stallhaas nich

Se kaamt to'n Ablaichen in Küstenneegde. Ok dat se uns den düütschen Kaviar levert, vertell de Fischer. Sünst holt se sik in't depe Water op. Mit ehr Suugschiev suugt se sik an'n Grund fast.

Frischen Fisch mit na Huus bröcht heff ik nich. Dorför aver wedder wat Nieges to weten kregen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

10.4.11 . .Christusdorn


Tau'n Anhören: Hier klicken

Matthäus 27, Vers 27 - 29:

Nu bröchen de Suldaten vun den Stadtholler Jesus wedder na 'n Palast rin un repen all de Lüüd tohoop, de üm rüm weern. Se trocken Jesus ut un leggten em enen roden Soldatenmantel üm. Denn bunnen se enen Kranz ut Dörns un setten em den up 'n Kopp un geven em enen Knüppel in de rechte Hand. Un se füllen vör em dal up de Knee un se maken sik lustig över em. Se sään: "Goden Dag ok, Judenkönig!"


Süht na Aua ut!

Un na dit Vertellen ut de Bibel hett de Christusdorn (Euphorbia milii) sienen Namen kregen; disse Plant hett besünners spitzig lange Dornen un dor kunn ja denn de Dornenkroon för Christus ut maakt worrn sien.


Navers Plant

Nu wasst in Israel vele Planten, de Dornen hebbt. Un hüüt kann wohl keeneen mehr seggen, ut welk Plant de Dornenkroon maakt worrn is, de Christus upsett worrn is. Worüm also sall 't nich disse Plant — de Christusdorn — west sien? Man ik segg, disse Plant is dat nicht west, de kann 't nich west sien. De Heimat vun dissen Christusdorn is Madagaskar. Dor wasst he as Busch un warrt bet 1 Meter hoch. He höört to de Familie vun de Wolfsmilchgewächse. Eerst bannig laat is he na uns kamen un hier wasst he as Zierplant in Stuven.

So as uns Naver as Bispill, he hett enen Christusdorn up sien Finsterbank stahn. Siene lütten roden Blöden sünd wunnerfien antokieken un wiest sik meist dat hele Johr. Vele Lüüd seggt, de lütten roden Blöden seht ut as Blootdrüppen.

Ja, un wenn uns Naver verreist is, kümmer ik mi üm siene Blomen, un denn piekt mi meist jümmers de oll Christusdorn mit siene dünnen un langen Dornen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

10.4.11 . .Watervagels up den Diek vun Brodau

En smuck oolt Torhuus steiht vör dat Goot Brodau mit en Schild: Privat! Betreten verboten! — To schaad, geern wöör ik mi dat Gootshuus un den Hoff wat neger ankieken. De ole Landstraat na Brodau warrt vun knorrig Eekbööm süümt. Up de Dieken ründ üm den Gootshoff tummelt sik ganz besünners in düsse Johrstiet allerhand Watervagels. Aver narms kunnst neger rankamen.


Bi de Graugöös sühst glieks, worüm de so heet!

Up uns letzt Fohrt över Brodau wöörn wi wedder Graugöös un Nonnengöös up en Wisch wies. Se grasen un plöcken dat eerst Gröön.


Bi de Nonnengöös sühst dat ok glieks!

Gau hebbt wi uns Auto an'n Stratenrand afstellt. Vörsichtig un ahn en Wort to snacken hebbt wi uns ransliekert.

Aver de Göös weern hellwaak. Se weern uns glieks wies worrn. Böörn all den Kopp in de Hööcht un marscheern den Barg hindaal na den Diek un güngen to Water.


Multikulti op't Water; rechts de Löpelaant

Wi sünd noch dörch den Tuun krapen, üm neger an den Diek to kamen. Dor swommen noch n' Barg anner Watervagels. Reiheraanten, Stockaanten, Zappis un sogoor en Löpelaant kunnen wi utmaken. Un meern mank de Watervagels en Pulk mit de Göös.


Se un He, Se un He, bloots as Poor sünd wi tofree!

Dat weer en smuck Bild. De Diek vuller Watervagels un in Achtergrund de olen Stallungen vun den Gootshoff. Leider kunnen wi nich üm den Diek lopen. Dor weer allens intüünt. Ik heff dat noch nich upgeven. Villicht schafft wi dat doch noch mal, up den Hoff un neger an de Dieken to kamen!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

3.4.11 . .Scilla
Scilla bifolia


"As en Gemäde", hett mien leef Mann seggt

Also, de Titel "Dat blage Wunner" — as wi dat kortens hier leest hebbt — passt würklich wunnerbor. Ik weer vun den Bidrag ganz begeistert. De Upnahmen, de wiede Placken vun dat blage Wunner wiesen, leten mi staunen.


Ünnern Appelboom

 

Wi hebbt natürlich Scilla in unsen Goorn, uns Naver hett vele dorvun ünner sienen Appelboom, ok in'n Bibelgoorn heff de Scilla al funnen — man so veel, dat de hele Rasen blaag utsüht, nee, so vele heff ik noch nie sehn.


In unsen Goorn

Sibirisch Blaustern, Stern vun Bethlehem, Sneeholz, Blage Fastenbloom — so orrer noch anners heet de velen Sorten vun de Scilla.
Se höört to de Blomen, de mit ehr lüchen Blaag bannig fröh unsen Goorn rutputzt, un uns Oog Freud maakt. Dorto sünd se en vull-deckt Disch för vele Insekten, as Hummeln un Immen.


Blagen Blödenstoff

Un wat heel Besünners an de Scilla is de Blödenstoff, de is nämlich nich geel, as wi dat anners wennt sünd, nee, de is blaag. Also passt de Titel "Dat blage Wunner" würklich hoorgenau.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

3.4.11 . .Fröhjohrstiet

Geiht Se dat ok so? Fallt Se bi dit Bild ok furts "Frühling" in?
Frühling, Fröhjohr, Lent — Un denn all de feinen Fröhjohrsgedichten:

"Leise zieht durch mein Gemüt
liebliches Geläute..."

"Fröhjohr lett dat blage Band
Wedder flattern..."

Ik geneet em, den Frühling, obwohl de ollen Pollen al wedder anfangt un mi piert, lütte Beester, de maakt, dat mien Nääs löppt, miene Ogen traant, de Kopp brummt.

Ik geneet em trotzdem, den Frühling. Dat maakt villicht dat blage Blaag vun 'n Himmel, dorto all de bunten Farven vun de eersten Fröhjohrsblomen, de miene Seel un miene Spraak in Gangen sett.

Dat Wunner — jümmers wedder — wenn knorrig dröge Telgen en zart-gröön Kleed övertreckt. Ik much dor över straken.

Een sall se geneten, elkeen Stund, elkeen Minut, elkeen Sekund, se is blots eenmal, disse schöne Tiet —— Villicht anner Johr wedder!

Dat Bild köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

30.3.11 . .Eerste Radfohrt!


De Violenteppich

Mi leet dat keen Roh. Bi den Sünnenschien in de letzten Daag müss dat Rad ruthalt warrn.

Ik müss doch in de Hecken de eersten Fröhblöher finnen. De Stellen kenn ik noch vun verleden Johr.


De Anemonenteppich is in meist jeden Loofwoold hüüt to sehn

Un wohrhaftig, glieks an enen Goorntuun wöör ik de ersten Violen wies. Gau stell ik mien Rad an de Stratenkant af. Müss mien doch för mien sülvern Beker enen lütten Violenstruß plöcken!


Violen in de Sülvervaas

Vörsichtig heff ik de lütten Blööm in en Taschendook wickelt. Dorbi steeg mi de gode Ruuch vun de Violen in de Nees. De sullen nu in mien Stuuv kamen.


De slichte Schöönheit vun de Anemonen geiht to Harten

Up de Trüchfohrt wöör ik in den Park noch enen Placken mit Buschwindröschen wies. Mien erste Radfohrt harr sik lohnt. Ik harr den Lent drapen!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

27.3.11 . .Fröhjohr bi de Minschen un de Deerten

Jedeen Johr wedder wunnerscheun antosehn. De Natur wookt up. Allens ward greun. De Sünn warmt den Rüch. Na, un denn de lütten un groten Pieper. Dat tiriliert und singt un fleit. Un de ersten mookt al Hochtiet. He bringt ehr 'n Twieg, orrer annern leckern Kroom mit. Un denn snäbelt se sik nochmol. Eegentlich hebbt se gor keen Tiet för sowat. Dat Nest mutt doch trecht mookt warrn. In unsen Barkenboom vör't Kökenfinster is en Zippdrussel (Singdrossel) bi den Nestbo. Ik koom överhaupt nicht mehr dorto in Roh to fröhstücken. Een vun de beiden buut dat Nest un de anner passt op. Dor geiht de Post af. Een Heister orrer Heger (Eichelhäher) hett slechte Korten. De lütte Vogel is op Zack un de Heister mutt oppassen, dat se mit heele Flünken dorvun kümmt. Bi de Minschen is dat nich anners. An so'n Busteed sliekt ok jümmers welk rüm un wüllt klaun. Un wehe de Buherr kriggt jem to foten.

Hochachtung heff ik för den lütten Tuunkrüper. Söss Nester mookt he trecht. Jedeen en Kunstwark. Un denn kümmt Madam un kann sik een utsöken.

Schietbüdel harr keen söss Hüüs to'n utsöken. Wi weern froh un tofreden över uns lütte Wohnung ünner't Dack. Mit direkten Bohnanschluß twüschen Hauptbohnhoff un Puttgarden, achter dat Huus. Un vör dat Huus weer de B75. Dat harr doch wat. No fief Johr sünd wi op Land trocken. De Nerven legen so'n lütt beten blank. Dor weern veele Lünken in de Neegde vun'n Peerstall. Worüm dat nich mehr veele Lünken gifft, kann ik nich begriepen. Hier in de Kollauwischen liggt de Peeräppel 2 m hoch, un twüschen Vielohweg und Wendlohstroot kannst dat bi Sünnschien vör Gestank nich utholen.

Dor is dat in Duvenstedt doch beter. Dor sünd de Kraniche un danzt mit den Partner üm de Wett. Un trompeten doot se ok. Dat weer doch mol wat. Schietbüdel un ik danzt op'n Rasen un kriescht luut dorbi. Na, lever nich, de Lüüd mit'n witten Kittel weern glieks dor. Wi loot dat so as dat is. Wi tüschert uns ok. De Froonslüüd mookt dat Nest sauber un de Mannslüüd kiekt ut de Feern to. Un wiel se de Plackeree nich mit ansehn köönt, gifft dat eerstmol 'n Buddel Sluck.

Mit veel Glück kriggt wi denn enen Rükelbusch un een Glas "Mutterglück", Eierlikör mit'n Schwups Kirschlikör.
Un scheune Ostern wünsch ik.

