De Dschungel is hier! Ok de willen Deerten?

De Neeshoorns sünd dor!

vun Marita Pollak


Se köönt de Fotos vun mi per Klick vergröttern. Trüch kaamt Se denn mit den Zurück-Knoop op de Browser-Symboolliest.

"Wat denn?!", seggt Se nu villicht, "is de Klimawannel al so wiet, dat de Neeshoorns ut Afrika bi uns opduukt?!" Nee, ganz so is dat nich. Düsse Neeshoorns sünd wat lütter. Ik vertell dat mal.


Dat Navershuus mit Knick un Schredderhupen in't Fröhjohr. De Knick weer jüst stutzt


De Holtschredderhupen

Wi weern an Sünnavend mit mien Broder un sien Fru bi uns Kinner to'n Kaffee inlodt. Uns Kinner wohnt in en Dörp.
Uns Swiegersöhn vertellt uns, dat he un uns Dochter in ehr Goorn, in den groten Holt-Schredder-Hupen, grote Neeshoornkäver un ok ehr Larven funnen hebbt — op wi uns de mol ankieken wüllen?

Kloor wullen wi dat! Un so lepen wi all dörch den wunnerscheun anleggten Goorn to den Knick, de all de Grünnen in de Stroot ümgifft. Ik mag düssen Knick, de süht nau so ut, as ik em in mien Kinnertiet kennt heff.


De Knick in Fröhsommer


Mulchbeet mit Poggenstohl


De Knickdschungel


De Goorn is en Paradies


Beet vör den Knick

De Knick heurt to'n Huus; so hebbt uns Kinner en Stück Land vör den Knick, de ok verscheden Derten Schuul gifft, as Kompost anleggt. Dorvör is en grote Schredder-Holthupen, de goot dörchrott is; dat Holt kümmt ok vun verscheden Bööm, ok Delen vun Ekenbööm sünd dormang.
So stünnen wi all heel intressert üm den Holthupen rüm.

De Neeshoornkäver — de Wetenschopnoom is "Oryctes Nasicornis" — stoht ünner en besünneren Schuul, dat heet ünner Naturschuul, un op de rode List stoht se op Rang 2! Dat is keen "Sülvermedaille", över de een sik freun deit.


Opwussen Neeshornkäver, en Heken. Düt Bild is vun Hectonichus/Wikimedia Commons.


Hu! Gifft woll mennig Lüüd, de grugelt sik vör den Neeshoornkäver mehr as vör en groot Neeshoorn!

De Käver heurt to de Blatthoorn-Käver (Scarabalidae), un sien Levensruum is in Europa, Noordafrika un in en groten Deel in Middelasien. He wahnt besünners geern in Deeplänner-Woold un lichte Loofwoolden. Se heurt to'n Stamm vun de Leddföter (Arthropoda), to de Klass Insekten (Insecta), to de Ornung Käver (Coleoptera). Se sünd sogor mit de Maikäver un Mistkäver verwandt.

Uns Kinner buddeln den eersten groten Neeshoornkäver ut — dat weer en Heken. Man süht dat doran, de Heken hebben een mehr or minner stark no achtern bogen Hoorn op de Vörstsiet vun'n Kopp. Dat kann bit 10 mm lang warrn. Dat Wiefken hett an de glieke Stell en lüerlüttes Hoorn.
Woneem twee Heken opeenanner drepen, verseuken se den Annern op den Rüch to dreihn.

Vörn hett dat Heken en Halsschild mit en groot Lunk un mit breden Rand, an de hoge Liest sünd dree flacke Puckel. Dat Wiefken hett dor blot en lütte Gool.


Dat Heken vun vörn op Karopapeer. Mathe kann dat twoors nich, aver sien
Grött kannst good kennen. Dat Foto hett Sarefo/Wikimedia Commons schaten


Dat Wiefken mutt ahn Hoorn utkamen.
Foto Magne Flåten/Wikimedia Commons


Düsse Larv warrt ok mal en staatsche Käver

He is rootbrun bit düüsterbruun, hett en Wöltfoorm un kastanjebruun Flünkendeken, de glatt glimmern, an de Breedsiet vun de Flünken sünd zorte Punktregen. De Böversiet is kohl, over an de Ünnersiet hebbt se binah vossrode Hoor, de ok afstohen, man kann se goot sehen.

