De Grönauer Kapell. Teknen vun Jürgen Hagen

 

Broot

Andacht in de Grönauer Kapell, hollen to Aarndank 2005 vun Harry Ziebell


 

 

 

Löövt Gott, den Herrn, mien Seel!
Herr, mien Goot, wat büst Du groot!
Pracht un Macht gaht vun Di ut.

Den Heben spannst Du ut as en Telt.

Du buust Dien Huus baben vun't Water.
Wulken maakst Du to Dienen Wagen un föhrst dor lang mit den Wind.

Storm un Wind sünd Diene Boten, Du lettst en Quell na de annern ut de Grund kamen, dat Water löppt mang de Bargen henlang.

All dat Veeh hett to drinken, dor sitt de Vagels an't Över un se singt up de Telgen.

Du lettst dat vun baben dal up de Bargen regen.

Gras lettst Du wassen för dat Veeh un Saat för de Minschen to'n Ackerbu, dat Broot ut de Eerd kümmt, un Wien, de dat Minschenhart froh maakt.

Den Maand hest Du maakt, dor deelt sik dat Johr na in. De Sünn weet, wonehr se ünnergahn mutt.

Wenn de Sünn upgahn deit, dennso geiht de Minsch an sien Arbeit bet an den Abend.

Herr, wat hest Du nich allens maakt.
Du hest allens in de Reeg bröcht.
De Eer is vull vun Dien Wark.

Allens, wat dor leevt un weevt, dat luurt up Di, dat Du ehr to leven giffst, wenn't an de Tiet is.

Wenn Du ehr wat giffst, denn nehmt se dat.
Wenn Du Dien Hand updeist, denn warrt se satt vun all dat Gode.

Den Herrn sien Ehr sall ewig blieven, un sien Freud an allens, wat he maakt hett.

All mien Leevdaag will ik den Herrn to Ehren singen un mienen Gott Loff bringen — solang as ik bün.

Wat ik singen un seggen do, much den Herrn to Gefallen ween.
An em heff ik mien Freud.


"...der Strohhalm und die Sterne, der Sperling und das Meer"De Psalm 104 warrt nöömt "Schöpfungspsalm". He höört mit to dat Schöönst un Wertvullst, wat wi in unsen Psalter findt. He is bummelig 2500 Johr olt un jümmers noch aktuell! Hüüt sall he uns en Wiespahl sien för Dank, för Loff, för Freud.

Löövt Gott, den Herrn, mien Seel!
Herr, mien Goot, wat büst du groot!
Den Heven spannst du ut as en Telt.

 

"Er gibt den Kühen Weide" -- un wat för een!Orrer:

Gras lettst du wassen för dat Veeh
un Saat för de Minschen to'n Ackerbu, dat Broot ut de Eerd kümmt.

Sünd dat nich wunnerbor Wöör, ok in uns' plattdüütsch Spraak? Se sünd al 1494 in Lübeck so druckt worrn in de eerste Gesamtbibel in uns' Stadt.
Wat is dat för en Weg — ut de Vergangenheit bet hier her to uns hüüt — na 500 Johr!

Dat Leit in uns Andacht sall sien:

  • Vergangenheit — Erinnern
  • Gegenwart
  • Tokunft

KoornfuderVergangenheit:
Ik fang mal mit Fritz Reuter an. He wüß, wo dat de lütten Lüüd vör 150 Johr gahn hett. Ob se ok Oorndank fiert hebbt?

Den ganzen Dag bi't Döschen stahn,
un jümmers achtern Ploog hengahn,
un up den Acker Kluten pedden,
un denn mal wedder Ossen ledden,
un denn mal dröög un denn mal natt,
Wi, miene Herrn, gefallt se dat?
Un denn? - Wat krieg ik för en Eten?
Recht slecht un man so'n lüttes beten!
Blots jümmers Tüften, jümmers Röven!
Dor mag de Graf wohl lang up töven!

Liefegene bi de Arbeit

Laat uns enen groten Bagen dörch uns jüngst Geschicht maken.

Flüchtlingstreck2. Mai 1945: Fröh an'n Morgen, noch halv in de Nacht, hett dat in Grönau up de B 207, bi'n Weg na Nädlershorst, bannig ballert. Dat allereerst Huus weer twei schaten. Hüüt steiht dor ene Haltestell.
De Engländer marschieren in — un bald harrn se ganz Lübeck innahmen. De Krieg weer ut. Flüchtlinge kemen noch mehr — un de Hunger marschier düchtig mit.

Hüüt aver — al 60 Johr (!) Freden!
Wo wenig warrt dat doch bedacht — Freden!
De Hauptsaak is meist doch: den Level vun unsen Wohlstand to hollen.
Uns' Problem is de Wohlstand. Wi sullen veel mehr vun Freden snacken, vun Segen un Dank, vun Brot.

Anstahn för BrootIn'n Sommer 1945 geev dat velerorts in Lübeck överhaupt keen Broot mehr. So tappeln de Lüüd över twee Stunnen hierher, na Grönau. Mit't Fohrrad güng dat nich; denn dat würr uns afnahmen vun de ehemaligen Fremdarbeiters. De harrn nu dat Seggen, se weern de Sieger, wi de Besiegten. — Kriegsrecht.
Vör den Bäckerladen in Grönau stünn ene lange Slang — toletzt aver güng man glücklich mit en Broot ünnern Arm wedder na Huus, wedder twee Stünnen trüch. — För een Broot!