Silke Frakstein

24.3.11 . .Lütt Krokus-Deern


Emily is al mit Sand instreit

In'n Harvst heff ik vele Krokus-Zibbeln köfft.
Denn hebbt wi uns Emily-Kind up den Rasen leggt un Sand üm ehre Konturen rüm streut. Een hett de Konturen upgraavt, twee hebbt de Zibbeln rinsett. Ole weer bannig dor achteran, dat en Kleed plant wörr. He wull, dat een up den eersten Blick sehen kunn: Dat is en Deern, de dor up den Rasen blöht.


Allns buddelt

De hele Familie tummel sik in'n Goorn, un bald harrn wi all Zibbeln in de Eerd. Glieks suus lütt Emily na ehren Grootvadder: faat na sien Hand un trock em up 'n Rasen: "So, Opa, nu kümmst du an! — Legg di hier mal hen, Opa. — Papa, haalst du al mal Sand..."


So'n Arger! De Mullwarp hett Emilys Been verstümmelt!

De eersten Krokusse keken anner Johr an'n 11. Februar mit ehre lütten grönen Spitzen ut de Eerd, aver —— De Muulwarp weer graad dor, wo wi de Krokus-Emily plant harrn, bannig togangen west. He fritt de Zibbeln wohl nich, man he hett se böös dörch'neen muracht. Un överall sien Hupens dor över uphümpelt. Dor is nix mehr vun grönen Rasen to sehen. To un to schaad!


Ludgerd Lüskes Bild

Goot, dat wi tominnst en Computerbild — dat reinste Meisterwark — vun Ludgerd Lüske hebbt.


Krokusse in Emilys Arm

Doch nu, mirrn in'n März, füngen se an to blöhen, de Krokusse, in en wunnerfien, hell Geel.
Un wenn man weet, dit is en lütt Krokus-Deern, denn kann man de ok kennen — trotz den Muulwarp-Slüngel. Kieken Se sülms!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

24.3.11 . .Fröhjohrsanfang: De Spanners sünd los


Buten un binnen vermengelt sik bi de Spegeln in de Schiev...

Moorns halv tein schien de Sünn al warm dörch dat Finster. Dat schien, as wenn dat en goden Dag warrn sull. Endlich! Wi hebbt lang noog dorup töövt. Un güstern weer al Fröhjohrsanfang.

Ik seet mit de letzt Tass Tee bi de Zeitung. Dor wöör ik mit eens en lütt Deert an de Finsterschiev wies. Dat weer gröter as en Fleeg. En Hummel weer dat ok nich. Seet dor ganz still in de Sünn un keek in't Finster. Dat müss ik natüürlich genau bekieken.


...da kannst ja ramdösig warrn as Spanner!

En lütten Falter, en ganz smucken Kerl seet dor an de Schiev. He ripp un röhr sik nich, keek ümmer blots dörch dat Finster. Dor stünnen bunte Orchideen up dat Finsterbrett. De hebbt em seker anlockt.


Hier kannst den Kopp good kennen

Gau heff ik em knipst un denn naslaahn, wat ik dor för en Falter to'n Fröhjohrsanfang to Besöök harr. Dat weer mal wedder en Spanner. Verleden Johr weer een bi mi in de Baadstuuv, en Weidenspanner. Nu seet een an't Stuuvenfinster un keek mi bi't Fröhstück to! Dat weer en rotbännerten Blödenspanner! Dat hett mi beruhigt. He keek mi nich up de Finger, he keek na de Orchideen ut!


Prachtvulle Bänder un Fransen

De "Rotgebänderte Blütenspanner" (Gymnoscelis rufifasciata) tellt to de Nachtfalters un kümmt ut de Familie vun de Spanner. "Rufus" heet up Latinsch "roothoorig" un "fascia" heet "Binn". He is egentlich in de Nacht aktiv un höllt sik geern in warme Gegenden up. Wosück he jüüst an düssen Dag an mien Finsterschiev updükert is, weet ik nich. Villicht hett he en Fru söcht. Ok is he nich ümmer so bunt, so as he sik an mien Finster wiest hett.

För mi weer dat en richtig goden Fröhjohrsanfang!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

21.3.11 . .Dat blaage Wunner

Jümmers wedder, wat wi de Leev ehr Landschap ok kennt
un den lütten Karkhoff mit sin klagen Naams
un de grulich stillswiegen Slucht, 'neem in de annern
endt: jümmers wedder gaht wi na buten, to tweet,
ünner de olen Bööm, un leggt jümmers wedder
us mang de Blomen, gegenöver den Heven.

Na Rilke

Un jümmers wedder beweegt un erschüttert dat, woans in't Fröhjohr as in en Exploschoon de een un anner Blödenaart utbreken deit. Verleden Week stünn miteens dat öffentliche Gröön vull Krokus, nu sünd dat Millioonen vun Narzissen un denn...

dat blaage Wunner.

Scilla bifolia heet dat, de Blaagsteern. De Lü kaamt, blievt, wunnerwarkt.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Bertram Botsch

21.3.11 . .Fahlenfoot — de Huflattich


Fahlenfoot-Knubben

He is wedder dor! Överall an't Över kiekt he mit sien dicken Knuppen ut de lehmig Eer. Kuum, dat he sien lüchend geel Blööt upmaakt, sünd de lütten Insekten al to Besöök. Mit sien söten Ruuch na Honnig lockt he de lütten Deerten an. Verscheden Bottervagels söökt em na de lange Wintertiet geern up.

De Fahlenfoot is mit een vun de eersten Fröhblöhers in de Natuur un de eerst Foderlieferant för de Insekten. Al an den Anfang vun den Märzenmaand steekt he sien Blödenköpp ut de Eer. De Stengel vun de Blöden sünd mit rötlich brune Schuppenbläder besett. Eerst na dat Verblöhen kaamt de groten Bläder to'n Vörschien. Se hebbt de Form vun enen Peerfoot. Dorher de Naam "Fahlenfoot".


Rapsglanzkävers freet sik satt

De Bläderteppich vun'n Fahlenfoot

An't Brodtener Över is he deelwies en Pioneerplant. De Abbruchstellen vun dat Över besiedelt he geern. So kümmt dat dor in't Fröhjohr to en richtigen gelen Fahlenfoottichteppich. Ganz besünners dicht is de Teppich n' beten wat later vun de grönen Bläder.


Ok dat Pfauenoog stört sik op de lütte Bloom

De Fahlenfoot is een vun de öllsten Heilkrüder un hett vele Naams. Sien Blöden warrt vun März bit April plückt.

För mi is dat ümmer wedder en groot Freud, wenn ik de ersten Blöden an't Över wies war. Dat heet so veel as: De Winter is vörbi.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


In Ies un Snee, ...

17.3.11 . .Mien Fründin, de Amselfru

Al an'n Anfang vun den Februarmaand is mi de lütt Amselfru upfullen. Se weer ümmer de Eerst an de Foderstell. Toeerst weer se noch teemlich schuuch. Möök ik de Terrassendöör up, floog se glieks dorvun. Aver bald wöör se ümmer totrulicher. Wedderkennt heff ik se an en poor witte Feddern achtern an ehr'n Hals. Sehg meist en Halskeet liek.


...dat Beste is...

...in lachen Sünn...

Wi beiden hebbt uns bald anfrünnt. Wöör se mi achter de Terrassendöör wies, stünn se glieks an de Foderstell un keek mi mit grote Ogen an. Meist as wull se seggen: "Dat warrt Tiet, dat du kümmst! Ik heff al groten Hunger!" Wenn ik dat Foder utstreu, bleev se sitten un leet sik dat dorna goot smecken. Ik kunn ruhig dicht dorbi stahn, dat stöör se nich.


...en gode Fründ!

In Noot, bi Hunger un bi Döst —...

Na dat Freten harr se ümmer bannig Döss. Up de lütt Vageltränke weer toeerst noch Ies. Aver an'n Rand weer de Iesdeek al n' beten updaut. Dor düker se ehr'n Snavel in un lösch den Döss. In de gröter Vageltränke ünnen in den Goorn hett se bi den ersten warmen Sünnenschien sogoor bi Ies un Snee en Bad nahmen. Dat Water sprütt man so över den Rand.


...en gode Fründ, ...

Dorna flöög se wedder up de Terass un hett sik in dat Vagelhuus vun de Sünn drögen laten. Dat weer to nüüdlich. Gemütlich schaukel se hin un her. Ik heff ehr goot toreedt un se bleev dor en ganze Tiet sitten. Ik kunn ganz dicht ran gahn un heff se knipst.


...de blifft dat Best!

Siet korte Tiet jaagt sik mien lütt Fründin mit de Kerls. Se rennt achtereenanner her un loopt üm de Wett över den Rasen. Seker findt se mit ehr smucke witte Keet üm den Hals bald enen Mann. Villicht buut se tohoop en Nest in mien Goorn.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

10.3.11 . .Sluderee an de Krückau


Krückau-Idyll

Middeweken in Märzmoond. De Sünn schient jüst as an en scheunen Sommerdag, over de Wind weiht noch bannig koolt. Hüüt heff ik bi mien Radtour en lüttes Märken beleevt.
Ik heff en Mann un sien Fru dropen. He mook ornlich wat her, over sien Fru harr so'n bruun-gries Kleed an. De beiden harrn sik veel to vertellen, se stünn'n merden op'n Weg un harrn gor nich markt, dat ik vörbi wull. Nu keem vun de anner Siet, jüst op de beiden to, noch een Poor. Komisch, de harrn meist de glieken Plünn an as de Eersten. Mensch Lüüd, ji mööt mol ne'e Klamotten köpen, doch nich all datsülvige antrecken!


Lebennige Stratenblockade

Dat twete Poor weer noch gor nich ganz ran, dor güng dat Snötern al los. Hör sik an, as wörrn se düchtig över anner Lüüd hertrecken. Se wüssen sik so veel to vertell'n, un se stünn'n merden op'n Weg, so dat keeneen vörbi goh'n or föhr'n kunn.


Op em sünd se doch nich füünsch?! Orr söökt se bloots dat Fröhstück?

Duer nich lang, güng dat richtig los. Een Fru keem, de harr gliek veer Keerls in Slepptau. Veel möök se würklich nich her, over de lepen ehr no as de Koters de Katt. Komisch weer, se harr jüst so'n Kleed an as de annern beiden Wiever. Nich modern, over liekers so veel Chancen? Se nehm de Nees hooch un höger un renn meist an de beiden Poren, de in de Mitt op'n Weg stünn'n, vörbi. Oh, wat hebbt de veer sludert, as de annere dat nich mehr hör'n kunn. Weern de Fruuns villicht afgünstig?


Üm en Fröhstück hebbt se em alleenlaten!

Ik heff mi dat ganze minnstens een Veertelstünn bekeken, heff smustert un dacht: "Wat is de Welt doch scheun, wenn een dat sehn kann". Vör mehr as hunnert Johr'n hett de Heimotdichter Klaus Groth al doröver schreven. Kennt ji dat noch?


Oonten in't Woter, wat för'n Gesnoter! Oonten op't Ies, miteens sünd se lies...

 

Oonten in't Woter,
wat för'n Gesnoter!
Oonten in Diek,
wat för'n Musik!

