Geboortshus up de Sunsche Wisch. Klick up tau'n Vergröttern!

Vun'n Düwel

vun Rudi Witzke

Vertelln deit Rudi Witzke in vörpommersch Platt.

Veele Böker sünd in alle Tieden vullschreven to dat Thema, woans Kinner groottrocken warden schöllen. Mien Mudder hett so'n Book nich hatt. Un dorbi is se 1902 up de Welt kamen, in dat Johr, in dat een vun de wichtigsten Böker to disse Fraag up den Bökermarkt keem. Dat hett Ellen Key ut Sweden schreven, un dat hett den Titel "Das Jahrhundert des Kindes". Un se beklågt in ehr Book, wie slecht dat de Kinner geiht. Een Kapitel hett de Överschrift "Von der Heimatlosigkeit". Een anneres "Von der Berufstätigkeit der Mutter". Un eenen Satz will ik ziteeren: "Der Mut, sich so zu geben, wie man war, der fehlt in den Häusern heutzutage, und der Mangel an Mut hat Mangel an Freude im Gefolge."

Fru Key hett mien Mudder nich kennt, wohrhaftig nich. Dat weer bi mien Mudder anners. De hett ehr Leven lang dissen Maut hatt. Se geev sik jümmer, as ehr de Sinn stünn. Un se harr en kresigen un kregeligen Sinn. Un dat weer för se un de Minschen um se rüm vun Bedüden. Un gaud!

Moder un ik melkt Koh Irma. Foto: privat

Se hett ok en Heimaat hatt, ok wenn se de in ehr Leven mennichmal wesseln müßt.

Un ehr Leven lang hett se ehr Daun hatt. Woans hett disse Fru nu ehre Kinner groottrocken?

Dor mutt ik Se toierst een beten upklären, wo so'ne Schaulmeister-Familie in de Twintiger Johr leven kunn, leven dää. De Inflatioonstied weer just vörbi. Dor weer de Tied vun de faste Rentenmark. Vadder kreeg so an 150 Rentenmark Gehalt. Dormit kannst keene wieden Sprüng maken. Ik denk, miene Öllern kunnen ok later gor keen "Sprüng" maken.

Avers dor weer Hülp: To jede Schaulmeister-Steed up'n Dörp hörte een Eck Land to. Dat weern up de Sunsche Wisch 20 Morgen. Mudder hett mi later vertellt, dat se noch 10 Morgen taupacht harr. — Un so weer jede Schaulmeister-Steed ok eene lütte Buurn-Steed.

Wi harrn twei Käuh, twei, dree Swien or ok veer. Een poor Schaap mit en Buck harrn ok noch Platz. Un denn löpen ene groote Haud Göös un woll föftig Heuhner rüm. Un Puten harr se ok. — Un Baadgäst ok: Söß, söven in de Saisoon, för dree Rentenmark in Vullpenschoon. Liekers bröchten de miehr in as Swien fettmaken.
Un Slachtheuner, Göös, Puten, Eier un Bodder wöörn na'n Markt na Zingst un na een Koopmann levert. Een-, tweimaal keem de Veihändler un halte de fettmakten Swien af. Dat bröchte en Barg Geld in't Huus. Dor künnen miene Öllern sik un ehre Kinner gaud sülfst versorgen.

De Verfater mit Schaapbuck

Vadder harr nich veel Tied, ehr to helpen. Hei harr sien Schaul, un denn weer hei ok noch bit 1933 Börgermeester un Amtsvörsteher un tostännig för de Waderwirtschaft vun'n Zingst.

Dat Heuhnervolk mutt fodert warrn. Foto: privat

Mudder kennte de Arbeid gaud von ehr Tohuus, ehren Buurnhoff in Sievertshagen. Se kunn mit Pier un dat Ackergeschirr ümgahn, dat Naver Jehann Schutt ehr samts Pier utborgte. So weer Mudder "voll berufstätig".