Dat Wiefken is mehr hell- bit kastanjebruun in de Farv, is ok wat lütter as dat Heken.
Se hebbt en Chitin-Panzer, de dree Beenpoor sünd to'n Groven utrüst, afflackt, breed un buten groff afzahnt.

An Kopp sünd Feuhler; de Bovenkeven süht ut as en bredes Blatt, un de Kopp kiekt twischen dree Ecken wat smoler rut — süht to'n Wunnern ut! 20 bit 40 mm köönt se groot warrn.

Uns Kinner buddeln jümmer mehr vun de besünneren Deerten ut. De Larven sünd in verscheden Levenssituatschonen, männichmal noch in Kokon — lüerlütt —, over ok al bannig groot. Ik müüch so geern, dat se fotografeert warrt, uns jüngst Dochter löppt gau in't Huus un haalt ehrn Fotokassen.


Düsse dree Larven heet Tick, Trick un Track


Se wüllt geern fix in den Holthupen trüchkrupen

Nu warrn de Neeshoornkäver vun all Sieden un in verscheden Stopen opnohmen. De Larven verseukten jümmer gau wedder in den depen Hupen trüch to krabbeln, üm sik to versteken — dat kunnen se achteran ok, in all Roh, over eerst mol müssen se Modell stahn un sik in all ehr Pracht wiesen!

Wi hebbt uns freut, dat de Deerten sik so en wunnerbores Tohuus utsöcht harrn — dat is nau, wat se to'n Leven un Överleven bruken.

Dat Wiefken leggt in Hoochsommer lütte gele Eier enkelt mit en "Substrat" af, de Larven nähren sik in de Hööftsook dorvun, vun Zellulose — over ok rott Holt, Boomsaft un överriepe Früchten.

De Mogen un Darm vun de Larven hebbt sik goot anpasst, in Kompost sünd de Larven bannig nütt, se hebbt en Enzym in Mogen, so dat se in de Loog sünd, de afstorven Plantenresten to verarbeiden. Mit de Hölp vun Bakterien in Enddarm warrt allens nipp verkasematuckelt, so as bi de Keuh, woneem ja bekanntlich de Pansen en Oort Gärkomer billt.


Beet vör den Knick in't Fröhjohr

In den Holthupen is dörch dat Rotten de richtig Warms, de se to'n Leven bruken. Dree bet fief Johr wassen se so ran, de utwussen Larve kann bitt to 10 orr 12 cm groot warrn. Hier in den Hupen weern würklich bannig grote Deerten — sogoor al mit lütte Hoorns!

De Larven verpuppen sik in mit Sekret utkleidt Hollrüüm, se hüüden sik dree mool. De slüppte fertige Käver blifft noch en poor Weken in sien Stuuv un kümmt eerst in Juni an't Licht.

De Käver flegen in de Nacht un leven veer bit fief Weken. Woso so kort? Dat is keen Wunner: De utwussen Neeshoornkäver nimmt keen Nohren mehr op, villicht männichmool blot en beten Boomsaft. He is en Hungerkünstler un leevt alleen vun sien Larvenspeck (sotoseggen)! So sehn sünd fief Weken en ganz stattliche Levenstied. Nau so lang etwa leevt en Minsch, wenn he nix mehr itt. — De Neeshornkävers sünd also nich schäädlich, sünnern bannig nütt för de Natur un Ümwelt! Wokeen so wunnerbore rore Deerten in Goorn hett, hett würklich Glück — se hölpen bi de Goornarbeid!


Ünner Mulch diegt Planten,
un Neeshornkävers föhlt sik dor wohl

Een Grund mehr, den ünner Naturschuul stohn Käver en goden Platz to schopen un ok intorüümen! Dörch Gift-Insetten sünd se jümmer rorer worrn.

Uns Kinner freut sik, dat düsse Neeshoornkäver sik grood ehr Goorn un den Holthupen to'n Leven un Överleven utsöcht hebben!


28.9.2014


na baven