Oonten in't Woter,
wat för'n Gesnoter!
Oonten in't Stroh,
wat för'n Halloh!

 

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Ursula Vollstedt

8.3.11 . .Lüchen rode Beern

Hüüt heff ik an de Wakenitz en Struuch funnen, de seet över un över vull mit lüchen rode Beeren. Ik kunn mi vörstellen, dat disse Beeren giftig sünd, denn wi schrievt hüüt den 6. März un wi harrn enen langen un kollen Winter, man de Vagels hebbt disse Beern nich upfreten.


Ballförmig witte Blödendolde

Ja, un disse hübschen, dekorativen Beern, de höört to den Sneeball.

De Gemeine Sneeball is as Zierstruuch bekannt. Wi findt em veel in Goorns un Parks un — as ik hüüt sehn heff — an de Wakenitz. Ok siene witten Blödendolden sünd mi bekannt. De schönen roden Beern heff ik aver eerst nu funnen un faststellt, dat se to den Gemeinen Sneeball (Viburnum opulus) tohöört.

Anner Namen för dissen Struuch sünd: Herzbeer, Hartbeer, Blutbeer, Blootbeer, Drosselbeerstrauch, Geißenball, Glasbeere, Schlangenbeere, Wasserholder, Wasser-Schneeball.


De Wakenitz lücht dör de roden Beern

De Naam "Sneeball" kümmt — so denk ik — vun de runde, ballförmig Form vun de Blöden. "Herzbeer" kümmt vun de herzförmig Form vun de Samen. De Naam "Glasbeer" kümmt vun de Früchte, de durchschienend — wat glasig — wirkt. De Naam "Blootbeer" kümmt ok vun de Früchte, de root as Bloot sünd, as wi ja seht. Un de Naam "Wasserholder" kümmt bestimmt dorvun, dat de Gewöhnliche Sneeball geern an 't Water wassen deit.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

6.3.11 . .Ieskieker

Weer ik en Dichtersfru, denn wöör ik över schrieven, woans wi vunmorgen — wi harrn -7°C — Sneekiekers funnen hebbt, nich an'n Weegrand, nee, an't Över vun de Wakenitz, de noch vun't Ies bedeckt is...

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

6.3.11 . .Knickpleeg


Dat kannst knicken!

All 10 bit 15 Johr süllt wesselwies Delen vun de Knicks "up den Stock sett" oder "knickt" warrn. Se warrt bit up de Wöttel afsaagt. As "Stock" betekent man de Wötteln. Düsse Arbeit dörf blots noch bit to'n 15. März maakt warrn.


De "Stock"

Na den Snitt drievt de Wötteln wedder ut. Dat sünd "Stockutslääg". Se wasst dicht un hoch un sünd so en Windbrems. Later levert de Büsch mit ehr Frücht Nahrung för Deerten un lütte Vagels. De findt ok rieklich Platz to'n Nestbu un köönt dor ehr Kinner groot trecken.
As wi annerletzt ünnerwegens weern, dat weer an den Anfang vun den Märzenmaand, hebbt wi ümmer den Larm vun de Motorsagen höört. Mitünner müssen wi sogoor töven, wiel de Arbeider mit ehr Maschinen un dat afsaagte Holt den Weg versparren.


He is swaar togang an'n Knick

Dor sünd wi eerst wies worrn, dat deelwies de Knicks "up den Stock sett" weern. De nakelten hellen Stubben keken uns an. Alle 15 bit 20 Meter harrn de Arbeiders enen enkelten Boom stahn laten. Dat is en so nöömten "Överholler". De wöörn fröher för Buholt bruukt. Achter de nakelten Knicks leeg dat Buschholt. En beten wieder lang bleev de ole Knick stahn.

In fröhere Tieden müssen de Knicks mit Handsaag un Biel "knickt" warrn. Dat weer en suur Stück Arbeit. Hüüt övernimmt de Motorsaag dat Geschäft. Fröher hett man dat Buschholt geern to'n Heizen un Kaken bruukt. Hüdigendaags will kener dat Buschholt hebben. Dat Holt dörf aver nich up de Feller liggen blieven, dat warrt dor schreddert oder verbrennt. So ännert sik de Tieden.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


De Wakenitz ünner Ies

4.3.11 . .Tokieken, wenn sik Ies bildt

Ik bün an de Wakenitz lang bummelt. De Wakenitz driggt en slaten Iesdeck. Ik heff enen Strietschohlöper sehen. Mit lange, wiede Schreed sweev he över 't Ies. Dorbi leet dat Ies en singen Ton hören. — Hüüt schrievt wi den 4. März.


De winterliche Baadstell

De Küll is würklich dull. Se güng mi dörch un dörch. De bleke Sünn hett sik beten wat dörch Dunst dörchquält, warmen dee se nich, se leet aver allens beten wat fründlich utsehen. De Vagels piepen un zirpen un tirilieern al beten. Vele Göös sünd dor, Graugöös un anner. Se fleegt oft hooch, se köönt ja nich to Water.


Wat för Strukturen sünd da op dat Ies?

Un denn keem ik an de winterlich Badestell, de sik en mutig Minsch in 't Ies haut hett. As noch Snee leeg, heff ik männichmal barfte Foot-Afdrücke in 'n Snee sehen. Nu harr sik en hauchdünn Ies-Deck bildt. Ik kunn tokieken, wo sik de Muster in 't Ies verännern.


Strukturen in't Ies


Wunnerliche Winkel

De Strukturen, de sik da billen dään, harrn rein nix mit de Sösskant-Winkel in'n Ieskristall to doon, as een ja villicht denken kunn. Da weern Winkel vun all Grött, spitz, stumpf un rechtwinklig. Dat sehg mehr ut as Ies-Scholln, wenn dat Ies tweisplittert. Twischen de Scholln weern depe plastische Kanten. De Winkel an düsse Kanten schienen all liek to ween, tominnst hier geev dat en Ordnung. De Hand vun de Natuurgesetten maak ahn Luut allens vun alleen. En wunnerlich Beleven!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

20.2.11 . .Eenspänner! — Bookfink in'n Winter

De meisten Bookfinkenhahns blievt in de Wintertiet in ehr Revier. Dorgegen treckt de Fruunslüüd un de jungen Bookfinken in'n Harvst in en warme Gegend un överwintert dor. (Wat ik goot verstahn kann!) Se laat de Mannslüüd alleen! Dorher hett de Bookfink ok den latinschen Naam coelebs kregen. Dat heet so veel as unverheiraat.

De Bookfinken sünd heel schuuch un laat sik licht vun anner Vagels verjagen. In dat Vagelhuus kaamt se nich geern. Se sünd meisttiets ünner dat Vagelhuus antodrapen. Dor söökt se de lütten Köörn, de vun anner Vagels rünner sleudert worrn sünd. Mit lütte Trippelschreet loop se hin un her, bewegt dorbi ruckordig den Kopp un pickt de Köörn up.

An mien Lünkendisch kümmt meist jedeen Dag en Bookfink, en Eenzelgänger. He is bannig schuuch. Ik heff veel Gedüür bruukt, bit ik em mal knipsen kunn. He trippel ümmer ünnen an den Lünkendisch hin un her un haal sik de Sünnenbloomköörn, de de Lünken daalsmeten harrn. Dorbi schuul he sehnsüchtig na de Vageltränke. Dor is aver blots Ies un Snee up.

Dat warrt Tiet, dat de warme Sünn wedder schient un de Frunnslüüd trüchkaamt. Denn möökt de Bookfinkenhahn sik smuck un söcht sik en Fru.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


Und links, zwo, drei...

16.2.11 . .Mööv Emma pett Wörms

En ganze Tiet stünn ik al an den Karpendiek un keek na de Aanten un Möven. En Mööv, nennt wi se mal Emma, weer an Land un pett up den Rasen al en ganzen Stoot up de Stell rüm. Weer se krank, harr se wat mit ehr Been as de Pechvagel vun verleden Johr? De harr en Been braken. Aver nee, se pett vun en Foot up den annern un tippel ümmer in enen Kreis vun enen Meter up den Rasen rüm. Sehg ut, as söch se wat. Af un an güng ehr'n Snavel na ünnen in den Rasen. Wat harr dat to bedüden?


...und rechts, zwo, drei, und links....


Ok de Nawuss kann dat al: Links...

Ik wüss, dat dat Vagels gifft, de mit dat Trippeln den Luut vun den Regen namaakt. Wenn se mit ehr Fööt up den Rasen trampelt, höört sik dat för de Regenwörm an, as wenn Regen up de Eer trummelt.


...äh, un nochmal links...?! Upps?

De Wörm kaamt denn na baven, üm nich in ehr Löcker to versupen. Kaamt na baven, üm sik to redden — un warrt denn vun de Vagels upfreten!


Wat gaffst du so dösig? Kann doch mal passeern!

Un dat wüss de Mööv Emma! Seker harr se Wörm in de Eer utmaakt un pett dorüm ümmer up de Stell. De Wörm kemen an't Dageslicht, un Emma hett sik den Buuk örnlich vullneiht!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


Winterlinge in artgerechte Haltung: winterlich!

13.2.11 . .En Droom?

De Duuv plier verwunnert mit de Ogen. Wat weer dat? Överall leeg Snee, de Goorn weer witt. Harr se güstern blots vun de Sünn dröömt? Se harr mank luter gele Bloom in de Sünn seten. Se mark noch de Warms!


Duuv mang de Winterlinge: So hett dat al tovöör utsehn...

...un so nu! De Duuv versteiht de Welt nich mehr

 

Un hüüt leeg överall Snee. De Duuv söch de lütten gelen Bloom, dorbi kreeg se richtig kole Fööt. Vun de lütten Bloom weer nich mehr veel to sehn. Wo kunn dat blots angahn?

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

13.2.11 . .So schöön — man so'n Gestank!

Fründin Silke hett mi enen Zeitungs-Utsnitt över Wanzen schickt, över Raubwanzen. Wat ik dor nu vun hollen sall, dat weet ik würklich nich so recht.
Jedenfalls vertell en Mann in den Artikel, dat in 'n Sommer bi recht warm Weder ene Raubwanze up sienen Schrievdisch landt weer. He hett se denn vörsichtig na buten bröcht. Man na korte Tiet weer siene Wanze wedder bi em. Wedder hett he se rutbröcht. As se sik denn dat drütte Mal to em gesell, dor harr he de Nääs vull vun dat Deert — in wohren Sinn vun dat Wort harr he de Nääs vull; denn de Wanze föhl sik belästigt vun dat Rutdrägen un verströöm en grugelig Gestank.
In den Artikel weern en poor Wanzen afbildt. Un dor füll mi in, de een vun disse dekorativen Stinkdeerten, de weer mi mal vör de Kamera kamen. In den Krüdergoorn in Stolpe seet de Wanze up — ja, is dat nu Fenchel orrer is dat Anis, ik kann de Dolden nie so recht uteneen hollen.
Veel vertellen över Wanzen mütt ik nich, dat hett Antje Heßler al utführlich daan, man vörwiesen wull ik em doch geern, dissen Stinkkäfer mit de hübschen root-swarten Striepen.