Hüdigendaags diskuteert se dit "Problem" jo jümmerto in't Telewischen un in de Blädder. Noch miehr Böker waren to dit Thema vullschreven. Un eene "Frauenbeauftragte" is in jede Gemeind insett. De paßt up, dat de Frugenslüüd to ehre "Selbstverwirklichungs-Rechte" kamen.

Bööm utrieten? Foto: privat

Ik denk, so een Frugensminsch wöör mienen Vadder eenen "egoistischen Selbstverwirklicher" up Kosten vun unse Mudder schimpen. Avers keen Sorg nich, uns Mudder hett sik sülfst "verwirklicht", dor kannst vun af. Ok ahne "Frauenbeauftragte"! — Dat is avers Tühnkram vun hüüt. Dat weern ganz annere Tieden. Beide hebbt ehr Bestes för de Familie daan. So, disse Öllern, disse Mudder hett Kinner uptrocken. Woans dat aflööp, dorto nu een Begevnis:

Lütte Kinner maken veel Arbeid, müßt jümmer um se rüm sien.

In den iersten Sommer vun mien Leven güng dat jo noch för mien Mudder. Wenn se rutmüßt to de Feldarbeid, denn klemmte se sik den Wäschekorf mit mi dorbinnen ünnern Arm or stellte mi up de Schuufkoor. So tröcken wi to Feld. Se stellte mi in'n Schatten vun en groote Bark af. Dor harr ik veel över mi to bekieken.

Mit teihn, ölven Maande avers weer mi dat Rümkrupen un Rümliggen över. Ik stellte mi up mien Bein un lööp loos. Egenlich weer dat eene günstige Tied, wieldat Winter weer. Ik tappelte denn in de Köök un de Stuven rümmer. Bloots dor weer en groote Gefohr in't Huus. Na baben güng en steile Trepp.

De interesseerte mi bannig. Wat nu? Mudder müßte ok winterdaags dat Veih besorgen un kunn mi nich jümmer mitnehmen. Un dor weer aver disse steile Trepp!

Na, ik weit nich, woans Mudder up de Idee kamen is: Se harrn so'n groten, swatten Regenschirm in't Huus. Den hett se eenes Dags gau för mi upspannt, dat dat man so klatschte un knackte un knallte. Un denn hett se dorbi so förchterliche Töön vun sik geven: "Buuuh! Buuuh! Iiiih! Iiiiih!" un wat sünst noch. Later hett se mi verteilt, dat se woll ok seggt hett: "Dat is de Düvel! Dat is de Düvel! De frett di up!"

Man, heff ik mi verfeert, wat heff ik bevert un blaart! Natüürlich bün ik so gau weglopen, as ik kunn. Un as Mudder seker weer, dat ik mienen Lex liernt harr, dor hett se den upspannten Regenschirm vörto up de Trepp leggt. Üm de Trepp un üm den upspannten Schirm dorup heff ik jümmer en grooten Bågen makt. Un so weer ik vör de Trepp seker.

Un de "psychologischen Folgen", fragen Se? Ja, kann angahn, dat ik hüüt den Dag dorüm nich mit enen Regenschirm ümgahn kann. Ik laat se jümmer enerworrns liggen.

De Verfater hett dat gaud överstahn

Un ik höör den Vorwurf vun de antiautoritären Pädagogen: "Man dörf son'n lütten
Buttscher doch nich so mit'n Düvel verschrecken." Ik segg dorto: Gefohren un Leges sünd um di rüm dien Leven lang. Kannst dat ok Düvelien nennen. Un wichtig is dorbi, dat du dormit ümgahn liernst. Mudder hett wohrschuugt up eene Oort, de ik verstahn kunn. Un dat is de Hauptsaak. Wohrschuugen könen un Wohrschuugerie iernst nehmen, dat brukst in dien Leven.

Un mi hett dat ierste mal dorto en swatte Regenschirm holpen, den Mudder "Düvel" nöömt hett.