Op ole Weeg un Brüchen:

De Quell vun de Swartau

vun Antje Heßler


Se köönt de Fotos per Klick vergröttern. Trüch kaamt Se denn mit den Zurück-Knoop op de Browser-Symboolliest.

Ümmer noch söchen wi na de Quell vun de Schwartau. Dat weer gor nich so eenfach. Wi harrn dacht, wenn wi Watermöhlen vun de Swartau finnt, is de Quell nich wiet. Möhlen harrn wi all welk funnen. Dat geev en ganze Reeg. De Swartau harr en teemlich Gefälle, un dat hebbt de Ritter in de dormalige Tiet nütt. Wieldat dor "Möhlenzwang" herrschen dee, kunnen se goot Geld dormit verdenen. "Möhlenzwang" heet, de Buurm weern op een Möhl fastleggt, se kunnen nich frie wählen. De örtliche Möhl harr so dat Pries-Monopol!


De Swartau is hier al en stattlichen Möhlenbek


Hier is de Swartau noch lütter, hett aver
flotte Strömung un lütte Stroomsnelln


Verdröömte Moorsee

Bi de Sökeree weern mien Fründin un ik enen Diek wies woorn, de in de Neegde vun de Swartau leeg. De hett uns Upmarken för en ganzen Stoot up sik trocken. Den Besitter hebbt wi kennen lehrt. He harr den Diek anleggt un mit den Naam "Haralds Diek" döfft. Aver nu güng unsen Weg wieder an de Swartau lang. Un de Moorseen in dat Quellrebett sehgen meist so ut, as harr düsse Harald sik sienen Diek hier afkeken!


En Möhlendiek as in't Märken


Ünner de Stratenbrüchen...

De Swartau harr sik den Weg in en Urstromtal ut de letzt Iestiet bahnt. Se harr dor noch nich dat flotte Fleettempo, dat se hüüt to'n goden Möhlenbek maakt. Nee, se is langsam flütt un hett dat ganze Rebett natt hollen. Dorbi hebbt sik Moore bildt. Bi Gothendorp up den Weg na Braak bi Bosau weern noch Moordieken vörhannen. Dor müss dat Water mit Pumpen reguleert warrn. Direkt nevenan leep de Swartau. — Aver de Quell vun de Swartau weer dat noch nich.


...is de Swartau ok mal verrohrt

Hindaalna de Swartau güng en Feldweg. De weer aver mit en Gatter afsparrt. In de Twischentiet harrn wi lehrt, wie man dat upmaken kann. Dörch buntes Harvstloov tippeln wi an de Swartau lang bit na de Moordieken. Dat weer mal wedder en ganz vertöverten Weg. Up halve Streck keem noch en lütte Beek un münn in de Swartau. De weer jüüst vun Landarbeider kleit woorn. Sünst weern wi se wull gor nich wies woorn.

Up den Möhlenweg neven de Swartau föhrn wi wieder na Braak. In Braak kemen wi an dat Wilhelm-Wisser-Huus vörbi; Wilhelm Wisser weer en bekannten Märkenonkel. He hett ole Geschichten vun de Dörpschaft Braak sammelt.

Unsen Weg güng wieder, wi söchen ümmer noch de Quell vun de Swartau. En Wegwieser wies uns den Weg na Braak. Dor sull de Schwartau sik en deepes Bett dörch den Woold maakt hebben. De Iestied harr richtig ehr Spuur maakt. Aver de Quell weer dat ümmer noch nich.

En Brügg över de Schwartau leet uns in dat Dörp Braak kamen. Smucke ole Buurnhüüs, noch mit so'n olen Holttrempel, begröten uns. Ok dor harr de Swartau sik en Bett maakt. Dor harr se sogoor twee Arms. In den enen Schwartauarm wies uns de Fru vun den Möller enen Steen, enen Watergeist. De sehg recht grimmig ut. An sien Kopp kunn man den Waterstand aflesen. Wenn de Schwartau toveel Water harr, weer de Geist nich mehr to sehn. Aver de beiden Arms vun de Swartau weern nu to en Arm tohoop. Nu weer dat de richtige Swartau.


In Braak


De Watergeist


Dat ol' Möhlenhuus

Bi dat ole Möhlenhuus an den Möhlendiek weer en Appelgoorn. Den kunnen wi uns ankieken. De frischen Appeln legen up den Rasen. De ole Möller hark dat Loof ünner de Kastangel tohoop. He harr mank dat verdrögte Loof de Miniermotte funnen, un de müss nu verbrennt warrn. Anners kunn man ehr nich bikamen. Grote Qualmwulken trocken över dat ole Möhlenhuus. In de gemütliche Eck mit de utrangeerten Möhlenrööd kunnst nich mehr sitten.


Appeln liegt mang dat Loof


De gefährliche Miniermotte


Dat Götterpoor vun Braak. Bild: Tieva/Wikimedia Commons

Ganz in de Neegde vun de Möhl weer dat Aukamper Moor. Dor harr man 1946 dat "Braaker Götterpoor" funnen. Dat weern Kultfiguren, vör ca. 2500 Johr ut Eekenholt sneden — en Fru un en Mann, lang, slank, nakelt, minimalistisch. Se staht hüüt in't Landmuseum Slott Gottorf, in dat archäologische Museum. — Överall in dat Aukamper Moor funn man noch verbrannte Eer. Dat weern seker noch Reste vun ole Kultstätten. Un wokeen weet, wat allens noch in dat Moor binnen stekt?!


En ole Steen bi de Möhl

Bi en Buurn in Braak hett man noch enen vörgeschichtlichen Schalensteen funnen. De is nu in dat Museum vun Niestadt upstellt. In de ganze Gegend an de Schwartau üm dat Aukamper Moor harr man Sporen vun uns Vörfahren funnen. De Besiedlung is all 1363 erwähnt, aver dat is bloots de geschichtliche Tied; in de vörgeschichtliche Tied is de Gegend al veel fröher bewahnt west.


Ok de Vörfahren vun den Fasan hebbt hier al lange Tied leevt!

Ok an Legenden is de Gegend riek. Bi uns Sökeree kemen wi noch an en archäologisches Graff vörbi. Dat weer de Wittwievenbarg. Dor hebbt de witten Fruun wahnt. Weer in't Ümfeld en Fest, kregen de Arbeider ut sülverne Töller un mit sülvernet Besteck Eten serviert. Solang, bit en Arbeider dat Besteck insteekt hett. Dor weern de witten Fruun böös. De Arbeider hebbt nienich mehr wat schenkt kregen.


Murmel, murmel...


...de Fluss vertellt vun ole Tieden


Smuckes Möhlenhus

Un hüüt söchen wi de Quell vun de echte Schwartau. Se hett twee Quellflüss. An den Möhlendiek in Braak drepen se tohoop to enen Fluss, to de echte Schwartau. Wat harr de Schwartau in de Tied vun ehr Bestahn allens to sehn kregen!

Dat Götterpoor in dat Aukamper Moor weer wat ganz Besünneres. Aver ok de olen Möhlen harrn uns dat andaan. Villicht findt wi ok noch de Quelln vun de Quellflüss vun de Schwartau!


Tschüß, du schöne Fluss!



na baven