Dat Bild köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

5.2.11 . .Herr Kormoran

Över den Kormoran hett Antje Hessler so fein vertellt und so schöne Photos maakt. Ik wull Se alltohoop blots dissen "eitlen" Kerl wiesen. Is he nich meist al graziös to nennen?
Ik dach, villicht hebbt Se alltohoop ok Freud an em.


...avers wenn een, as ik, vun Natuur ut good utsüht...


Naja, ik laat mi vun de Sünn ünner de Flüchten warmen...


...is dat sinnlos, dat to verbergen!
De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen


Woneem gifft dat noch en Ellerntelg?

5.2.11 . .Zappen vun Ellern

Fründin Ruth wull los un Ellern söken. Ruth bastelt veel un brukte nu ganz nödig poor vun de lütten Ellern-Zappen.

Ik bün mitgahn. Dit Johr weer nu aver de Snee bannig fröh kamen un harr all dalfullen Zappen todeckt. Hier un dor seten noch poor an de Telgen un wi hebbt uns böös anstrengt, dat Ruth to ehr Bastelmaterial keem.


Hier un dor gifft dat doch noch welk Zappen...

Dorbi heff ik Ruth vun mien Grootmudder vertellt, de weer nämlich de Meen, dat bi 't Blöden vun 't Tähnfleesch un bi Aphthen in'n Mund en starken Absud ut Ellernbläder helpen kann:


  • Ellernkranz
    2 Teelöpel dorvun mit en Tass Water kaken,
  • dörchseihen un beten afköhlen laten
  • un den Mund dormit spölen.

Gegen Angina weer ehr Rezept:

  • Rinde vun 'n Elternboom afschaven (in'n Harvst orrer Winter), lütt snieden un drögen laten.
  • 1 uphümpelt Teelöpel dorvun för 1 Tass nehmen.
  • 5 Minuten trecken laten, afgeten.
  • Dormit denn gurgeln!

Meist kahl sünd de Ellerntelgen

Un to 'n Afstillen harr se dit Rezept:

  • 1 Deel Ellernbläder,
  • 1 Deel Salbeibläder,
  • 1 Deel Walnussbläder
  • 2 Teelöpel dorvun för 1 Tass nehmen,
  • 5 Minuten trecken laten,
  • Elkeen Dag twee bet dree Tassen drinken.
  • Diss Tee is ok för Ümslääg goot to bruken.

Vör poor Daag hett Ruth mi enen Kranz bröcht, un dor sünd vele, vele vun de Ellernzappen binnen, de wi in Ies un Snee tohoop sammelt hebbt. — Intressantes to de Eller gifft dat ok hier un hier.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

3.2.11 . .Jan Flink, de Appelklauer


Ja, ik gah in't Vagelhus! Dat is mien Recht! Ik bün stärker as de Vagels!

Jan Flink is en Eekkater. Mien Goorn tellt to sien Rebeet. Ümmer wenn dat Freten to'n Winter knapp warrt, lett he sik wedder bi mi sehn. Un he weet teemlich nau, neem he wat finnen kann. He klattert över den Tuun un sett sik up dat Vagelhuus. Denn slüggt he sien buschigen rotbrunen Steert hin un her un verjaagt de lütten Vagels. Dorna klattert he in dat lütte Vagelhuus un möökt sik över dat Vagelfoder her. He söcht sik de besten Saken rut, oftins ok en Stück Appel.

Wat de lütte Slüngel för en Slaumeier is, heff ik vör en poor Daag sehn. Harr mi dat ener vertellt, harr ik dat nich glöövt. Ik keek tofällig ut dat Stuvenfinster. Dor keem Jan Flink över den Rasen sprungen. He hüpp ielig in de Eck vun de Terrass. Dor verwohr ik in'n Winter ümmer mien Appels in en mit Zeitungspapier utleggte lütte Holtkist. Is Frost anseggt, deck ik en ole Wulldeek över de Kist.Vun Jan Flink weer nix mehr to sehn, he keem nich wedder to'n Vörschien. Dat möök mi nescheerig. Ik stünn up un keek ut Finster. Wat ik dor wies wöör, hett mi luut lachen laten.


Mal kieken, wat da stickt! De Deck mutt weg!


Weg, segg ik! Ganz weg! Hau ruck!


Hm, schall ik de Deck ok mitnehmen? Nö!

De Eekkater stünn up sien Achterbeen un keek sik de todeckte Kist niep un nau an. Meist so, as wull he seggen: "Ik weet genau, nehm du de Appels versteekt hest". Denn beet he in de Wulldeek un versöch de swore Deek vun de Kist to trecken. Weer gor nich so eenfach vör den lütten Eekkater. He stemm de Been up de Eer, stütt sik mit den buschigen Steert af un trock un trock. Un wohrhaftig schaff he dat de Wulldeek up de Siet to trecken. Denn haal he sik enen Appel un verputz em.

So veel Knööv harr ik Jan Flink gor nich totruut. Dor harr he den klauten Appel denn ok as Belohnung verdeent.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

30.1.11 . .Raureif

Bi uns is dat hüüt bannig diesig, neblig. Dat süht wunnerschöön ut, wiel allens vull Raureif is, Bööm, Struuchwark, Rasen...


Glitzerkraam an'n Strand...?

Gistern heff ik sogoor Muscheln sehen, de mit Raureif besett in de Sünn funkeln. Wi weern in Travemünn. Af un to mütt ik mal an de See, un gistern harrn wi hier strahlen Sünnenschien, fix kolt, man wunnerschöön.


Muscheln mit Raureif!

Wi sünd ünnen an 't Water langlopen. Een kunn kenen Horizont erkennen, Himmel un Water güngen in wittlich Dunst ahn Kontur in'nanner över. An de Brüchen hüngen vele, lange Ieszapfen. De Suum vun 't Water weer froren, das stahnbleven Water weer froren un ik heff sogoor en beten glünnert — to 'n Entsetzen vun mienen leven Mann.


Fraren Watersuum

Wokeen kennt düssen Mann?

 

Un in disse iesig Küll — ik heff kuum glöövt, wat miene Ogen sehn — trock sik en Minsch ut un güng in de Ostsee. He düker eenmal ünner, plansch en beten un denn keem he al wedder rut. Splitterfasernakelt!

Tja, wer 't mag, mag 't denn wohl mögen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

16.1.11 . .Dauweder!


De Baadsaison hett anfungen!

Dat weer Dauweder. De ersten Sünnenstrahlen na söss Weken Winter bröchen Leven in mien Goorn. Kuum dat de Snee weg un dat Ies updaut weer, is an de Vageltränke wedder Hochbedriev. De Lünken staht Slang. Toeerst löscht se ehr'n Döss. Mit ehr'n Snavel dükert se in't Water un nehmt enen örnlichen Sluck. Dat weer doch wat anners, as in de letzten Weken ümmer blots vun den Snee to picken!


Toeerst en beten sprütten...

Denn hüppen een na'n annern vörsichtig in de Tränke. Se keken sik na alle Sieden üm, up dor keen Gefohr luur. Un denn güng dat los. Dat weer en Gedränge, in de Vageltränke weer keen Platz mehr frie. Mit de Flünken smeten se dat Water över sik, dükern den Kopp ünner Water un spaddeln as dull. Dat nehm gor keen Enn.


...denn jümmer doller!

Dat Water sprütt richtig in de Höcht. De reinsten Waterfontänen lüchen in den Sünnenschien. Na de langen Winterweken weer dat en groot Vergnögen för de Lünken.


Nanu, is ja miteens gor keen Water mehr binn?

Neegsten Dag leet de Sünn sik al kuum noch sehn, un seker kümmt de Winter noch mal wedder trüch.


Denn gaht wi na Huus!

Aver eerstmal hebbt de lütten Vagels dat Baad in dat updaute Water genaten. Hebbt den ganzen Winterdreck afspöölt. Un sik al mal en beten Vörfreud up den Frühling schafft! Un mi ok.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


Buhnen vör Markgrafenheide

6.1.11 . .De Scholle

Warnemünde, kort vör Wiehnachten: Fru Möwe is ein richtig staatsches Vagelwiew, hett sick witt ruterputzt un mit düster Flüchten schmückt. Is de lüttere, griese, plackige, verklamte Jungvagel näben ehr ehr eigen Kind? Denn is sei 'ne Rabenmudder, de allens in sick rinnerstoppen deit un nich an den'n Nahwuchs denkt. Na, wenn ierst ut dit "hässliche junge Entlein ein schöner Schwan ward" — denn kümmt dat anners.


Up de Ies-Scholle liggt en Scholle. En echtes Wiehnachtseten!
Fru Möwe hett se funnen — un hett nu vele Nieders


Schandaal!, meent de Swaans

Nu blifft mi tatsächlich de Mund apen stahn. Wat hett Fru Möwe denn dor in ehren Schnabel? Dat 's jo 'ne grote Scholl! Woans is de up dat Ies kamen, un dor schafft sei jo all den 'n groten Fisch bisiet, denn ehre lütte Möw' günnt sei keinen Haps.


Hm, mal seihn. Dwars passt de Scholle nich in't Muul...

Fru Möwe ritt hier un dor ein Stück Fleisch ruter un tast mit de Scholl hen un her, bet sei de passgerecht in ehren Schnabel hett. Nu möt ick doch lachen. Woans süht dat Möwenwiew denn nu ut? De düster Schollensiet hett Ähnlichkeit mit ein Chemisett, un dat schmückt de gewaltige witte Bost von de Möwenfru. De Siedenflossen und de Schwanzfloss' hemm' einen roden Schimmer. Frugens sünd nu 'mal eitel un putzen sick giern ruter.


Ha, aver längs! Längs geiht dat — mit en beten Würgen...

So steiht sei in dat düster Warer. Ick find, dor süht sei sogor wehrhaft ut, denn de Scholl künn ok eine Rüstung sien. Disser Vagel is jedenfalls mächtig gewaltig. Ick bün nu würklich niegierig, woans Fru Möwe ehren Putz wechputzen deit.


Von den ganzen Schollenschmaus kiekt bloten noch en Stück Floss rut

Na, ehr gelingt dat tasächlich, ehren Schlund so wiet uptaurieten, dat sei den'n Fisch miteinsen dalschlucken kann! Dat 's nich tau glöben. Dor kickt jo bloten noch ein' Stück Schwanzfloss' ut ehren gierigen Schnabel...

De Jungvagel dornäben steiht mit bögten Kopp. Hei har sooo giern ein bäten wat af hatt. So is dat Läben, de Starken kamen dörch, de Schwachen möten lieden.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Gisela Reink, H. Jürgen Grebin, KaHeko

4.1.11 . .Sünnendüüsternis an'n 4. Januar 2011


Klick up tau'n Vergröttern!

Wat passeiert bi eine Sünnendüüsternis? Nu, dei Maond trecket daogsäöver tüschken Sünne un Eern siene Baohn. Steiht man up dei passen Stäe up use Eern, denn werd man den Maondschadden seihn.


