Alle mal henkieken! — Mofi & Co.

Wat Besünneres to sehn an'n Heven in'n Mai

De Mai-Heven beed uns nich bloots Lammerwulken un Gewitter, ok de Nacht hett wat to beden. Glieks twee Beleevnisse: De Maan verfinstert sik an'n 16.Mai 2003 fröh an'n Morgen, un de Sünn warrt an'n 31.Mai 2003 morgens deelwies verfinstert.

Wat hett dat denn dormit op sik?

Kiekt wi uns toeerst de Maanfinsternis an — Fans dorvun nöömt ehr zäärtlich "Mofi" (vun hoochdüütsch "Mondfinsternis"). De "Sofi" (vun "Sonnenfinsternis") is avers ganz neeg mit Mofi verwandt!

Mennig Lü glöövt, wenn de Maan afnimmt, duukt he "in'n Schadden vun de Eer". Warrt faken so henseggt. Dat stimmt avers nich!

Eer un Maan trudelt tohoop üm de Sünn. Wieldat se ok noch ümenanner trudelt, is mal de een un mal de anner vörn un achtern. Dat wiest dat Bild links. De Sünn mööt Se sik heel wied rechts denken. Vun ehr kümmt dat Licht. Un dat, wat de twee Biller hier wiest, is de normaale Afloop vun de Maanphasen: De Maan wannert üm de Eer un is dorbi mal twüschen Eer un Sünn — denn is Niemaan — un mal achter de Eer — denn is Vullmaan. Dortwüschen is de af- un tonehmen Halvmaan. Maanfinsternis is avers wat anners — dor fallt de Schadden vun de Eer op den Maan!

Mal sülven maken?

Denkt Se sik dat so: Se sitt in'n hillen Sünnschien in'n Gaarn mit Ehrn Leevsten un kiekt em an. De Leevste is de Maan, Se sünd de Eer. Wenn he twüschen Se un de Sünn sitt, denn sitt he in't Gegenlicht; sin Gesicht is mehrst in'n Dunkeln; dat is Niemaan. Sitt he avers in de vulle Sünn, denn is sin Gesicht ganz hill; dat is Vullmaan. Kriggt he de Sünn vun de een orr anner Siet, denn is afnehmen orrer tonehmen Halvmaan. Un wenn Se sik jümmers ümenanner dreiht, as Eer un Maan dat daat, denn wesselt de "Maanphasen" jümmers af. Dat sünd de normalen Maanphasen — noch keen Finsternis.

Wenn Se in'n Gaarn Ehrn Leevsten in't Gegenlicht ankiekt ("Niemaan"), denn köönt Se liekers noch de Sünn sehn. He steiht ja nich in de Sünn; sin Schadden fallt nich op Se.

Man nu platzeert Se twee sik vigeliensch so, dat he nich bloots in't Gegenlicht sitt, man ok de Sünn verdeckt. Sin Schadden fallt op Se. Sünnfinsternis! Wenn he de Sünn ganz afdeckt, is dat sogoor totale Sünnenfinsternis!

Hier seht Se de Konstellaschoon: De Maan twüschen Eer un Sünn. Wieldat de Maan so lütt is, deckt he de Sünn man graad so af — is Tofall!
E = Eer, M = Maan, Sch = Slagschadden, H = Halvschadden. T = "Totalität", de Gegend op de Eer, 'neem de Sünn totaal afdeckt is un dat geisterhaftige griese Licht herrscht.

Sünnenfinsternis is also jümmers bi Niemaan. (De Maan mutt ja twüschen Eer un Sünn stahn.)

Upps, nu hebbt wi ja toeerst en Sünnenfinsternis maakt! Na, nu avers gau an de Maanfinsternis!

Also annersrüm: Se sülven sünd ja de Eer; nu wannert Se so, dat Se twüschen Sünn un Maan staht. Se hebbt de Sünn in'n Rügg, Ehr Leevster hett se toeerst vull in't Gesicht. Is also Vullmaan. Denn beweegt Se sik langsaam wieder; Ehr Schadden fallt nu op den Maan. Is "Mofi"!

Hier seht Se de Konstellaschoon: Sünn, Eer un Maan in een Linie. Wieldat de Eer veel grötter is as de Maan, kriggt he'n veel dickeren Schadden af.

Mofi is also jümmers bi Vullmaan.

Worüm is denn nich jedeen Vullmaan Mofi? Un jedeen Niemaan Sofi?

Maan un Eer sünd ja beten verkippt gegen'nanner; de Maan trudelt so, dat he nich jümmers den Blick na de Sünn verstellt un ok de Eer em nich jümmers in de Quere kümmt. (Normalerwies verdeckt de Kopp vun Ehrn Leevsten de Sünn in'n Gaarn ja ok nich!) Man he trudelt so na sin egen Dreih; un in regelmäßige Afstänn passeert dat even dochen, dat Sünn, Eer un Maan genau in een Linie staht.

De Linie Sünn —> Eer —> Maan bedüüd Mofi (de Eer steiht twüschen Sünn un Maan, se verdeckt de Sünn).

De Linie Sünn —> Maan —> Eer bedüüd Sofi (de Maan steiht twüschen Sünn un Eer, he verdeckt de Sünn).

Wenn, vun en Fleck op de Eer ut sehn, de Maan orr de Eer de Sünn nich totaal afdeckt, bloots deelwies, denn nöömt een dat en partielle Sünnen- orr Maanfinsternis. Un sowat kriggt wi düssen Maand to beleven — beed, Sünnen- un Maanfinsternis. De Mofi kümmt toeerst (16.5.), denn de Sofi (31.5.).

Bi de Mofi mööt Se fix fröh op de Been ween (dat's'n Friedag Morgen, vun Klock 4 an geiht dat los), avers dat lohnt sik — de Klöör vun'n Maan is överirdsch schöön, wenn he so afdeckt is. Logisch — de Maan is ja överirdsch. Sünnerlich schöön is dat bi totale Mofis, avers partielle maakt ok wat her.

Sofis sünd noch veel faszineerender. Wenn de Sünn afdeckt is, kannst an'n klaren Heven de Planeten un Steernbiller lüchen sehn — bi Dag! Dat övrig bleven Licht is blaaggries un unwirklich. Bloots de Horizont is hill. En dulles Beleevnis. Man bi de Sofi schullt Se heel vörsichtig ween! Beacht Se:

Intressante Infos to de twee Begeevnisse finnt Se, as jümmers, bi de exzellente Websiet www.astronomie.com.