Bruukwiesen ut fröher Daag:

Niejohrsavend

Opschreven vun Rudi Witzke


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

En anner Naam för dissen letzten Avend in't Johr is denn ok Niejohrsnacht orrer Oldjohrsavend orrer Vullbuuksavend. Dat mit den vullen Buuk kümmt vun den Bruuk, sik Förtenpannan dissen Abend ornlich satt to eten. Smaltbacken Förten kamen up'n Disch. Dat sind lütte Koken, för de dat egens en Förtenpann gifft. Besünners smackig sünd se, wenn de Deeg mit Beestmelk anröhrt warden kann. Un noch wat leckerer warden se mit beten Plumpenmuus binnen. Nu nich negenklook seggen: "Dat sünd 'Berliner'!"

An'n Niejohrsavend kümmt en ganzes Swattbroot un en ganzes Wittbroot up'n Disch. Un ornlich Bodder! Annerswo ward een Schöttel mit Riesgrütt mit goode Bodder up'n Disch stellt. Dorto gifft dat söötes Beer.

Wi dörfft uns nich wunnern, dat to de Feste jümmer godes Eten tohöört. Wi hebbt villicht vergeten, dat dat in fröhere Tieden — nich blots in Kriegsjohren — bi uns Vöröllern schraag togüng. Vele Müler müßten stoppt warden. Un Geld weer jümmer knapp.

Ok för Niss Puuk ward an dissen Avend in en lütte Schöttel Ries un Bodder füllt. — Niss Puuk is de goode Huusgeist. He is so groot as en lüttes Kind, hett avers bannig veel Kräfft. He driggt en grieses Kleed un en roode Huuv. Nachtens spökert he mit en blaages Licht rümmer. He wahnt in dat Kapplock, dat Lock baben an'n Giebel. He schütt dat Huus vör Schaden un helpt de Knechten un Deerns bi de Arbeid in Stall un Schüün. Dat kann vörkamen, dat he den magersten Ossen, de nich recht will, besünners faudern deit. Un alle Lüüd wunner sik, dat de mit eiß so een staatsches Deert ward.
Avends ward Niss Puuk öftins een Schöttel mit Grütt mit Bodder up'n Heuböhn henstellt. Wenn een em argert, kann he fünsch warden. He triezt de Lüüd un maakt veel Larm in Huus, Stall un Schüün. Jeedeen Buur paßt up, dat dat sienen Niss good geiht. Nienich wöör em infallen, dat Kapplock totostoppen orrer totonageln. Un ik glööv, dat de Lüüd, de ehr Hüüs noch en Kapplock hebbn, ok dissen Niejohrsabend Niss Puuk sien Deil geven hebbt. Schaad, ik kann in uns niemoodsches Huus so'n Lock nich anbringen.
En Puuk hebbt wi ok. De kümmt avers ut Sweden. He heit Klaus Puuk. Uns Dochter Tina hett em uns schenkt. Nu mütten wi enen gooden Platz för em in uns Hüsung finnen.

För de Gören geiht dat an Niehjohrsavend all nameddags mit de Fierie los. Se verkleden sik un gahn mit'n Rummelpott vun Huus to Huus. In Windeby singen se denn:

"Gauden Abend!
Is hier nich Ooldjohrsabend?
De Voss, de bruut,
dat Wedder ward guud.
Mien Mudder sä,
ik schull man gahn,
ik weer doch nich recht klook.
Ik gung as een Franzoos,
as een Schandarm,
mit een Korf in de Arm,
keem as en ool Mann
un beddel een Stück Kook.
Maak to, maak to, mien Lüüd;
ik schall hüüt Abend noch wiet."


Rummelpott. Bild: Wikimedia Commons

Un se sammeln Appeln, Nööt, Förten un annere Leckerien in. Beten ruger geiht dat bit "Puttsmieten" to. In olle Steinpött sammeln de Junglüüd Asch un ballern de Pütt gegen de Dören. De Huuslüüd kamen vör, de Püttsmieters lopen weg, laten sik avers inhalen un denn verköstigen.

Annere verkleden sik in Frugenskledaasch un verköpen utpust un anmaalt Eier, Äppel un süß noch wat. Mennigeen Schavernack is meist avers beten groff. Ackerwagens warden uteenannernahmen un wegsleppt, Schuuvkoren up't Dack stellt, Purten uthängt un wegdragen, Dören torammelt. —

Is en wunnersame Nacht, disse letzte Nacht vun een Jahr: In de letzten Stünnen können de Deerten tosamen snacken. "Dor snackt de Bull mit de Koh."