Foto: 9.30 Uhr in Resthuusen.
Klick up tau'n Vergröttern!

Dingesdagmorgen was et sowiet. Eine schwarte Glasschieven was nich nödig. Et geef einen Wulkenvörhang, dei lööt jüst för eine korte Tied dei Sünne mit den vör-langerstrecken Maond schaddig dörschienen.

Dat was dei Gelägenheit, mit dei Digitaolkamera dat Spillwark tau knipsen.


Klick up tau'n Vergröttern!

Disse Sünnendüüsternis is dei eierste un üppste van eine groote Riege van Sünnendüüsternisse in dit neie Joahr 2011. Dei ku'm as partielle Düüsternis up drei Kontinente seihn: in aale Länder van Europa, dei Nordländer van Aofrikao un uk in dei Länder van'n Naohen Oosten un in'n Kaukasus. Duurn dö dat länger as twei Stünnen. In Kontinentaoleuropa leeg dei Düsternis so bi 70%.

Gaude Links dorto: Hier, hier un hier.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Ludgerd Lüske

20.12.10 . .Kiek an, de Mullwarpen! Respekt!!

Winterland, gries un witt. De Woolden as fraren Gischt, as Welln, de sik brekt un dorbi erstarrt sünd. So witt, dat de Heven meist dunkel schient gegen ehr. Man da: frische swatte Bülten vun Eer in'n Snee! Wat dat woll is? Kohschiet kann't ja nu nich ween. Mal nehger ran. Un süh!, dat sünd de Mullwarpen west!

Dat nödigt mi nu ja wohraftig Respekt af. De Borrn mutt fraren ween, tominnst bavenan. Dat maakt de lüttjen Beester gor nix, naja, nich veel. Se smiet ehr Hupen up, as hölln se in all dat fraren Witt de Fahn vun business as usual hooch. Dat Geschäfft mutt wiedergahn, Hupen warrt maakt.

Mullwarpen, ji sünd basige Deerns un Jungs! An ju schall sik de düütsche Bahn mal en Bispill nehmen.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Marlou Lessing


Nich slecht!, denkt Herr Specht

19.12.10 . .Vagelhuus as Schaukel!


De Lünken...

Mien nieges Vagelhuus hängt an en Haken. De Vagels hebbt dat glieks annahmen. Dat beweegt sik twors ümmer, wenn se dat besöökt. Aver dat schient se nich to stören. Sülvst de Buntspecht kümmt un hängt sik an dat Huus.


...un ehr Frünnen sünd willkamen —

...avers he?!

Vör 'n poor Daag wunner ik mi nu aver doch, worüm dat lütt Huus sik so dull hin un her beweeg. Sull dat de Wind sien? Aver nee, dor keek en lütten brunen Kopp ut dat Huus. Dat weer ja en Katteker. De harr dat Vagelhuus so to'n Schaukeln bröcht.

As he mi wies wöör, klatter he gau up de Latt un leep in den Thujabusch. Dat duur aver gor nich lang un he weer wedder dor. Eerst keek he, ob de Luft rein weer. Denn klatter he wedder in dat Vagelhuus un hau sik den lütten Buuk mit Vagelfutter vull.


Jan Flink fraagt nich, wat he willkamen is!

Apenboor möökt em dat Schaukeln bit Freten nix ut.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

9.12.10 . .Cotoneaster — Zwergmispel

Besünners in'n Winter fallt mi ümmer wedder de Busch mit de knallroden Beern up. He steiht bi mien Naver neven de Huusdöör. Wenn Snee liggt un sünst narms noch Foder to finnen is, fallt de Amseln över de roden Beeren her. Se maakt em in korte Tiet ganz un gor leer. De Beren mööt wull besünnerss goot smecken!

Ut mien Kinnertiet kenn ik noch vun mien Modder den latinschen Naam vun den Busch, Cotoneaster. In unsen Goorn harrn wi ok enen Cotoneaster. Ik funn den Naam ümmer bannig intressant. Wat weer mien Modder blots klook, dat se solk Naams wüss!

Eerst düssen Winter heff ik nu ünner den Naam Cotoneaster bi Google nakeken. De roden Beren weern mi besünners dütt Johr in't Oog fullen. Dor kunn ik nalesen, dat de Cotoneaster en Zwergmispel mit luder lütte rode Früchte weer. De knallroden Früchte sehgen enen lütten Appel liek. De Zwergmispel tell to de Kernobstgewächse.

Nu kunn ik ok verstahn, wosück jüüst de Amseln ümmer in den Cotoneaster sitt un de lütten Früchte plöckt. De Amseln freet doch to geern Appels.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

5.12.10 . .Küchenschelle
Kuhschelle, Pulsatilla vulgaris
Familie: Hahnenfußgewächse = ranunculaceae


Tau'n Anhören: Hier klicken
Anner Namen:
Kuhschellkraut, Beisswurz, Bietwurz, Bißwurz, Bitzblume, Blitzbloom, Bitzwurz, Bocksbart, Bockskraut, Bockskruut, Güggelblume, Gugguche, Gugguros, Gungerose, Hackelkraut, Heuschlafen, Glockenblume, Glockenbloom, Kronblume, Kronbloom, Küchenblümlein, Kuhschellen, Kohschellen, Mutterkraut, Osterblume, Osterbloom, Plumpblume, Schlafblume, Schlafbloon, Schlafkraut, Schlafkruut, Schlottenblume, Shlotterblume, Siebenschläfer, Tageschlaf, Tagschläfer, Weinkraut, Wildmannskraut, Wolfspfote; Anemone pulsatilla
Pulsatilla pratensis
Wiesenküchenschelle orrer swarte Küchenschelle, ok kleiner Ziegenbart, Osterglöckchen, Glockrose
Sammelt warrt:
Herba Pulsatillae , also dat Kruut. Sammelt mütt warrn in de Tiet, wenn de Plant blöht.
Wörr bruukt:
In de Volksheilkund is de Küchenschelle bruukt worrn as Mittel gegen
Gicht, Keuchhusten, Swindel, Kopp-Pien un Lähmungen
Wohrschu:
Vörsicht! Giftig! Wenn 't nich na Vörschrift anwendt warrt kann 't to Vergiften kamen, as Brennen in'n Mund un Rachen, Breken, Dörchfall.


Wisch mit blöhen Küchenschell up Gotland. Foto AN

De ursprünglich Farv vun de Küchenschelle — ok Kohschelle — is lila. Se blöht in'n April. Se is ene Plant ut de Steppe. Ut den Grund warrt se ok männichmal Steppen-Kuhschelle nöömt. In de frie Natur kann man se hier bi uns nich mehr oft sehen. In Goorns aver blöht se veel.

 


Küchenschell, Foto AN

Richtig goot gefallt mi de Küchenschellen, wenn se utblöht un flauschig Flaumhoor-Kugeln utbildt hebbt. Ik find disse Samenstände hübsch. De lialütten Nööt, de in disse flauschig Kugeln sitt, köönt goot vun 'n Wind wegweiht warrn. So köönt denn grote Flächen mit Samen versorgt warrn. Ik heff mal up Gotland ganze Wischen vull mit Küchenschellen sehen — ik heff keken un staunt, mi dor an freut.

De düütsche Naam för de Pulsatilla vulgaris is Kohschelle un ok Küchenschelle. Küchenschelle hett aver rein gor nix mit uns Köök — uns Köken — to doon. De Naam stammt vun de lütte Koh, "kleine Kuh", also Küh-chen. De Schelle in den Naam kümmt vun de Blöden, de utseht as lütte Glocken.


Küchenschell. Good to kennen is de Samenstand, dat is de flauschig Flaumhoor-Kugel. Foto: Stina Nissen

Mien leef Mann weer mal as Jung mit de Kinnerlandverschickung in Franken. Hier hett he disse Plant as Kuhschelle kennen lehrnt. Un wiel dor ünnen de Köh jümmers mit en Bimmel (Schelle) üm 'n Hals rümloopt, weer de Naam för em goot to verstahn: De Blöden vun disse Plant seht ut as en Bimmel vun de Köh.

Wenn ik Küchenschelle höör, denn fallt mi jümmers uns oll Fründ Hans-Georg Peters in. He much disse Plant, he vertell veel vun ehr, he harr se leev — nu dorüm wasst se nu ok up sien Graff.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

28.11.10 . .Ahn Verstahn!


Tau'n Anhören: Hier klicken

Hüüt will ik blots gau mal över ene grote Freud vertellen: In unsen Goorn hier in'n kollen Norden blöht de eerst vun miene Krokus sativus — vun den Safran-Krokus.

Christa harr Zibbeln vun den Safran-Krokus. Oh, wat harr ik dor geern en poor vun af. Natürlich heff ik ehr fraagt, heff beedt — ja binah bettelt — man nee , ik kreeg keen. Anner Fruun hett se welk geven — mi nich. Christa harr keen Verstahn för mi un mien Lengen na disse besünner Zibbel.


Dat Krokusbeet

Ganz anners weer dor de Garnersfru, na de ik föhrt bün. De kunn mi goot verstahn. Se hett sik glieks an 't Telephon hangt un rümtelephoneert. In Leipzig hett se welk updreven. De hett se hierher schicken laten un ik heff de Krokus-Zibbeln denn mit veel Leev un Ümsorgen inplant.
Elkeen Dag heff ik keken, wat se wohl upkaamt. Ik heff henweiht Bläder rünner sammelt, heff de Erd uplockert...
Un denn — endlich — wiesen sik gröne Spitzen. Ik reep na mienen leven Mann: "Du müsst mal kamen! Kiek doch mal, de grönen Spitzen hier! De Sativus kümmt rut.''
Mien Mann lach — as he dat jümmers deit, wenn ik so vull Begeistern bün — un sä:
"Wenn du dat meenst, dat dit lütt Tüügs hier dien Safran-Krokus is; denn mag dat denn wohl angahn."


Da kümmt de Krokus!

De grönen Spitzen wörrn länger un länger un wöörn toletzt to gröne lange smalle Bläder. Ik verraad dat ja nich, man ik heff sehen, dat ok mien leef Mann sik nu af un to över miene lütten Planten böög.
Un hüüt nu — wat för en Freud! — hüüt is de eerst blaag Blööd dor! Wokeen harr dat dacht? So laat in'n Harvst noch! Mirrn in'n November!
Un so'n Minsch, as ik, de freut sik nu as dull.
De lang rootbruun Narbe is ok al goot to sehen. Un Morgen — so heff ik mi vörnahmen — warr ik de eerst Narbe afplücken, den eersten egen Safran ornen.


Safrankrokus in'n November

Ik mütt blots noch överleggen, sall ik dor Safran-Ries vun kaken? Orrer Groten Hans? Orrer Safran-Pannkoken mit Kirschen, so as wi denn jümmers up Gothland eten hebbt. Na, ik kann ja noch en beten överleggen.
Man, wat dat ok geven mag, Christa — de so ahn Verstahn is — de warrt nich inlaadt to 't Safran-Eten!


