Caspar David Friedrich:

"Kried-Felsen up Rügen"


To geern wöör ik maal in Winterthur in de Stiftung vun Oskar Reinhart vör dat 90,5 x 71 cm groote Bild stahn.

Klick op to'n Vergröttern! Trüch kaamt Se denn mit'n Zurück-Knoop op de Browser-Symbolliest

Ik denk mi, dat dat elkeen' in Vörpommern an de Küst borne un upwossene Minsch jüst so geiht. To den Maler un dat Bild kunn een veel seggen. Ik will versöken, tosamen mit mien' Lesers en beten wat uptosluten, wat dor allens binnen steckt. Dat Mehrste mutt dat Bild aver den Bekieker alleen vertelln.

C.D. Friedrich

Tovöderst beten wat över den gröttsten Söhn vun de ole Universitätsstadt Griepswold . — An'n 5. September 1774 keem he as sößt' vun teihn Kinner as Söhn vun enen Seep-Kaker up de Welt. En Beleevnis ut sien Kinnertiet bestimmt later all sien Leven un Doon, ok de Wies vun sien Malen: Sien grötter Broder hett ehm vör't Versupen reddt, keem aver dorbi üm. De Last hett sien levlang swoor up ehm legen. Fröh kreeg he dat mit Depreschoonen to doon.
De Architekt un Universitätsliehrer Quistorp wöör fröh wies, dat in den Jung wat Besünneres steckte. He geev ehm in Griepswold eersten Ünnericht in Kunst un Malerie. Vun 1794 bit 1798 studeerte Caspar an de Akademie in Kopenhagen.
Nahsten nehm he Hüsung in Dresden. He maakt, as dat Mood weer, keen Reisen na Italien. Jümmer wedder keem he trüch an de Küst na Griepswold. Rügen harr ehm dat besünners andoon.
Wat keen Minsch mehr glöövt hett: An 21.Januoor 1818 friegte Caspar David Friedrich de negenteihn Johr jünger Caroline Bommer. Se weer en stille Fru un kunn den nadenkern Caspar ok nich vun sien melanchoolschen Gedanken afbringen, wenn de över ehm kemen.

Korte Tiet na de Hochtiet güng dat up Hochtietsreis. Keen Fraag: He besöcht in Griepswold siene drei Bröder un ehr Familien. Un vun dor is he mit sien Caroline un enen Broder un den' sien Fru denn hen na Wolgast, Stralsund un Rügen reist.

Se harrn en' glückliche Tiet. Un dat Bild "Kriedfelsen up Rügen" wiest uns dat, aver noch veel mehr, wenn wi nu dat Bild uns maal nauer bekieken.


De gelehrten Lüüd strieden sik bit hüüt, wo dat nu nau an de lange Kriedküst west is, wat Caspar up dat Bild malt hett. Dat is egaal. Wokeen maal vun Saßnitz na'n Königstohl ünnen an't Water un trüch baben up den bargigen Weg vun de Steilküst wannert is, de kennt veele Steden, de all so utseihn.

Up de linke Siet sitt en zoort, fien Fru in en rodes Kleed. Se wiest up een Steed, so as wull se den Mann blangen sik up en Bloom henwiesen. De Mann in den blagen Rock bückt sik daal. Will he woll de Bloom plücken? Villicht aver is dat ok anners to düden: Caroline, dat is denn de Fru in dat rode Kleed, will ehren Caspar wohrschugen vör de Deepde.
up de anner Siet lehnt sik en in Stadtkledaasch kleedte Mann mit en Barett up'n Kopp an enen Boom, en ole Eik. Sien Blick wannert vun de Seilschepen na de Kimm un wedder trüch. He nümmt de wiede Natuur in sik deep up un sinneert. De anner studeert, wat dat an lütte, wunnersame Saken to sien Föten gifft.

