De Sünnschienkieker in'n Christmaand wiest:

De Dannboom — Boom von dat Johr 2004

 

Dannboom, oolt

 

 

Weißtanne — de Dannboom
Botaansche Naam: abies alba Mill.
Familje: Föhrengewächse — Pinaceae
Hööchte: 50 bis 65 m
Dörchmesser: 2 - 3 m, max. 3,8 m (Grootvadderdann); hüüt meist bloots bit 1 m dick
Öller: 500 - 600 Johren, hüüt man bloots 150 bit 200 Johr, denn warrt se afhaut.
Nadeln 1- 4 cm, baben düstergreun, Ünnersiet gries
Öller von de Nadeln: 6 bit 11, max. 14 Johr.
Zappen, riep un bruun: 10 -18 cm lang
Borke: gries bit silbergries,
Borke in Öller: wittgries mit senkrechte, düstere Reten
Niege, lütte hille Twiegen sünd rieklich filzig behoort.

De Dannboom, ja jüst de Dannboom is to den Boom von't Johr 2004 köört worrn! — Kennt wi in Noorddüütschland eentlich 'n richtigen Dannboom? Wat wi hier hebben, is ja meist de Rootdann, dat heet de Fichte; nau seggt, vondaag hefft wi ok de Noordmannsdann, de ut den Kaukasus kümmt, oder de Blaufichte.
DannentelgIn'n Swattwald un in Thüringen hefft de Lüü 'ne richtige Dann to Wiehnachten, denn dor wassen se noch in'n Wald, wenn ok nich mehr so veel as vör ole Tieden.
De Dannboom wasst mehr in Etagen, nich so dicht as'n Fichte, un hett weeke Nadeln, de an beide Sieden von den Twiegen as de Zinken von'n Kamm sitten. Olle Bööm hebben 'ne Spitz as'n Storkennest.
De Fichten wassen as 'ne Pyramide un wat dichter as'n Dann. De Nadeln sünd spitz un steken as dull.

 

Dannboom, jung

 

 


Dannentelg

Baben: Ole Dannbööm; Dannentelg; Nadeln an'n Dannentelg; Nadeln solo: se sünd vun een Siet witt.
Nerrn: Ole Fichte; Fichtentelg

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

junge Dannboom in'n Woold

De Dann verlangt veel von den Bodden un von ehr Ümwelt

Se will tominnst 600 mm Regen in't Johr hebben, nich to warm un nich to kolt, dat se sik wohl feuhlt, un ok rieklichen, nich to suurn lehmigen bit tonigen Bodden för ehr langen, deep rieken Wotteln. Wo se de Bedingen nich findt, gifft dat keen Dannenbööm. Dorüm wasst se an leevsten, as se von oole Tieden her wennt is, an de nich so warmen Noord- un Westsieden von de Middelgebirgen in Europa. Dor hett se den richtigen Bodden un noog köhlen Nevel un Natt.Mischwoolden in de Middelgebirge

Aver se is bannig wat övelnehmsch för Schaadstoffen in'e Luft, suren Regen un so. So gifft dat hüüttodaags nich mehr veel grote Dannenwälder in Europa. De Dannenbööm wassen beter in Mischwoold.
Hett sik ruutstellt, dat Fichten, Böken un Dannen goot tosamen wassen köönt. De Dann mag an levsten ünner ole Böken un Fichten wassen, de Fichte an levsten ünner ole Dannen. Dat's denn en fidele Sellschop. So'n richtigen Kinnergoorn mit oole Tanten, de op de Lütten oppassen, nich?
Wat de Minsch allens so rutfinnen deit!

Letzte Tiet hett man nu Dannen in Noorddütschland, England un Dänemark as Mischwoold ünner Fichten un Böken anplant. Mit goden Gewinn. In Noorn sünd bi uns weck in Sleswig-Holsteen un in Neddersassen, aver von Natuur her sünd se hier Uutlänner. De meisten stahn nu maal in Mittel- un Süüd-Europa, so as dat op de Landkoort to sehn is un dat woll al lange Tieden.

