Ringelduuv. Foto Donkey shot/Wikimedia commons

Duven un Heisters

vun Rudi Witzke


Un so hangt an de Geschicht vun uns Duvennest in unsen Goorn de ganze Weltgeschicht...

Jümmer heff ik mi wünscht, dat ik in en Huus wahnen kunn, wo in'n Goorn Bööm staht un en Duvenpoor ehr Nest buut hett. Ich wull to giern dat "ruguh, gugu" hören. Dormit fangt de Duvensang an. Denn röppt de Düffer 2 bit 12 maal, meist aver 4 bit fief maal achter eenanner "Rugugu, gugu!" Wenn de Düffer friegen will, röppt hei "Grrugu-ru, gruguru".

Un, so sää mien Mudder, wenn een sik lang naug wat wünscht, denn kriggt hei dat ok. En Huus harrn wi, in den Goorn stünn en staatsch Bark un en hoge Swattkiefer. Un denn besöchten Duven uns Bööm, flögen aver jümmer wedder weg. Na een, twei Johr aver flögen beide, de Duuv un de de Düffer, flietig in un ut. Mit en Glas söchte ik de vun Loof und Nadeln dichten Bööm af. Un ik fünn dat Duvennest.

Un denn keem to den Sang von de Duven dat uns bekannte "Schakern" orrer "Schäckern"! Dat gefull uns nu gor nich, dit "Schack-schack-schack". Besünners beunruhigte uns "schäck-schäck-schäck-schäck". Faken gifft de Heister ok en "Tachark", "tschirk", "tschirrl" orrer "tschara" vun sik. "Gräh, gräh,gräh!" höört ok noch dortau. Dat gifft ok Heisters, de den Sang vun de Spreigen und de Singdrosseln namaken.


"Schack-schack-schack!"

Jümmer, wenn wi den Heister-Sang hörten, wüssten wi, dat uns lütten Ringelduven in't Nest in Gefohr weren.

En Heister kann aver den groten Düffer nich vun't Nest jagen. De Heisters sünd aver welk vun de kläuksten Vagels. En Heister tarrt den Düffer orrer de Duuv, de ehren Fiend wegjagt un achter ehm achteranflüggt. Dat wedderhaalt se jümmer wedder, Dag för Dag.

Nu köönt de Heisters "sik verafreden", dat se wat tosamen maken mütt. Dat Tarren hürn un seihn ok anner Heisters un weiten so, wat anliggt. De Koppelbildung ward so vörbereidt. Un een mutt noch seggen, dat de klauken Heisters as Schwarm noch kläuker sünd.


Elstern rümen en dodes Rapphauhn weg.
Künstler Ferdinand von Wright (1822-1906)

Denn sünd an een Dag mit eenmaal söven oder miehr Heisters mit ehr Schäckern tosamen. Denn avers war dat musingstill. De Heister, de de Duven jümmer tarrt hett, maakt dat wedder. Kann sien, dat de Düffer achter den swatt-witten Vagel achterranjachtert. Nu susen all de annern Heisters in den Boom mit dat Nest un maken en Mordskrach. De Düffer un de Duuv weiten, dat se ehr Kinner nich miehr helpen köönt. Se fleigen weg un kieken vun Wieden tau, wo ehr Bruut ümbröcht ward. De Heisters bringen de lütten Duven üm un freten sik satt. Wenn se dormit trecht sünd, lööst sik de Schwarm up un elkeen Heisterpoor flüggt trüüch in sien Rebett.


Junge Ringelduven in't Nest. Foto BobiUA/Wikimedia commons

De Heisters bleven aver bi uns up de Eck. Un wenn een miehr von se weit, is dat sogoor gaud. Se sünd dat Symbol vun Klaukheit un Dreihåårigkeit, wat minner geföllt. Se wohrschuugt uns, dat een uns utnutzt. Dat wiest aver ok up hen, dat Heisters sik dor uphollt, wo een to dull na Riekdoom gieren deit.

Wenn du vun de swatt-witten Vagels dröömst, kann dat bedüden, dat wat di dörcheenannerbringen ward.