Wiehnacht 1946, 29. Dezember — wi Jungs un Deerns kregen ene Inladung to en Fier in St. Jürgen:
"Bitte Zubrot mitbringen" — vun Koken weer nich snackt — "und wer es kann, ein Stück Holz oder ein Brikett!" Hamsterfohrt up't Land

Pingsten 1947, dor bün ik — ik weer 16 Johr olt — mit mien Mudder bi Dutzow an'n Schaalsee illegal över de Grenz gahn (vun'n britischen Sektor in den russischen). Uns Verwandten in Meckelnborg versorgen uns mit en Siet Speck, enen lütten Blick-Emmer vull Sirup un mit en groot Liev Broot. In de Pingstmaandag-Nacht güngen wi denn wedder to Foot trüch — swoor bepackt. Wi dregen ok noch de utlagert Wittwäsch wedder na Huus; denn de Krieg weer ja nu to End un dormit ok dat Bombensmieten up de Städte.

Dusende vun Flüchtlinge harrn keen Verwandte up'n Land, se harrn ok kenen Goorn mit Höhner un Karnickel, un se harrn nix to'n Tuuschen. Veel Hunger geev dat dormals. Dor kunn ok keen Bottersticker-Supp helpen un ok keen Fisch-Wurst.

"...und bringt ihn dann behende in unser Feld und Brot..."Vele vun uns höört noch to de Generation, de dit all noch sehen un beleevt hebbt — se weet, woveel Wert en Stück Broot hett.

Broot is nich blots Nahrung.
Broot is dat Teken vun Gott sien Fürsoorg an uns.
Dat Wort "Broot" begegent uns in de Mitt vun uns' "Vadder unser"
"Uns' dääglich Broot giff uns vundaag!"
Broot is en Stück Schöpfung —
Achtung un Dank is anseggt!

Un schon sünd wi in uns Gegenwart.

Wat ik dat nu will orrer nich, ik bün en beten trurig:
Vör fiev Johr wüss uns Kirch to berichten, dat bummelig 400.000 "Pausenbrote" elkeen Dag in uns Scholen wegsmeten warrt. Dat sünd 20.000 Zentner Broot.
Dor kann ik dat Wenen kriegen."...es geht durch unsre Hände, kommt aber her von Gott"

Broot is dat Teken för Gott sien Fürsoorg an uns. Wi weet dat. Dorüm dörvt wi — as Öllern, as Grootöllern — nich mööd warrn, dit Weten wieder to geven an Kinner un Enkel — Gott sien Fürsoorg an uns:

"Von ihm sind Büsch und Blätter und Korn und Obst von ihm"Överall in de Welt is Broot nich blot Nahrung, nee, dat is en religiös Symbol, en Teken för Gott sien groot Schöpfung — tosamenbröcht ut Mehl, Hefe, Water un Solt.

Uns Herrgott hett Gedüür mit uns.
Alleen in uns Land twischen Oost- un Nordsee hebbt uns Buurn dit Johr 2,8 Millionen Tonnen Korn inbröcht, noch wedder 3 % mehr as 2004 — wat för en Segen!
Ik höör to de Lüüd, de unsen Buurn-Stand Achtung un Dank tobringt. Doot dat ok de groot Konzerne, as Aldi orrer Lidl?

Un noch wat maakt mi nadenkern:
De Domäne Mönkhof — en Buurnhoff achter Krankenhuus Ost — is fast tobuut, un jümmers mehr Straten mütt her, denn dat Auto regeert ——

AarnkroonUn doch, wenn wi uns Ogen upmaakt för Feld, Wald un Wischen, för de See un ok för den egen Goorn, denn warrt uns Hart ok dit Johr wedder vull vun Dank un Freud sien.
Dat gellt ok för Broot un Water un all de annern Gaven.
Dat gellt för de Erntekroon, — bi uns stammt se vun Gisela Naglitsch — un dat gellt för dat Altardook in de Grönauer Kapell, stickt vun Christa Ahlborn mit all de velen Feldblomen — allens to Ehr un Loff vun unsen Herrgott.
Dank wees em!

Vergangenheit, Erinnern, Gegenwart — un nu kaam ik noch to uns Tokunft.

Ehrfurcht för Gott sien Schöpfung much uns all en Wiespahl sien!
Uns Minschenplicht is, sien groot Wark to plegen un to bewohren in Demut un mit Achtung.
Wi stellt uns ünner den Schutz vun unsen Herrgott un gaht so mit Toversicht in alle niegen Daag.

"Darum wolln wir loben und loben immerdar den großen Geber droben. Er ist's, und er ist's gar!"Un nochmal ut Psalm 104:

Löövt Gott, den Herrn, mien Seel!
Herr, mien Goot, wat büst Du groot!
Pracht un Macht gaht vun Di ut.

Wat ik singen un seggen do,
much den Herrn to Gefallen ween.
An em heff ik mien Freud.

Amen.


Den kumpletten Text vun Matthias Claudius sin schönes "Buurnleed" finnt Se hier.


na baven