An'n 27. Dezember 2009 is beten wat utführlicher över Safran vertellt worrn. Kiek ok dor!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

28.11.10 . .Röverkuhl!


De Weg na de Röverkuhl

An't letzt schöön Wekeneend vun den Oktobermaand hebbt wi noch mal enen lütten Utfloog na de Röverkuhl maakt. Dat is en Turmhügelborg ut dat 13.Johrhunnert. De Reste vun de Borg liegt in de Neegde vun Häven un den Hemmeldörper See.


Överraschung: De Kuhl is keen Kuhl, sünnern en Knüll!

Uns Auto hebbt wi an den Wegrand afstellt. Denn güng dat bi herrlichen Sünnenschien to Foot dörch den bunten Harvstwoold.

Up den Weg leeg en bunten Bläderteppich. Dat Loof raschel ünner uns Fööt. Ut dat Loof keek en smucken Poggenstohl, en Spechttintling. An den Wegrand stünnen noch enkelte Blööm mit grote witte Dolden.

Bi de Röverkuhl stünn en Bank, dat wüssen wi. Dor hebbt wi uns eerstmal daalsett un verpust. Ümmer noch güng mi de Bloom dörch den Kopp. Mi wull un wull de Naam vun de Bloom nich infallen. Up den Trüchweg na uns Auto heff ik mi twee Stengel vun de witte Bloom plückt un mitnahmen.


"Wat wullt du denn?!", seggt de Mist-Imm un kiekt hooch op

Wedder to Huus heff ik de Bloom glieks in en Vaas mit Water up den Terrassendisch stellt. Dor kreeg se glieks Besöök vun en Sweevfleeg. De leet sik dat richtig goot gahn.

Ik heff denn nakeken, wat dat för en Bloom weer. Waldengelwurz heet de Bloom, un ehr'n Besöök, de Fleeg, weer en Mist-Imm. De Poggenstohl heet Spechttintling. Un dat Ganze sünd wi up den Weg na de Röverkuhl wies woorn! Wat för Naams!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

2.11.10 . .Pfaffenhütchen
Euonymus europaea


Tau'n Anhören: Hier klicken

Anner Namen: Europäisches Pfaffenhütchen, Gewöhnlicher Spindelstrauch, Pfaffenkäppchen, Pfaffenkapperl, Spillbaum, Spindelbaum, Rotkehlchenbrot

In vele Goorns — ok in unsen — kann een dat Pfaffenhütchen finnen. Un in'n Harvst lüchen siene Früchte wiethen in en kräftig Pink orrer Hellroot orrer Düüster-Rosa, ik weet eenfach nich, wo ik disse Farv nömen sall.

Beten verwunnert heff ik dat Pfaffenhütchen ok al mal in enen Kloostergoorn funnen. Ik denk mi, dor stünn dat wegen sienen Namen. Wenn nämlich de Früchte vun dissen Struuch upgaht, denn seht se en beten wat ut as en Barett (Hoot) vun enen kathoolsch Preester, also vun enen Pfaffen.

Dat Pfaffenhütchen is en Struuch. De warrt so 2 bit 6 Meter hooch, wasst överall in Düütschland un warrt bet 50 Johr olt. An de Triebe vun 't Pfaffenhütchen knabbert geern dat Wild, dorüm sull man junge Planten Schutz geven.
In'n Mai un Juni wiest dat Pfaffenhütchen siene gröönlich Blöden, de as Dolde tohoop staht. Elkeen Blööd hett veer Blödenbläder. De eiförmig Bläder faarvt sik in'n September bit Oktober oft lüchen root. Un ut de lütten Blöden warrt denn fleeschig rode Kapseln. In disse Kapseln sitt de orangefarven Samen.

Dat Pfaffenhütchen is giftig. Sien Gift sünd Herzglykoside. 2006 weer de Struuch dorüm de "Giftplant vun 't Johr". Mi dücht, dat kümmt öfters vör, dat en schöne Plant bannig giftig is. Alle Dele vun uns Pfaffenhütchen — vör allen aver siene Samen — hebbt dat Alkaloid Evonin in sik, dorto lütte Mengen Evonosid, dat up uns Hart inwirken deit. Wenn de Minsch 30 bit 40 Früchte to sik nimmt, bringt em dat mehrst al den Dood — so heff ik leest.
Lütte Kinner warrt licht verführt, de besünnern Blöden vun 't Pfaffenhütchen in'n Mund to steken.
Symptome bi' t Vergiften sünd:

  • just so, as bi 'n Fingerhoot

    Pfaffenhütchen as Wiehnachtsdeko. Foto: Heßler
  • Övelsien
  • Breken
  • Koliken
  • Blödig Dörchfall
  • Een kann nich mehr goot kieken
  • Kreislauf-Kollaps
  • Krämpfe
  • Koma
  • Dood dörch Stillstahn vun 't Hart

Eerste Hülp:

  • Medizinisch Kohle
  • Natriumsulfat as Abführmittel
  • Veel drinken!

Fröher hett man ut de Samen vun 't Pfaffenhütchen Pulver maakt un dit gegen Ungeziefer as Krätzemilben un Lüüs bruukt.

Ut dat Holt vun 't Pfaffenhütchen — dat süht so 'n beten geel ut — wörr Holtkohle maakt, de weer goot as Kohle to 'n Teknen to bruken.


Foto: Heßler

Dat Holt is taag un hart. Dorüm wörr 't fröher geern to 'n Drechseln nahmen. As Bispill hett man dat för Orgelpfeifen bruukt, hett dor Stricknadeln ut herstellt un Schoh-Nagels un ok de Spindeln för en Spinnrad sünd oft ut dit Holt dreiht worrn. Ik denk mi, dat dorvun de Namen Spindelstruuch un Spindelboom för dat Pfaffenhütchen herkaamt.

Ja, un wiel doch de ganze Plant giftig is — also ok dat Holt —, kann ik nu endlich verstahn, woso in dat Märken "Dornröschen", de Deern — as se sik an de Spindel piekt harr — glieks ümsackt is un as doot dor leeg. Wi weet dat ja all: 100 Johr lang is se nich wedder waak worrn.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

31.10.10 . .Buntnettel
Solenostemon saitellariodes (früher: Coleus Blumei)
Familie Lippenblütler = Labiaceae


Tau'n Anhören: Hier klicken

Ik heff in dissen Sommer bi unser Gorner ene Buntnettel sehen. Lang Tiet weer se ut mien Denken rut, nu aver müss ik glieks an miene Grootmudder denken. Oma harr jümmers Buntnetteln in ehre Stuuv un ok buten in ehren Goorn. "Se dörvt nich to dull in de pralle Sünn stahn", sä se. Man Grootmudder harr — so dücht mi — den rechten Buntnettelplatz in ehren Goorn utsöcht; denn ehre Planten weern goot in Gang un wunnerschöön antokieken. Ik heff mi as lütt Deern oft de Tiet dormit verdreven, twee total liek utsehen Buntnettelbläder to finnen. Ik weet 't nich mehr, man ik glööv, dat is mi nich glückt.

Grootmudder hett ehre Planten jümmers sülven trocken. Se knips poor Stängel vun de Nettel af un stell de in 't Water. Bannig gau billen sik Wörteln. Later kemen de lütten Planten denn in Bloompött mit Eerd. Oma hett jümmers mal baben beten wat afsneden vun de junge Plant. Mi dee 't leed, man Oma sä: "Dat mütt sien, anners warrt de Planten licht geil. So aver warrt se beten wat breder un buschig."
Ok — un dat dee mi noch veel mehr leed — hett se jümmers de lütten Blöden, kuum dat de sik wiesen, afknipst. Un wenn ik denn rümjammer: "Oh Oma, de hübschen lütten Blöden!", sä se: "Deern, dat mütt sien, anners geiht de Kraft vun de Plant in ehre Blöden — un nich in de schöön faarvt Bläder."

Natüürlich kunn ik nich anners, ik müß mi ene Buntnettel köpen, as de mi bi unsen Gorner ünner de Ogen kamen weer. Un natüürlich kunn ik denn ok nich anners: As sik de Blöden wiesen, kunn ik de nich afknipsen. Ik will seggen, ik kunn se nich afsnieden. Afknipst heff ik se liekers. Mit mienen Photoapparat! Un kiekt man en Photo an, up dat de bleek-blagen Blöden vun de Buntnettel afbildt sünd, denn kümmt man gor nich up de Idee, dat disse lütten Blöden to so en prächtig Plant tohöört, as de Buntnettel nu mal is.

Ik warr nu ok Aflegger afnehmen un in en Glas mit Water stellen, as Oma dat dee. Un wenn de denn an 't Wassen sünd, denn warr ik de Planten ok stutzen un de Blöden rut snieden — na mal sehen, villicht.

To Huus is de Buntnettel in Afrika un in Asien. Dor sall dat so üm un bi 200 verschieden Orten vun de Buntnettel geven. Man bi mien Oma — up uns Insel Fehmarn mirrn in de Ostsee —, dor is de Plant ok jümmers goot togangen kamen, graad as weer se bi mien Oma to Huus.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

31.10.10 . .Giftig Schöönheiten

Dat is nich to glöven, aver överall an de Wegränder blöht noch am Enn vun den Oktobermaand en gele Bloom, dat smallbläädrig Greiskruut. Meist all de annern Blomen sünd al to Rooh gahn. Aver dat Greiskruut steiht wohrhaftig noch in vulle Blööt.

Mit de lüchend geel Farv fallt de Bloom richtig in't Oog. Mien Söhn hett mi annerletzt fraagt: "Kennst du diese Blume? Auf unserer Herbstreise sind uns die vielen gelben Blumen an den Straßenrändern immer wieder aufgefallen."

Un ob ik de kenn. De gelen Blomen sünd richtig smuck antokieken, se sünd lütte Schöönheiten. Ik heff mi sogoor welk för de Vaas up mien Terrassendisch plückt. In düsse Johrstiet freut man sik över jede noch blöhende Bloom. De verblööten Blöden setten ganz smucke kugelrunde wittgriese Samenköpp an. In mien Vaas stünnen statt gele Blomen op eenmal Blomen mit wittgriese Kugeln. De lütten enkelten Samen weern veel lichter as en Fedder. Mit jeden lütten Windstoot flögen se uteenanner un wöörn wiet in de Ümgegend dreven, meist as bi de Botterbloom, blots weern se ornlich watt lütter. För mi weer dat bannig intressant, dat to bekieken.

Aver as ik to weten kreeg, dat de dore Bloom giftig is un op de swatte List vun den SKEW (Schweizerische Kommission zur Erhaltung der Wildpflanzen) steiht, heff ik se glieks vernicht.

Düsse för dat Veeh giftige Plant is al 1970 dörch den Hannel mit Schaapswull ut Südafrika insleept woorn. Se steiht hauptsächlich an Stratenränner. Aver se sünd ok al up Wischen un Koppeln antodrapen un warrt to en Problem för de Landwirtschaft. Wenn man de Planten wies warrt, sall man se utrieten, dormit se nich eerst to'n Blöhen kaamt un Samen billt. Se süllt möglichst verbrennt warrn.