Flüggt en Heister jümmer wedder över en Huus, denn war dor een starven. Dat Unheil kannst hinnern, wenn mit'n Bessen den Vagel wegjaagst. De Heister künnigt aver ok Nieges un Besöök an. Se schütt Hölter un alleen liggende Buurnhööf dörch ehr Schäkern vör Deiwe un Röwer. Wenn se luud Schackern un Schäckern, seggen se een Unwedder vörher.

Wi harrn noch een Schangs, een Duvennest un Duvenkinner to kriegen. So woll 30 Meter vun uns Swattkiefer harr uns Naver noch gröttere. Dor harr siet Johren een Ravenkreihenpoor ehr Nest. Keen Raav ward up de Idee kamen, Freedvögel in de Neegde vun sien Nest antogriepen und ehre Jungen uptofreten. De lütten Vagels sünd seker mit de Ravenkreih tosamen.

Uns direkte Vörfohren schreven den Raven Wiesheit to. De bövelste Gott Odin harr alltiets twei Raven — Hugin un Munin — bi sik, de up sien Schuller seten un ehm vertellten, wat up de Welt so vör sik güng. König Artus schall in en Raven verwannelt worden sien. In't Ole Testament warrt bericht, dat Raven den Profeten Elija in Hungerstieden versorgten.

As de germanischen Stämm Christen wöörn, güllen de Ravenkreihn as böse Deerten. Un dor harrn de Minschen sülfst Schuld. Se hängten Verurdeilte an den Galgen un slöön jüm en Gräffnis ut. Denn "deit Veih, as dat klauk is". De Ravenvagel harr sien niegen Namen weg. Hei weer de Galgenvagel.

Denn keem in uns Naverhuus en anner Besitter, de alle Swattkiefern daalhaalte. De Ravenkreihn hebbt noch Johre up de Dackfirste vun de Naverhüüs seten. So klauk se weern — se kunnen eenfach nich begriepen, dat ehr Tohuus ümhaugt weer.

Nu steiht wohl noch uns Bark, de Kiefer hett de Storm ümstött. Duven kaamt nich miehr in unsen Goorn. De Ravenkreihn sünd ok wegtogen. Pleegte Blaumengoorns ahn Bööm und Büsch sind keen Tohuus för Vagels.

"Veih deit, as dat klauk is", sää mien Mudder. De Ravenvagels freten dode Deerten. Un dor kannst un dörffst nich "igitt-igitt!" seggen.


Ravenvagels. Oles Schaul-Ankiekbild

De Råvenvagels höört to de Oosfreter. Vele Deerten sünd Oosfreter, un dat is gaud so, dat wi welk hebbt. Vele Deerten överleven to harde Winter un to dröge Sommer nich. Dat gifft vele Süken ok ünner de Deerten, vele vun jüm starven an. De Deerten-Kadaver dörfft nich lang liggen blieven. Se vergammeln un wöörn Süken in dat Land bringen.

Een seggt ok, dat de Oosfreter de Sundheitspolizei vun de Natuur sünd. Nu is de Naam "Oosfreter" nich richtig för de Deerten utwählt, de veel Oos freten. Dat is binah en Schimp up se. De mehrsten von jüm freten nau so giern un leiver frisches Fleisch. Dor kaamt se aver so licht nich ran. De Natuur maakt de Heisters nu maal so klauk, dat se as Swarm de Eier orrer de Jungvagels vun grötter Vagels freten köönt. Vullstännig is dat Uptellen von de Nohrenkraam noch nich. Wi köönt seggen, dat de Ravenvagels und dormit de Heisters Allesfreter sünd. In'n Harvst un in't Vörjohr freten se ok Åvt, Beern, Koorn, besünners giern Weiten un Mais, aver ok Arvten un Eckern, vun de Eik nich so giern, leiver vun de Bäuken.

Wenn nu maal en Oos to lang buten liggen blifft, denn ward dat för alle Deerten in uns Gegend so giftig, dat se an starven. Uns Natuur ward meist aver rechttiedig vun uns Sundheitsschandarms uprüümt. Wi bruukt keen Geiers un keen Hyänen, de sogoor dat giftig Oos noch freten köönt. Un as letzte Noothelper hebbt wi denn noch de Bakterien.

So is uns Natuur in Wisch un Holt, up Äcker un in Goorns, an Auen un in de Bargen, överall best uprüümt, un de Blaumen köönt bläugen un de Rehn hoppen un saftig Gräun freten, de lüttschen Vagels singen un de Bläder vun de groten Bööm in't Holt ruschen. Is allens best inricht.

