De wohre Weltordnung

Predigt to'n Reformationsdag 2014 vun Pastorin Susanne Zingel,
in't Plattdüütsche bröcht vun Rudi Witzke



Luther-Denkmaal in Wittenbarg

In dat 19. Johrhunnert, de Tiet vun de Blööt vun de preußschen Tugenden un de börgerlich Moraal, füngen se an, sik för Martin-Luther-Denkmale to intosetten. In Iesleven, den Gebortsoort vun Martin Luther, in Mansfeld, den Oort, wo hei upwossem weer, harrn de Börger al lang för en Lutherdenkmaal spoort. Aver de preußsche König Friedrich Wilhelm geev Order un Bescheid, Wittenbarg weer de ierste un eenzge Oort, de Middelpunkt vun de Reformation. Dor schull dat ierste Luther-Denkmaal uptstellt warden. — Un so keem dat: Dat ierste Lutherdenkmaal steiht in Wittenbarg. Johann Gottfried Schadow maakte den iersten Entwoorf. 1821 wöör dat för elkeen to seihn.

Siet de Tiet steiht Luther dor, grötter as in't wohre Leven.
Wi mütt hoochkieken to ehm, den Reformatoor. Aver in de Wies, in de wi ehm up dat Podest hieven, in de lieke Wies verliert wi de Neeg to ehm, to de levigen, upregen un ansticken Funken vun de Reformatioon.

De Reformatioon kannst verglieken mit de Wenn' vun Kopernikus. Wat dään sik de Karken-Autoritäten mit de Wohrheit swoor: De Ierd dreiht sik üm de Sünn. Hüüt höört disse Satz to dat Eenmaaleen vun unse Gemeenbillung. Un liekers is dat en Revolutioon vun dat, wat wi vör Ogen hebbt.
Dat schient so, as dat de Sünn sich bewegt, se heevt sik an'n Morgen hier ut dat Meer un treckt ehr Bahn an'n Heven, bit se in'n Westen ünnergeiht. De Ierd dreiht sik üm de Sünn. Dat is gegen den Ogenschien, wedder den Sinn.


Nikolaus Kopernikus

Disse Insicht verrückt dat Zentrum vun die Ierd — unse Heimat Ierd, Mudder Ierd steiht nich miehr in'n Middelpunkt, sünnern treckt ehr Bahn ennerwegens an'n Rand vun dat All.

Wat för en Schimp, wat för en Fröhn, wat för en Rutföddern, jümmer nieg gegen den Ogenschien to denken, intoseihn, de Sünn ward nich beweegt, sünnern se beweegt de Ierd. De Krafftfelder vun den Kosmos hebbt en anner, en höger Ornung.


Reformator Johannes Bugenhagen

"So hollen wi nu dorför, dat de Minsch gerecht ward ahn Warke vun't Gesett, alleen dörch den Gloven." De Satz höört to dat lütte Einmaaleen vun de evageelsche Grundbillung. Verstahn lett he sik aver bloots, wenn een ehm ok in de kosmische Dimenschoon begrippt. As kopernikaansch Wenn', as Ümstörten vun de religiöse Weltornung, as Revolutschoon vun den Heven.

De Minsch gerecht ut den Gloven un nich dörch de Warke. Dat wedderspreekt uns subjektives Föhlen, dat wi sülven de Middelpunkt sünd, un stellt uns in en kosmisch wieden Horizoont, dor, wo dat wohrhaft dorup ankümmt: Bi Heven, Heil, Seligkeit kannst du di bloots beschenken laten.

Bi alle niegen karklichen Zentren, Kompetenzzentren, bi allens Söken na de binnerst Midd: Wi sünd nich de Middelpunkt vun de Welt, dat Maat vun all Dinge, de Navel vun de Welt. Woher wi kaamt, wat wi sünd, uns Teel — dat liggt butensieds, güntsied.

In Gott liggt uns Midd, se liggt dor nich statisch in Roh, sünnern is en Midd, de uns beweegt, lööst, frie maakt, höllt un leev hett.