Un de Buurslüüd hebben dit un dat to doon. De Buur gifft sien dragen Köh Gröönkohl to freten, wieldat se denn Kohkälver kriegen. Veel Melk gifft en Kooh, wenn se in disse Nacht besünnere Klüten to freten kriggt. An Johanni plückt de Buur Beesen, treckt an jeedeen Eck vun'n Stall enen Strohhalm rut ut dat Dack. De Halms warden to Gruus reven un mit Schroot mengeleert un dorvun Klüten maakt. Un disse Klüten kriegen in de Niejohrsnacht de Köh to freten. Hett jümmer good holpen, seggt de olen Buurn.

Liggen de Köh Klock twölv up de rechte Siet, so bringt dat Glück, süß Unglück. Stahn de Pier mit hoge Köpp an de Krüff, denn so warden se in't niege Johr vör enen Hochtietskutsch spannt, laten se de Köpp hangen, mütten se vör enen Liekenwagen trecken.
Wenn dat in de Niejohrsnacht windstill is, geiht de Buur in sienen Appelgoorn un schüddelt de Bööm, süß dregen se neegstes Johr nich.

De Jungdeerns können de Buurslüüd dorbi nich helpen, wieldat de anner Saken drieven. Se hebben heel wat Wichtigeres in'n Kopp. Up veele Oorten können se wies warden, wat se in't niege Jahr friegen un wat se för'n Brögaam kriegen warden. Wenn en Deern Klock Twölf ganz alleen mit en Kerzlicht in en düstere Stuuv geiht, dat Licht neven den Speigel stellt, denn en Appel schellt un upeet, denn kann se in de Tiet in'n Speigel dat Bild vun ehren Tokamenden seihn. De Brögaam duukt ok up, wenn de Deern sik alleen an enen Disch, de för twee Personen deckt is, setten deit un bi'n Klockenslaag Twölf up'n Disch kloppt. Dennso eet he mit ehr tosamen. Bi'n Afscheed dörf se ehm avers nich de Hand geven un keen Woort snacken. Kann angahn, dat se süß stumm ward.

Wat dat niege Jahr bringen ward, kann een ok wies warden. Wokeen Klock Twölf na en Krüüzweg geiht orrer dörch dat Slöttellock vun de Karkendöör kickt, de kann seihn, wat dat Jahr Goodes orrer Leges bringen ward. Un wokeen twüschen Klock Twölf un Klock Een sik en Bettlaken över'n Kopp sleit un trüchwards ut de Döör geiht, de kann up de Däcker vun de annern Hüüs en Weig, en Kroon, en Füür orrer en Sarg wies warden. Dormit ward anzeigt, wat dor tokamen Johr passeeren kann.

An Niejohrsdag nimmt dat Wünschen keen Enn. Un na de oole Bruukwies kriegt de Wünscher en mit Bodder bestrekenes Franzbroot un enen ornlichen Sluck. Wieldat he orrer se so'nen schöönen Wunsch upseggt hett.

Dat allens funktioneert in unse Dagen nu nich mihr. Överbleven is de Knallerie mit Füürwark, wat de legen Geister verjagen schall. Tje, un denn de Telefonaaschen un de Faxe un de Mails!
Is ja meist dull bequeem: Schriffst de Lüüd up'n Zeddel, wat du wünschen deist, tickst an'n Dag tovör de Fax-Tahlen orrer Mail-Adressen in, denn noch de Klock up Twölf stellen, dennso rattert de Faxe un de PC-Mails nau to rechten Tiet de Gröten in alle Richt. Du kannst all lang in de Puuch liggen.
Technik is wat Dulles. Helpt den Minschen in verscheden Wiesen. Aver Technik hett en koolt Snuut. Af un an en warm Hannendruck orrer en Klapps up de Schuller, dat bruukt wi ok.


Allens Gode för 2005 wünsch ik!

Rudi Witzke

 

 

 

 

 

 

 

 

Nis Puk un sin Kumpaan

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Befraagt bi alle Bidrääg to „Bruukdoom“ heff ik:
Otto Mensing, Schleswig-holsteinisches Wörterbuch, 6 Bände, Neumünster, 1925-1935
Klaus Groth, Quickborn, Leipzig, 1871
F.L.K Weigand, Deutsches Wörterbuch, 2 Bände, Gießen, 1909
Jaretzki-Geith, Die Deutschen Heilpflanzen, 2 Bände, Berlin(?), 1937
Susanne Fischer-Rizzi, Medizin der Erde, Legenden, Mythen, Heilanwendungen unserer Heilpflanzen, Achte Auflage, München, 1994
Johannes Scherr, Deutsche Kultur-und Sittengeschichte, Köln, ??
Harte/Harte, Plattdeutsches Wörterbuch, Bremen, 1986
Renate Herrmann-Winter, Plattdeutsches Wörterbuch, Rostock, 1985.
Bovento hebbt mi öllere plattdüütsche Frünnen un Frünninnen vertellt, wat se noch weiten.
Rudi Witzke

29.12.2004


na baven