Ik heff geern smucke Blomen up mienen Disch. Aver düsse giftigen Schöönheiten plück ik nich wedder. Hoffentlich heff ik in't neegst Johr keen geel Greiskruut in mien Goorn.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

29.10.10 . .Wo vääl wicht ein Star?

Dor droepp ick doch hüüt bi einen Inkoep dei jetzt fiefunachtichjöhrige Murrer von ein Schäulerin uut dei dormalige dörtige Polytechnisch Oberschaul "Artur Becker" in Rostock-Reutershagen. Dei Murrer von Dorle strahl mi an. Dorle uut mien ierst tweite Klass', dei ick as niech Unterstufenliehrer 1961 in dei hüüdige Türmchenschaul in Rostock-Reutershagen hüüt noch leiwhaftich vör mi seih. Woll ook deshalw, weil mi ein Erläwnis mit disse klauke Diern in gaude Erinnerung bläwen is.
In dei 4. Klass' vonne Unterstuf' wüürn dei Singvoegel as siehr nützlich' Tiere behannelt. Dei Kinner kennen al Voegels, dei sei inn Gorden seihn harrn un oewer dei sei sick freut harrn. Sei kennen dei Blaumeis', dei Amsel, dei Gordenrotschwanz, ook dei lütte Tuunkönich warrt schätzt.


Woher weit hei, wat hei wäächt? Bild: Ayacop/Wikimedia Commons

Dei Star wier bekannt, doch jüst beleiwt wier hei nich, wiel alle Kinner von ehre Öllern, dei einen Gorden harrn, wüssten, datt sei in grooten Scharen oewer dei Kirschbööm herfallen deihn un disse plünnern. Nich tauletzt wüürn groote Netz' spannt un ook Vagelschugen upstellt, üm dei Deiws afftauhollen, Kirschen tau klauen. Üm nu grad disse Kinner tau oewertüügen, sä ik: "Alle Voegel, dei ji bi uns finndt, sünd nich blots wägen ehren Gesang beleiwt, sünners, sei sünd in dei Gorden von juch Öllern siehr nützlich un wichtich. Koent ji juch vörstellen, datt tau Bispill dei Star ann Dach so vääl Raupen un annere Schädlinge fritt, as hei sülwst wägen deit?"
Alle un ook Dorle oewerlechten. Dorle fröcht denn ganz uppgeräächt: "Woher weit oewer dei Star, wo vääl hei wäächt?" Oewer disse klauke Fraach harr sich mien Liehrerhart besünners freut. Ick heww sei nich vergäten.
Dei Murrer vertellte mi, datt Dorle in ein Rostocker Krankenhuus arbeidt. Sei wardt so üm dei föftich Johr ollt sien un sülwst Kinner hebben, denk ick mi so. Ob sei sick noch an ehr Fraach erinnern kann? Ick warr datt ierst wääten, wenn sei bi ehr Murrer einmal dissen Bidrach von mi lääst. Ick bün gespannt.

H. Jürgen Grebin

20.10.10 . .Goldhähnchen

Hüüt morgen harr ik Besöök. Dat weer noch meist düüster, as ik uns Baad-Döker ruthang to'n Drögen. Bläder harrn sik över Nacht up de Terass ansammelt, man dat ene Blatt ünner mienen Wäscheständer sehg so anners ut, meist as so 'n lütt Federknäuel. Ik böög mi beten dal — oh, dat Federknäuel weer en levig Vagel. Mi dücht, de Vagel weer an't Slapen. Un ik glööv, dat Federknäuel kunn villicht en Goldhähnchen sien.

Wat nu Wintergoldhähnchen orrer Sommergoldhähnchen, dat weet ik nich. Up jeden Fall bleev de lütt Vagel — he höört wohl to de lüttsten Vagels in ganz Europa — brav sitten, bet ik mienen Photoapparat haalt harr.
Man för 't Afphotographeern weer he wohl nich, dor is he ganz gau afhaut.

He is würklich man lütt, blots so 9 cm lang, un wegen deit he blots 5 Gramm.
Sien latiensch Naam is Regulus regulus un he höört to de Familie vun de Grasmücken. He is in ganz Mitteleuropa to Huus, ok in Skandinavien.
De Farv vun den Vagel, de bi mi up de Terrass seet, weer so bleek olivgröön.

Ik kann mi besinnen, dat mien Broder un ik as Kinner mal över 'n Diek radeln. Dat weer Sünnen-Weder. Miteens höörn wi en lieset Swiestern, en fien hohg Wispern. Wi stegen vun 't Rad un keken uns üm. Dor wörrn wi lütte flinke Vagels gewohr, de fix an 't Vertellen weern un jümmers hen un her huschen in dat Sanddorngebüsch an'n Diek. Se harrn all so 'n lütten güllen-geel Strich övern Kopp.
To Huus hebbt wi nakeken, wi harrn Wintergoldhähnchen sehen.

Af un to seh ik Goldhähnchen hier bi uns an de Wakenitz. Possierlich Vagels, so meen ik. Jümmers ene Freud, ehr totokieken un totohöörn.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen

17.10.10 . .De lütte Eekboom

En lütten Eekboom stünn dor ganz alleen in de Harvstsünn up den Knick. He harr anschienend al sien Harvstkleed antrocken. En poor bunte Bläder lüchen in de Sünn. Dorvun wull ik mi en poor plücken un mien Kaffeedisch dormit dekoreern.

Aver ut de Neegde wöör ik ganz wat anners wies. De Bläder vun den lütten Eekboom weern nich bunt, de weern noch schöön gröön. Aver up de Ünnersiet vun de Bläder seten verscheden farvte bunte Kugeln. Mitünner seten veer an en Blatt. Dat weern luder Galläppel. So veel Galläppel an en lütten Boom!

En Blatt mit veer Galläppel heff ik afplückt un mit na Huus nahmen. So'n Gallappel müss ik genauer ünnersöken. Ik heff em mit en scharp Mess uteenanner sneden. Genau in de Meern vun den Gallappel seet en lüürlütt Laarv.

So'n Gallappel kümmt tostannen, wenn de Gemeen Eekengallwööps ehr Eier mit ehr'n Leggstickel in en Ader vun en Eekenblatt afleggt. Denn wehrt sik de Eek: "Ehr löppt de Gall över!" Se billt üm den Instich en Kugel, en so nöömten Gallappel. De lütt Eekboom wüss sik to helpen!

Dat Blatt mit de Galläppel much ik aver nich up mien Kaffeedisch lieden. Ik heff mi en poor Blomen ut mien Goorn haalt un dormit den Disch dekoreert.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


Schmalblättriges Greiskruut. Wohrschu, is giftig!

7.10.10 . .Glück hoch veer!

Lütt geel Blomen an'n Wegrand mit ganz veel Blöden leten mi vun mien Fohrrad afstiegen. De Blomen wull ik genauer bekieken. Dor sett sik jüüst vör mi en smucken Bottervagel up en Blööt. Dat weer en Admiral! Gau haal ik mienen Knipskassen ut de Tasch. Dor weer de Bottervagel aver al in den Knick flagen.


Imm un Admirälchen

Ik achterna! Mit sien smucken Farven wies de Admiral mi den Weg. Ik kunn em noch goot mank all de Brennetteln utmaken. Nu sett he sik up en rosa Blööt vun en Fetthenne. De Bloom stünn meern mank dat Nettelkruut.

Ik bahn mi vörsichtig enen Weg un güng achterna. Dor kemen noch twee smucke Bottervagels anflagen. Dat weern C-Falter. All dree seten up en Blööt, klappen ehr Flünken up un to un leten sik dat in de warme Oktobersünn goot gahn.


Dree up een Blööt

En Grashüpper leet mi upmarken. He seet op en verdröögt Blatt vun en Sülverpöppel. Ik kunn gor nich so gau kieken, dor weer he al mit enen groten Satz in't Gras verswunnen. Aver wat weer dat? Up en anner verdröögt Blatt sehg ik veer lütte Sünnenkinner. So veel vun de Sünnenkinner up en Blatt harr ik noch nich seh'n. De Kanten vun dat Blatt harrn sik na baben böögt. De lütten Käver seten as in en Weeg up dat Blatt. Se leten sik vun de warme Sünn beschienen. De rode Farv vun de lütten Käver, de wi ok as Glückskäver kennt, lüchen in'n Sünnenschien.

Hüüt weer de veerte Oktober. Veer Glückskäver heff ik drapen. Dat weer doch Glück hoch veer!

Ik heff mi dorna noch enen schönen Harvstblomenstruuß plöckt un bün ganz glücklich na Huus föhrt. De Struuß steiht noch up mien Terassendisch. Wenn ik em seh, fallt mi wedder de veerte Oktober mit Glück hoch veer in.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler


De Waterkant

1.10.10 . .Strandgoot

De eerst Harvststorm harr uns al in' September nieges un besünneres Strandgoot anspöölt. Up enen Spazeergang an't Över up de Meckelnborger Siet vun de Lübecker Bucht vull uns an de Waterkant en roden un grönen Striepen an de Waterkant up. Sehg meist ut, as wenn de Oostsee sik en nieges Kleed antrocken harr. Se harr sik för uns smuck maakt un ehr blaag Kleed mit enen rotgrönen Striepen insüümt.

Dat müssen wi uns doch wat genauer ankieken. "Dat is wieder nix as frisches Seegras", meen mien Mann. Ik heff dat aver genauer ünnersööcht. De düsterroden Planten weern ganz besünners smuck. As ganz fines un zortes Astwark legen de dor dicht an dicht in den Sand. Dorvör, noch meist in't Water, legen mank de Steen gröne Planten. De erinnern mi an frischen Salat.

 


Kammtang un Blasentang

Dat rode Strandgoot weer Kammtang un dat gröne Blasentang. Seker harrn de Wellen vun den stieven Harvststorm de Waterplanten vun de Steen, de up den Grund legen losreten.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

26.9.10 . .Adjüüs!


Hitchcock?

An en Septembermoorn harrn sik up de Antenn vun mien Naver gegenöver en ganzen Barg Swulken daallaten. Se seten in de warme Moornsünn un putzen ehr Fedderkleed. Mal flögen ok welk up un kreisen üm de Antenn. Sehg meist ut, as wull'n se noch 'n beten dat Flegen öven, bevör se up de grote Reis na'n Süden güngen.

Dat weer en fröhlich Drieven up un üm de Antenn! Ümmer wedder keek ik ut mien Kökenfinster. Dat vergnöögt Zwitschern vun de Swulken höll mi vun mien Arbeit af. Ik wull egentlich Fröhstück maken. Aver dat müss töven. So veel Swulken up de Antenn weer ik noch ni wies worrn. Tominnst dörtig Swulken seten dor mitünner to glieke Tiet.

Up'n Stutz flöög de hele Swarm mit eenmaal in de Hööcht. Weer meist so, as wenn en Swulk dat Kommando to de groot Reis na'n Süden geven harr.

