Dat Kruut för'n Heumaand: Suuramper vun Anke Nissen Rumex acetosa, Familie Polygonaceae = Knöterichgewächse |
|
|
Anner Namen: |
Sauerampfer, Großer Sauerampfer, Sauersenf, Sauerlump, Säuerling plattdüütsch: Suuramper, Suurbläder, Süürken, Süring, Roden Hinnerk |
|
Bestanddelen:
|
veel Vitamin
C; Oxalsäure (Kleesolt), dorüm sull man nich to veel Suuramper to sik nehmen. |
|
Sammelt warrt:
|
Bläder (Herba Rumicis acetosae) |
|
Warrt bruukt:
|
|
|
So warrt't anwendt: |
|
|
|
||
Kinners, nee! Lotta hett uns to'n Suur-Amper-Eten inlaadt. "Bi uns wasst de Suur-Amper in'n Goorn", so vertell Lotta, "de Bläder vun en Plant warrn kort över de Eer afsneden. Un denn strööpt man de Stengels orrer Struken af. Bruukt warrt blots de ganz jungen Bläder, ahn Plackens. De mütt or'nlich un mehrmals goot wuschen warrn. Dor dörv keen Eerd orrer anner Schiet an hangen blieven. Wenn allens fein rein is, denn kaamt de Bläder in enen groten Pott, dor kümmt Water up, un denn laat ik se in kaken Water upquellen. Denn geet ik af un schreck de Bläder mit kolt Water af. Över Nacht blievt se up en Sieb stahn, dat se afdrübbeln köönt. Annern Dag sett ik de Bläder mit Appelsaft, Korinthen un veel Zucker up. Nu mütt een düchtig rögen, dat nix anbrennt. Wenn de Kraam denn to ene faste Masse kaakt is ähnlich as Spinat , denn is't trecht." "Ja,
un denn süht dat ut as Kohschiet!" kunn sik Lottas
Mann nich verkniepen to seggen, un dorbi weer en lütt Smuustern
in sien Gesicht. Man Lotta leet sik nich stöörn: Kinners, nee! Un to dit Eten harr Lotta uns nu inlaadt. Dit fein
Gericht sullen wi nu doch ok mal kennenlehrn, harr se meent. Ik heff't ja överstahn man mien Lievgericht warrt dat bestimmt nich. |
||
|
||
Bi uns is Suuramper överall to finnen, up natte Wischen, up Feller, an Beken un Gravens, in'n Gebüsch... Suuramper is en utduurn Knöterichgewächs un warrt so üm
30 bet 60 cm groot. De Stengel is uprecht, hett Striepen, is faken
root anlopen. Dorüm warrt Suuramper in männich Gegend "Roden
Hinnerk" nöömt. Jüst so as Fründin Lotta hebbt ok vele anner Lüüd Suuramper in ehre Goorns. "Wenn Du em eerstmal in'n Goorn hest, denn kümmt he elkeen Johr vun alleen wedder", seggt Lotta. Dat gifft för de Goorners verschieden Oorten Amper, as: de Spinatblätterige Suuramper, de Lattichblätterige Suuramper, de Wirsingblätterige Suuramper, de Rundblätterige Suuramper... De latiensch Naam "Rumex acetosa" sall vun dat griechisch Wort rhyma kamen, un dat bedüüdt "Fluss". Villicht hett dat dormit to doon, dat de Plant geern up natte Wischen un an'n Gravenrand wasst. Dat Wort "acetum" bedüüdt Essig orrer ok suur
Wien. Suur-Amper is also duppelt moppelt, denn "Suur" un "Amper" bedüüdt binah beid dat Lieke. |
||
|
||
Natüürlich kenn ik Suuramper vun Kinnerdaag an, man as
Heilplant kenn ik Suuramper nich. Suuramper is goot to'n Würzen to bruken, in Suppen, Soßen, Salate... Jümmers blots frische Bläder nehmen! Nie mit kaken! Jümmers blots wenig nehmen! Suur-Amper-Supp Warrt in vele Familien an'n Grööndunnersdag eten.
Goden Appetit! |
||
|
||
Suur-Amper Na en Rezept ut den "Pottkieker"
Dorto gifft dat hartkaakt Eier un Muuskantüffeln. |
||
To'n Sluß nu noch dit Gedicht, dat Joachim Ringelnatz över unsen Suuramper schreven hett: En lütt arm Kruut En Suuramper up
den Damm Un stünn in Stoff un sluck den Qualm Seht Töög verswinnen, Töög ran
nahn. |
||
29.6.2008 |