Plinius dei Öllere (23/24 - 79 n.J.C.) schrifft all in sien Wark "Naturalis historia", dat in Ägypten 'n afsünnerliche Heil- un Salatplant wassen däd. Dei Plant keem œwer Athen un Rom nå Europa un wür von Linné up den latinschen Nåmen "Cichorium intybus" döfft. Un disse Plant wier 2005 dat "Johres-Gräuntüch", 2009 dei "Johres-Blaum" un opletzt 2020 dei "Johres-Heilplant". Sei hett dei plattdüütschen Nåmen Ziguur, Ziegurnblaum, Fule Gretel orrer Wäächwart un heit up Hochdüütsch — näben Zichorie — Hindeg, Verfluchte Jungfer, Wegeleuchte, Sonnenwedel, Wegweise, Zigore, Zichurie, Zigeunerblume, Zuckerei, un sei hett noch väle anner Nåmen. Bi so väle Alias-Nåmen kunn ja glatt dei Polizei Verdacht kriegen!

As Plinius al schreev, is dat wohraftig ein Salatplant. Ehr nåhsten Verwandlten sünd Endivien, Chicorée un Radicchio. Un dat gifft wull ok keinen Minschen, dei nich all mål bi Sünnenschien dei hellblågen Bläuden von disse Plant an'n Stråtenrand bewunnert hett. Disse blågen Bläuden sallen dei Ogen von ein vertäuwert Diern sien. Öltlings hett 'n ok glöwt, dat 'n sik nich verletzten kann, wenn man dei Wäächwartwöddel bi Nacht utgråwt un dorbi nich anfåten deit.

Bild: Anke Nissen. Klick up tau'n Vergröttern!

Dat mach allens Lüdschnack sien, wohr is œwer, dat dei drööcht un möllert Wöddel von disse Plant mit dei Jumfernogen as Upguss den Apptit anreecht un för 'n gauden Stauhlgang sorgen deit. Warden dei drööchten Wöddeln noch up't Füer in'n Kafferöster so as Kaffebohnen behannelt un dörch dei Kaffemœhl dreiht, denn harr man dat Pulver, dat in lege Tieden den Bohnenkaffe verlängern däd orrer sogar as "Kaffe-Ersatz" nåhmen wür. Un ward ut disse Plant 'n Tee kåkt, denn kann dei dat Blaut reigen måken. Besonners gaud sünd dorför dei frischen Bläder in't Vörjohr, dei man denn ok taun Salat verwennen kann. Un dei Schönheit von dei Bläuden, dei sogor mit dei Sünn von Ost nå West wannern kœnen, kümmt in uns oll Sågenwelt vör. So ward taun einen vertellt, dat dat öltlings mål 'n hübsche Diern mit blåge Ogen geef, dei an'n Wechrand up ehrn Leiwsten täuwt. Dat passt ehr Modder, dei 'n Hex wier, nich in'n Kråm, un sei hett ehr Döchting in'n Plant verwannelt. Un disse Plant, dat wier 'n derbet Krut — un doch harrn dei Bläuden dei blåge Farf von Döchting ehr Ogen. Un as dei Leiwste an den Wechrand henkeem, dorhen, wo man sik ümmer dråpen hett, künn hei dei blågen Bläuden nich düden un künn so sien Brut nich friegen.

Taun annern gifft dat 'n Geschicht von'n Prinzen un sien Prinzessin, dei sik gor tau leif harrn; un ümmer, wenn hei utrieden däd, hett sei ehr Hoffdåmen an'n Wech upstellt, dei dor uppassen süllen, wenn hei taurück keem. An einen Morgen — dei Sünn keem an'n Häben hoch —, dunn keeken dei Hoffdåmen nå Ost, dreihn dei Köpp nå Süd un denn nå West. Doch dei Prinz keem nich, un trurig leeten s' ehr Köpp hangen. An annern Morgen kreegen sei ehre Köpp wedder von niegen hoch un keeken wedder nå Osten, dreihen sik nå Süden un toletzt nå Westen — un wedder keem dei Prinz nich. Un an drüdden un vierten Dach wier dat nich anners, un so ståhn sei hüt noch in ehr blågen Kleider an'n Wechrand un täuwen up den Prinzen. Un süll 'n Minsch mål 'n witten Bläudenkopp seihn, denn is dat dei Prinzessin sülben, dei mit ehr Hoffdåmen an'n Wech up den Prinzen täuwt.

Von'n Heumånd (Juli) bet taun Tüffelmånd (Oktober) lücht jede Bläud blot söss Stunnen bi Sünnenschien un bäten länger bi'n dåkigen Häben. Dornå geiht dei Kopp tau, un hei fangt tau welken an. Dat Bläudenblåch hett Immen, Käwers, Boddervågels un anner fleigend Wäsen ihrer anlockt, as dat dei Minsch up den Zichorienkaffe ut dei Wöddel keem. Doch uns german'schen Vöröllern hemm' all mit dei Ziguur orrer Wäächwart männig Krankheit heilt un ut dei Plant ehrn Täuwerdrunk bruucht.