"Adjüüs!", reep ik de Swulken noch achterna.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

26.9.10 . .Tomaten

Mudderdag is al en Tietlang vörbi, liekers denkt wi ok nu jümmers mal wedder doran, un dat hett sienen Grund. Alle Johr kriggt Anneke to den Dag en Tomatenplant vun ehre Jungs schenkt. De Plant warrt denn heegt un pleegt un wi töövt, warrt dat warrt.

Dit Johr sünd dor Tomaten an, meist so groot as lütte Kürbisse. De eersten hebbt al en beten rode Klöör. Un wenn se buten nich ganz root warrn wüllt, denn maakt wi dat so as mien Mudder: in Zeitungspapier wickeln un achter de Sofakissen versteken. Blots nich rupsetten!

Wi hebbt an disse een Tomatenplant uns Freud. Disse een Plant vun Anneke is aver nix gegen de "Tomaten-Plantage", de Fründ Klaas hett. Dor wasst mehr as en Dutz Planten un de roden Dinger dor an — dat heet, de sünd ok mal geel und orange — de sünd mal ganz lütt un rund as en Kirsch, mal seht de ut as en Plumm orrer as en Ei, de sünd ok mal platt as en Pannkoken. Un de Planten sünd bannig hooch, dree Meter is nix!

Klaas is avers ok jümmers dormit in'n Gang, afsnieden un düngen un anbinnen, ok mal afplücken. Sien Fru meent, dat he mehr mit sien Tomaten to kriegen hett as mit ehr. Dat stimmt nich, meen ik. Man Klaas hett sien Freud dorbi.

Bi Tomaten fallt mi noch wat anners in. Vör lange Johren, dor geev dat wat, dat hett "Kinderlandverschickung" heten, un so bün ik na Österriek kamen. Wi hebbt in en Gasthoff wahnt, in den "Oberen Eggel". Uns Chef weer Herr Geist, sien Fru weer ok mit, beid harrn se dat mit de Kunst. Wi hebbt veel lehrnt, Scherensnitt, wat ut Holt utsagen, mit Farv ümgahn, Theater spelen. Wi müssen avers ok anners wat lehrn, Düütsch, Reken, Geschicht.
Wenn de olle Geist mi denn fraagt hett un ik wüß wat, denn heff ik jümmers enen roden Kopp kregen. Un wenn ik nix wüß, denn heff ik ok enen roden Kopp kregen. Miene Frünnen in den "Oberen Eggel", de hebbt mi an'n End uptrocken. "Tomate" hebbt se mi ropen. Dat harr ik nich so geern. Hüüt is dat allens vörbi. Keen röppt nu noch "Tomate!"

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Karl-H. Nissen

19.9.10 . .Een lütt bääten Bott an de Sünn…


Schildkrötjis Sünnenbad. Foto: Dreidax. Klick op to'n Vergröttern!

Över Dach sünd de Söötwoater- un Unlandschildpattkrötjis in de Gödenser Schlöttgraft riep föör dat Eiland. Hier an disse Stää köänt sükk de wesselwaarmen Uurtiedsdeerten up Boomstammen, de in d’ Woater lirgen, van de Sünn upwarmen loaten.

Eerst wenner de Füürbaal an d’ Hääven achter de Bööm van d’ Schlöttpark wächdüükt is, worden de Deerten krägel un scheeten dör de Schwemmhuut tüschen hör Toanen as Pielen dör d’ Woater achter anner lütji Futterdeerten an, de see mit Gewalt frääten willt.

De licht footlangen Uurtiedsdeerten hevvt ok keen Manschetten vöör gröttere Fischkers, de see van achtern un an d’ Ünnerliev eers mit Bieten attakkeern un denn verhakkstükken. De Schildkrötjers hevvt woll keen Tannen in d’ Bekk, oaber netso as Opa up Felgen gnaueln dee, wenner he sien Gebitt verlüstich goahn wee, netso scheert disse Kloogkoppen dat Fleeschk bi de annern van de Rirbens un lüttgern dat mit hör Vöörpodjis bevöör see dat denn fräten. Dat Fräten geit jümmers ünner Woater av, worbi see sükk nich blods Fleeschk achter de Kusen neien, sünners ok Woatergrööntüüchs steit up hör Spieskoart.


Woaterschlott Gödens. In de Woatergraft wohnt de Schildkrötjers. Foto: Ref-lit/Wikimedia Commons

Winterdachs sööken de Urtiedsdeerten vöör de brannige Koal schloapend Schuul in de morastige Woatergrund.

Wenner dat eerste Maigröön in d’ Joahr vandach kummt, denn fieren de Deerten Hochtied. Een lütten Sett loater spittet dat Wiefken mit de Achterbeenen een Lokk in de Grund, in dat Stükk ov wat bit twintich Eier trüllern, de see glieks mit Eer bediekt un sükk denn an niks mehr keert.

Noa tachentich bit hunnerdtwintich Doagen (dat kummt up dat Wäär an) krupen de lütji Deerten ut de Eierschilln un mooten van de eerste Minüt an allennich tosehn, dat see dör de Tied koamen.

De Schildkrötenliev sitt in een Panzer ut Schildpatt, de ünnern un boaben Lokken föör Beenen un Liev hett. Us Omas, de stooken ok noch in sükke Korsoajen, de see sükk woarschiens bi de Schildkrötjis ovkääken harn. Wenner de Lücht üm hör to nich heel schoon is, dat heet, wenner hör een an d’ Liev will, denn trekken see Beenen un Kopp trüch un ut d’ Verkeer, worbi de Steert sass an een Achterbeen anlächt ward.

Franz Dreidax

19.9.10 . .Cafe Strandgoot


Café Strandgoot

"De Sünn schient, laat uns en lütt Autotour na Meckelnborg maken", reep ik mien Mann to. "Weetst noch, verleden Johr weern wi to glieke Tiet in dat lütt Café Strandgoot in Rosenhagen. Dor geev dat so leckern Koken." "Ja, aver ok veel Wöpsen," anter he, "wi kunnen knapp unsen Koken eten. Un dor wullt du wedder hin?"

Mit de Fähr över de Traav, dorna dörch enen lütten Wohld güng unsen Weg. Up den Parkplacken vun dat Café flögen n' poor Swulken meist gegen uns Köpp. Wi kunnen jüüst noch den Kopp intrecken. Se kreisen över dat Auto un lannen denn ünner den Dackvörsprung vun dat Café.

As eerst wöörn wi up de Terrass en lütt Schild wies. Dor weer en Swulkennest mit en Swulk afbildt, un dor ünner stünn "Schwalbenfreundliches Haus NABU Mecklenburg-Vorpommern".
Nu wöörn wi ok en Swulkennest mit veer lütte Swulken ünner den Dackvörsprung wies. Iefrig flögen de Öllern dat Nest an un fodern de Lütten. De reten den Snavel wiet up, de Öllern kunnen gor nich noog Foder bringen. För uns weer dat en wunnerbor Speelwark. Kuum dat wi unsen Koken geneten kunnen.


"Schönes Café? En Saftladen is dat! Wo blifft de Naschub?! En beten flott, bitte!"

"Bediiienung! Wat is dat för'n Service hier? Wi hebbt Huuunger!!!"

De jungen Swulken weern al teemlich groot. Se breedten al mal de Flünken uteenanner un öövten dat Flegen. Ünner dat Nest harr de Gastwirt en Brett anbröcht. Dat weer ok nödig. De Lütten höllen ehrn Steert över den Nestrand un möken ehr Geschäft. In hogen Bagen keem de Schiet anflagen. Eenmal heff ik sogor wat up de Jack kregen.


"Op so'n Service, da schiet ik op!"

"Un denn: Abflug! Ahn Betahlen natüürlich!"

Ünner groot Gelächter vun de annern Gääst heff ik mi wedder sauber maakt. Heff dorför aver ok gode Biller vun dat Swulkennest knipst. Unsen Besöök in dat Café Strandgoot weer en groten Erfolg!

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

12.9.10 . .Fru Snaak leggt af


"Woneemhen denn bloots? Hier?"

"De Sommer is bald vörbi. Ik mütt maken, dat ik mien Eier in de Eer krieg", dach de Snakenfru. "Sünst köönt düssen Sommer keen Larven mehr ut de Eier krupen!" Dat weer en swoor Stück Arbeit. Se müss ehr'n Legebohrer deep in de Eer purren. In dat Lock kunn se denn de Eier afleggen.


" Hier is dat best!"

De letzten Daag harr dat düchtig Regen geven un de Bodden weer noch natt. Hüüt weer dat dröög un de Sünn schien. Dat weer de richtige Dag.


"Uff! Harte Arbeit!"

Se flöög över den Rasen hin un her. Endlich harr se den richtigen Placken funnen. Deep purr se den Achterliev mit den Legebohrer in de Eer. Nu kunn se ehr Eier afleggen.

Na de Arbeit bleev se enen ganzen Stoot mööd up den Rasen liggen. Se harr ehr Wark daan, se harr för de Nakamen sorgt.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Antje Heßler

6.9.10 . .De Catalpa-Boom
Catalpa bignoniodes
Familie Bignoniaceae = Trompetenbaumgewächse


Tau'n Anhören: Hier klicken

Frünnen vun uns laadt so eenmal in 't Johr to enen "Ümdrunk ünner de Catalpa" in. Dor an kann een al marken, dat dit en Boom is, de groot warrn kann. De Catalpaboom vun uns Frünnen nimmt vele vun uns ünner sien Dack up. Un de Telgen ganz buten, de hangt dal bet up de Eerd, dat wi uns ünner dissen Boom meist vörkaamt as in en Telt. De Avend is denn meist heel vergnöögt mit goot Eten un Drinken, veel Snacken un Vertellen, un so is dat keen Wunner, dat ik dissen Boom geern lieden mag.

De Boom warrt ok Trompetenboom nöömt. Bi mienen leven Mann un mi is sien Naam aver "Knuppenboom". Dat hett mit uns Frünnen to kriegen.

As wi kortens mal dörch den Park vun dat Prinzenpalais in Plön bummeln, dor stünn ik ok miteens vör enen Catalpaboom, un denn freu ik mi. Un in Bosau in enen Vörgoorn heff ik ok enen sehn.

De Catalpa is en ganz besünners dekorativen Boom, de wunnerschöön blöht.
He sull alleen stahn, also as Solitär-Boom.
De Boom stammt ut Südafrika. He hett grote Bläder un wunnerschöne Blöden. De enkelt Blööd süht beten ut as ene Orchidee — so dücht mi. De Blöden staht in Dolden tohoop, ähnlich as bi Kastangeln.
All Dele vun de Plant sünd licht giftig.

Wegen de langen brunen Früchte warrt de Boom ok Zigarrenboom nöömt. De Früchte blievt lang Tiet an'n Boom hangen. Oft kann een de noch anner Johr sehen, wenn de Boom al wedder blöht.

Süh, un up anner Johr freu ik mi nu al, wenn de Catalpa blöht, denn laadt uns Frünnen uns villicht ja wedder in.

De Biller köönt Se per Klick vergröttern! — Anke Nissen



na baven