De Heister is en Vagel, över den de Minschen lang al nadenkt. Se hebbt ehm to en Sinnbild maakt. Bi uns Vörfohren weer de Heisters Baadfruuns vun de Götter, se sünd en Mitgahersch vun Hel, de Göttin vun'n Dood. So verbinnt de Minschen se mit Dood un Malöör. In't Middelöller weer se en Omen vun Leges, en Röversch vun Seelen, de in'n Updraag vun Satan dat Leven, de Seel, slichtweg dat Glück vun de Minschen klaute. Sogoor in de Literatur is vun Heisters de Reed. De Heister duukt all in de iersten Wöör vun Wolfram vun Eschenbach sienen "Parzival" up. In dissen middelhochdüütschen Text (1200 bit 1210) steiht de swatt-witte Farv vun de Heister as Sinnbild för den seelschen Wedderstriet twüschen gaude un böse Minschen.

Wi dankt Jörg Benner, dat hei dat vun de Heister un Parzival tosamendragen hett. In't Plattdüütsche heff ik dat bröcht.

Ist zwîvel herzen nâchgebûr,
daz muoz der sêle werden sûr.
gesmæhet unde gezieret
ist, swâ sich parrieret

unverzaget mannes muot,
als agelstern varwe tuot.
der mac dennoch wesen geil:
wand an im sint beidiu teil,
des himels und der helle.

der unstæte geselle
hât die swarzen varwe gar,
und wirt och nâch der vinster var:
sô habet sich an die blanken
der mit stæten gedanken.

Wenn Twievel de Naver vun dien Hart is,
dennso mutt de Seel suur upstöten.
Dat ward smæd un tiert sik,
wat sik verglieken deit,

mit unvertaagt Tugend vun en Mannbild,
as de Farv vun en Heister.
Liekers kann de sien Leven froh warden,
wokeen beid Deile in sik driggt,
den vun Heven und den vun de Höll.

De Gesell ahn inner Rauh,
de is ganz swatt
un föhrt to de Düüsternis.
So höllt sik an de witt Farv
De mit de iehrlichen Gedanken.


Ut en Schrievschaul, Anfang vun "Parzival"

Vun de Duuv weiten wi all, dat Noah vun een frielaten Düffer na de lange Tiet vun de Sintflaut en Ölboomtwieg as Bott kreeg, dat de Flaut to Enn weer. As hei ut de Arche keem, stünn en groot Rägenbagen över den ganzen Heven. So is de Duuv Teiken vun Leven und Freden.


De Duuv bringt den Telg to de Arche. Bild: Prawny

Veel, veel öller is de Bott bi un vun Gilgamesch ut Uruk in Mesopotamien. Up Toontåfeln in Kielschrifft wöör se schreven. Dor ward de Sintflaut vertellt as bi Noah.


Gilgamensch, de Sintflaut. Dat Bild hat Francis Danby (1793-1861) maalt

Mit de Duuv aver weer dat beten anners. In "Gilgamesch" steiht schreven:

As nu de sövente Dag rankeem,
leet hei en Duuv rut.
De Duuv flöög dorvun — un keem wedder:
Kein Steed to't Rauhn fünn se, dor kiehrte se üm. —

En Swulk leet hei rut,
De Swulk flöög dorvun — un keem wedder:
Kein Steed to't Rauhn fünn se, dor kiehrte se üm. —

En Raven leet hei rut.
Ok de Raav flöög dorvun; dor sehg hei, woans dat Wader sik verleep.
De Raav freet, schurrte, stellte den Steert stiel up — un kiehrte nich üm.


Taubenschwarm. Foto Crusier/wikimedia commons

Uns Vörfohren sünd in'n Oosten ok de Slawen, mit de sik ok Germanen mengeleerten. In'n Ogenblick vun den Dood nümmt de jüst Storvene de Gestalt von en Duuv an un flüggt dorvun.

Dat allens kann en in den Sinn kamen, wenn Heisters in dien Swattkiefer dat Nest utplünnern un de lütten Vagels ümbringt. — De Welt is so old un so groot un allens is in unsen lütten Goorn weddertofinnen.


18.8.2019


na baven