Dat Kruut för'n Märzmaand: vun Anke Nissen Linum usitatissimum Familie Linaceae (Leingewächse) "Usitatissimum" bedüüdt "überaus nützlich", un düssen Naam hett de schöne Plant to Recht:
|
|
|
Anner Naams:
|
Lien, Lockschlund, Flaas (Rendsburg) Flachs, Flars, Flasch (Angeln), Flass, Flachshere, Glix, Haar.
|
|
Sammelt warrt:
|
Samen = Semen Lini, in'n September | |
Warrt bruukt:
|
As Faser-, Ööl- un Heilplant:
|
|
So warrt't anwennt:
|
De ganzen Samen anstöten, mit veel Water morgens un abends eetlöpelwies nehmen. As Tee: 1 Eetlöpel ganze Samen mit 1 Taß kolt Water ansetten, upkaken un denn 10 Minuten trecken laten. |
|
|
||
De Liensamen is vundaag an'n mehrsten
bekannt vun dat, wat de Lienplant uns gifft. Jedereen kennt to'n Bispill
dat Liensamenbroot - kann een enerwegens köpen. Mien Fründin
Ingeborg, de hett över Johren avends Liensamen mit Water övergaten
un stahn laten, morgens hett se denn den rutschigen, glitschen Brie
utlepelt. Se meen, denn klappt dat beter mit ehr Verdauung. Lienööl (Oleum Lini), dat kolt
utpreßt worrn is, süht geel - güllengeel - ut. Dat
rüükt nich slecht. Lienkoken (Placentae Seminis Lini) = Leinkuchen is de Rest, de blifft, wenn de Samen bi dat Gewinnen vun Ööl kolt utpreßt warrt. Disse Placenta warrt bruukt as Foder för dat Veeh. Flass is en Rohstoff för dat Herstellen vun Kleder, Tüüch. Fröher kennen wi hier noch keen Baumwull, dorüm weer dat en wichtigen Rohstoff. |
||
De Buurn hebbt bi't Seien vun Lien veel Hokuspokus dreven. Dat schull helpen, dat de Flass goot un lang waßt:
So hooch, as de Buursfru ehren Rock hooch böör, so hooch waß nastens de Flass. In de Eer bröcht warrn dörv Lien blots an so'n Dag, wenn
de Maand in dat Steernteken vun en horig Deert stünn (Widder,
Steenbock, Stier un Lööv). |
||
De Lien is en uurole Kulturplant. Leonhart Fuchs (1543) schrifft:
De Indogermanen hebbt al Lien kennt. "Dornröschen" hett sik an en Flass-Spindel piekt un
müß 100 Johr slapen. |
||
Mien Oma hett elkeen Johr en beten Lien in ehren Krüdergoorn seit, dat se wat harr gegen Buukpien, Verkühlung un so. Un se weer de Meen, Lien mütt seit warrn an enen Dag ahn Wind. Un dor harr se ehre leve Noot mit, denn up uns' Insel, up'n "Knuust", dor geiht meist jümmers en Wind. Ik kann mi besinnen, wenn wi mal all an'n Disch seten - orrer wenn en Fest fiert wörr - un miteens weer allens still, keeneen snack mehr, denn kreeg Oma ehren Kopp hooch, en lütt Lachen güng över ehr Gesicht, un se sä in disse Stillnis rin: "Oh, nu is goot Lien seien!" |
|
|
Lisette Lisette is olt. |
||