Dat Kruut för'n Aarnmaand:

Knuuvlook

vun Anke Nissen

Allium sativum, Familie Polygonaceae = Knöterichgewächse


Anner Namen:

Chobelouch (althoochdüütsch), Gruserich, Knobel, Knoblich, Knoblech, Knoblecht, Knobleig, Knoflak, Knuflak, Look

Plattdüütsch: Knuuvlook,
Mensing: Knuuflook Knuufflook, Knobblook, Knoflook; Swaanhals (R. Witzke), Pieplook (G. Everding)
Sammelt warrt:

Zibbel (Bulbus Allii sativi)

Warrt bruukt:

 
  • gegen hogen Blootdruck
  • gegen to veel Cholesterin in't Bloot
  • gegen Gärung in'n Darm
  • gegen Blähungen
  • gegen Bakterien
  • lööst Sliem bi Nebenhöhlen-Entzünden
  • as Gewürz in Wust, Kökengewürz

So warrt't anwendt:

  • eten: 2 bet 3 frische Zehen elkeen Dag.

  • Ok as Sirup (30g), as Tinktur (5g) [alkoholisch Uttoog], as Uplaag
Wohrschu:
  • binnen: Maag kann reizt warrn,
  • buten: Huut kann reizt warrn


Wenn ik vun all de Namen, de dat för'n Knuuvlook geven deit, enen utsöken sull, de ik för disse stinken Zibbel passen find, ik wörr "Gruserich" nehmen. En Mann — Viktor Hahn — hett mal seggt: De Minschen köönt in twee Gruppen indeelt warrn:
1. de Lüüd, de Allium geern hebbt, verehrt,
2. de Lüüd, de Allium nich utstahn köönt.
"Wer 't mag, mag 't je woll mögen." Ik mag 't nich. Ik loop vör den' Duft vun'n Knuuvlook weg — jüst so as de Vampire.
Un wiel ik Knuuvlook nich rüken mag, kann ik em nich eten.

Fründin Gertrud nöömt unsen Knuuvlook "Pieplook", un se meent, dat disse Zibbel böös in'n Maag bitt. Dat deit de Zibbel bi mi würklich.
Fründ Rudi Witzke nöömt de Knuuvlook-Planten heel passen: "Swaanhäls".

Knuuvlook kümmt bi uns in de frie Natur nich vör. He warrt in Goorns un up Feller anplant. He wasst goot in sünnig Laag up sworen Bodden, de lever to dröög as to natt sien sull. In'n März bet Anfang April warrt de Nevenzibbeln — de Zehen — in'n Afstand vun 15-20 cm in de Eerd steken. In'n Oktober kann man denn de Zibbeln mitsamt dat Loof ruttrecken, to Büschel tohoopbünzeln un to'n Drögen uphangen.

Mehrst warrt de Knuuvlook-Zibbel as Kökengewürz bruukt. Wenn een to veel dorvun itt, kann't schädlich sien!
De gode Köök — de feine Köök — bruukt Knoblauch blots heel sporsam. De mehrsten genügt dat, wenn de Teller blots mit en Knuuvlook-Zehe inreben warrt. Ik heff ok leest, dat männich Köche sülm ene Zehe dörchkaut un denn de Teller blots anhaucht.


Leonhart Fuchs schrifft 1543 in sein "Kreutterbuch" vun twee Knuuvlook-Planten:
1. Goorn-Knuuvlook orrer Zahme Knuuvlook
2. Feld-Knuuvlook orrer Wilde Knuuvlook ok Wald-Knuuvlook
He schrifft: Knuuvlook maakt

"neygung zum schlaff und lust zu den Ehelichen wercken"

Konrad von Megenberg schrifft: "Knuuvlook is de Theriak vun de Buurn." Theriak weer en kompliziert Mischen ut vele Todaten, so höör dor ok dat Fleesch vun giftig Slangen, as Vipern, mit rin. Dit weer wohl dat berühmtest Arzneimittel in de Antike un in't Middelöller. Un Knuuvlook weer de "Ersatz" för dit Heilmittel.

De Lüüd fröher weern de Meen, dat de Knuuvlook-Zibbel den Darm desinfizieren kunn un Wörmer un Pilze ut'n Liev verdrieven kunn. Vun buten sull de Zibbel helpen gegen Warzen un Herpes.

Dat warrt seggt, vör den Geruch vun Knuuvlook

  • kruupt de Rupen weg,
    Upnahm: R. Witzke
    Upnahm: R. Witzke
  • de Vagels fleegt weg,
  • dat Böse haut af, so as Dämonen, Vampire, Hexen.

Dor warrt ok seggt: Wenn wat Godes över en Kind orrer Veeh seggt harr, denn mütt gau "Knuuvlook, Knuuvlook!" ropen warrn, anners is dat Kind orrer dat Veeh "verrufen".

Ene Legende vertellt:
De Leevste vun Jason hett em mit Knuuvlook insmeert, as he up de Jagd na dat Güllen Vlies güng. Vör den Duft vun disse Zibbel neihen de Stiere ut, de Füür spucken kunnen. So kunn Janus lichter an dat Vlies rankamen.


Mit de Knuuvlook-Zibbel kann ik mi nich anfründen, as ik ja al seggt heff, man ganz anners is dat mit de Knuuvlook-Plant. De mag ik lieden. Se süht heel originell ut. Ik heff se in den Kloostergoorn in Fulda photographeert un ok in de Landes-Goorn-Schau in Schleswig.

Knuuvlook in Schleswig. Upnahm: AN
Knuuvlook in Schleswig. Upnahm: AN

Fründ Rudi Witzke hett den Goorn-Knuuvlook in sienen Goorn photographeert. He meent, de Plant wirkt as en Sprüttmittel, un schrifft:

"Wo Knuuvlook wasst, nimmt de Lilienkäfer Rietut,
de Lüüs laat de Roos un anner Blomen in Roh,
und wi glöven, dat dat de Stockrosen ok beder geiht."

Swaanhäls in'n Witzke-Goorn / Upnahm: RW
Swaanhäls in'n Witzke-Goorn / Upnahm: RW


Bi uns kann een överall de "Swaanhäls" seihn. Kannst de Knubben ok fien hacken un övern Salaat streugen. Aver blots een!

Knuuvlook in Schleswig. Upnahm: AN
Knuuvlook in Sleswig. Upnahm: AN


Upnahm: RW
Upnahm: RW

"En Roos mit Swaanhäls legg ik Se to Föten!" Schreev Fründ Rudi Witzke, de düt Bild maakt hett. — Ik kann Knuuvlook ja nich utstahn. Man, as ik em up disse Oort schenkt kreeg, dor heff ik mi denn doch fix freut.

3.8.2008


na baven