Un dor kümmt de Metapher Kosmos, Sünn, Ierd an ehr Scheid, denn de Ierd dreiht sik üm de Sünn, se deit dat eenfach; aver för uns ännert sik allens, wenn wi uns inlaten up de grote kosmische Bewegung, nich wi, sünnern Gott beweegt uns, höllt uns an't Leven. Nich wi schöppen uns en Gott, un uns Heil, dor rintofinnen, in dat groot Bewegen vun Heil un Erlösen — extra nos, butensiets üm uns rüm.

Martin Luther wunnerte sik jümmer wedder, woans vun Wittenbarg en Bewegen in't Rullen keem. Wieldess Martin Luther schleep orrer mit sien Mitstrieder Melanchton orrer Bugenhagen Wittenbargsches Beer drunken harr, harr, so seggt hei in ein Predigt 1522 vull Verwunnern, dat Woord vun Gott sik sienen Weg söcht.


Philip Melanchton

All överall breidt sik de Reformatioon dörch Predigten un Schrevenes ut, as vun sülven — grötter as dat, wat hei sik dacht harr, mit ganz anner Dörchschlagkrafft, as hei sien Thesen un Argumenten dat tautruut harr. De Resonanz in den Minschen weer grötter, wieldat se existentiell anfaat wöörn, wohrhaftig, dat weer miehr as Protest: Instahn, Upwaken, Instahn för de Wohrheit, den Funken Wohrheit, de een upgahn is.

Up den Wittenbarger Marktplatz wöör Enn April dat Denkmaal vun Martin Luther vun sien' Sockel haven. De Bronzestatue mit ehren Sockel un ehre Baldachine. Dat Denkmaal wöör för 1,2 Millionen saniert.

Disse Tiet nütte Ottmar Hörl, de Präsident vun de Nürnbarger Kunstakademie, för en Kunstakschioon. He leet 800 Repliken vun dat Lutherdenkmaal herstellen. Gröne, rode, blage, swatte Lutherfiguren, aver nich heldenhaft groot, sünnern jüst enen Meter groot. Dormit bringt hei Martin Luther up den Ierdbodden trüüch. De lütte Luher hier hett up den Marktplatz stahn un de ganze Akschioon mitbelevt: De Eröffnung, de velen Turisten, de ganze Trubel hett ehm nich röhrt, liek as de grantige Kritik: Friedrich Schrorlemmer harr dat Meinen, Luther wöör sien Tintenfatt up disse Goorndwargen smieten, wenn hei se to seihn bekeem. Ik glööv aver ehrder, hei harr smüstert över dissen överlevensgroten Goorndwarg. Hei harr veel fröher över protesteert, as se ehm up den Sockel haven hebbt, as se ehm över de annern as groote Figuur upstellt harrn.

Wat ehm upgüng, weer je un je för elkeen gottunmittelbor, einmalig, upregen — un to lieke Tied weer hei Middelmaat, einfach bloots en Minsch, nix Besünnres — un doch dat Evenbild vun Gott.


Aflasszeddel

Wo een sik över den annern heevt, wo een up den Sockel haven ward, dor mögen de Minschen begeistert klatschen, aver vör Gott is dat verdweer, denn bi Gott is de Letzt de Ierst, de Geringst de Gröttst, dat Verdweere de Ornung, un dat Verdaane, Verspeelte, Verschuldete is de Schangs, wies to warden, wat wirklich tellt — Gotts Gnaad is de Midd, de Anfang un dat Teel. Un jümmer wedder nieg. Un dorüm sünd fleigen Bläder dat Medium vun de Reformatschion, de Minschen, de se in de Hand bekamen, taufällig, aver interesseert, wichtig, wiedervertellen, nich för sik behollen, un de wöörn modig un wohrhaftig, frech un levig, nich grötter as Kinner, aver vullfüllt mit de Wiesheit vun Generatschionen wiet trüüch — un dat sünd vele, un wi höörn dortau, denn de Freden vun Gott, de höger is as alle Vernunft, ward uns Harten un Sinne wieder bewohren in Christus Jesus unsen Herrn, nu un in Ewigkeit.

Amen.


2.11.2014


na baven