 

 

 

Bi Caspar David Friedrich is to lieke Tiet mehr mööglich: He kann ok sik und sien Lengen un Denken in de beiden Mannslüüd afbildt hebbn. He malt en duppelt Sülfstbildnis.

De drei Lüüd maken en Paus an en Schlucht an de See. An'n Afgrund stahn Caspars Figuren. Dat kümmt jümmer wedder in sien Biller vör: Leven an'n Afgrund! Dor is aver keen Bedrohen to spören. De drei sünd glücklich! Hier is dat aver an enen besünners steilen Afgrund. Wenn dat Glück so groot, denn kann een besünners deep fallen!
De Wörteln vun de Eik un de Grasbuschen un dat lütte Struukwark geven jüm Sekerheit. So sünd se tosamen mit de Natuur ganz dicht verbunnen, wat een so oft nich beleven deit. Dor is een seker upbewohrt.

De Natuur hett se upnahmen. De See schimmert in Root un Blaag. Dat Root und Blaag vun dat Kleed un den Rock vun ehren Mann kümmt dor wedder. Root un Blaag smusen mit eenanner up de See, speigeln sik up dat Witt vun den Kriedfelsen. Root und Blaag sünd eins woorn: Un so is "Kriedfelsen up Rügen" wohrhaftig en Hochtietsbild.

Aver dor is noch mehr: Wi seiht, woans de Tiet rinnt. Dat twüschen de Felsen inslaten Meer liggt liek Sand in en Sanduhr. Un de Fru wiest nau up de Steed, wo dat böverst Glas in dat ünner' övergeiht. — Glück kannst nich hollen!

Nu will ik dat goot sien laten. Elkeen Bekieker vun "Kriedfelsen up Rügen" warrt wiß noch wat anneres finnen, wat uns Caspar David Friedrich, de Nadenkern, vertellen will.

Wiß is dat en Bild ut en korte glückliche Tiet vun den Maler vun de Küst: En Hochtietsbild! Wiß aver noch mehr!

Ik wünsch, dat elkeen vun uns maal an disse Steden stahn kann, wenn dat up en Tuur ünnen an't Water vun Saßnitz na'n Königstohl un baben an de Steilküst trüch geiht: So eng in de Natuur inbunnen, as das dat Bild uns wiest. Un dat schull een doon, wenn de Bein noch goot dregen un de Kopp frie is vun Grüvelie.

Dat wiest uns dat tweite Bild vun Caspar David Friedrich "De Kried-Felsen". Dat hett he woll so üm 1838 mit Bliesticken teikent. Een mutt nich verkloorn, dat hier en Malersmann uns wiest, woans dat Leven mit ehm ümsprungen is. — De Eikboom up de rechte Siet is blots noch en Stubben, daalbraken is he un daalstört. De zorten Strüük up de anner Siet sünd blots noch dode Äst. Ok vun den Boom up disse Siet sünd noch en poor Telgen to seihn. De spitzigen Felsen meern in dat Bild sünd vun Wind, Regen un Frost tuust. Keen Minsch is mehr to seihn. Caspar is alleen!

Caspar malt sik sien' Kummer vun de Seel. Dat Legste, wat he noch beleven müßt, dat begeev sik 1836. He harr dat Höpen hat, dat de König ehm to'n Honorarprofesser maken wöör. Ludwig Richter aver kreeg sien Steed. Dat weer to veel. He bröök tosamen un hett sik bit to sienen Doot 1840 dorvun nich wedder berappeln kunnt.
Twei Biller "Kriedfelsen up Rügen" vertellt uns de Levensgeschicht vun enen vun de gröötsten romantischens Malerslüüd. Ik denk, dat lohnt sik, later noch maal en orrer twei Biller vun ehm hier to bekieken.


Rudi Witzke

Bidrääg to anner Biller vun C.D.Friedrich:
Frünnen in't Maandlicht, Levenskrinks, De Mönk an de Grote See


trüch


na baven


na't Flack

na de Startsiet