Woneem de Dann an'n mehrsten vörkümmt

So'n Dannenwald is wat Fienes. Alleen de Duft von de Dannen is eenmalig. Un wat groot de warrn! Dor is'ne Böök oder'ne Fichte 'n lütten Keerl gegen. Ik denk ok an den fienen Dannenhonnig. Keen Minsch hett wat von Fichtenhonnig heurt, nee.

Gifft keene groten Dannen mehr

Aver so recht warrt dat nix mehr mit de Optucht. De Luft is to un to dreckig, un de scheunen ollen, groten Dannen hefft de Lüü sowoso afslagen. Oder mag een noch 500 Johr täuven, bit he en Dann afsagen deit? Ne, de Lüü bruukt Holt to'n Buen, för Papier, för Tüüg un all so'n Saken. Dor kann keen Grootvadderdann mehr in Woold wassen.
Lever plant se niege Dannen un laten se 'n beten wassen, so hunnertföftig bit 200 Johr, dat is al bannig veel Tiet. Un Tiet hett hüüt keeneen. Bloots de Natuur.

Wenn de Dann blöht...

De Dannen wassen in de Hööcht, aver se blöhn nich! Ja worüm denn nich? Dat duert nömlich 30 - 50 Johr, bit se so wiet sünd. Dor kann 'n düchtigen Keerl 'n olen Mann bi warrn, bit baben in de Dannen de eersten Zappen un Blöden kamen.
De Blöden — de männlichen — hangen as Kätzchen an Boom, graad as Lametta un Kringel, an de Ünnersiet von de Twiegen von't Johr dorvör.
De Zappen — weibliche Blöden — stahn in Fröhjohr oprecht op de Twiegen, as wulln se de Minschen wiesen, woneem 'n Wiehnachtslicht op de Twiegen stahn mutt. So richtig piel na baben!
Toeerst sünd se spiddelig un greun, later warrn se dick un bruun, blädern denn in Oktober mit de Tiet av. Dor kiekt een denn woll un seggt: "wo sünd denn nu de Zappen? Ünnern Boom liggt keenneen, un op'n Boom is bloots noch so'n lütten drögen Stängel?"
Dat is de Spinnel, de in de Mitt von den Zappen seten harr, wo de Samen as Schuppen an festwussen weern. So von baben rünner küseln de lütten Flünkensamen as lütte Hubschrauber un fallt op den Waldbodden. Nu is de Zappen lerrig. Nix is mehr to finnen von de Herrlichkeit. Schaad!
Bi de Fichten liggen de "Dannzappen" in Harvst meist ünnern Boom un een kann se dor opsammeln.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dannenkätzchen

Ole Dannbööm

 

 

 

 

 

 

 

 

Dannboom, oolt


Baben: Stamm von de Dann; Zappen jung; riepe Zappen; Flögelsamen von de Dann
Nerrn: Stamm von de Ficht; Flögelsamen von de Ficht; Fichtenzappen


Fichtentappen in'n Snee

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In Winter

Aver de Dann, se steiht prächtig un piel dor un reckt sik in de Hööcht. Nu kann de Snee kamen, den kann se goot verdregen.
De Twiegen sünd ja week un köönt sik bögen, wenn dat to swoor warrt. De Spitz, de bi ole Dannen utsüht as'n Storkennest, wasst dorüm, dat de Twiegen von'e Siet överlang warrn. Wenn de Spitz afbreken deit, denn stiggt en Siedentwieg eenfach piel na baben rop.

In Winter kamen de Holtlüü un slagen Bööm, ok Dannen.
De hebben godes, solides Holt, fast un goot to bearbeiten. Bannig gau warrt dat Holt dröög un is fardig för de Möbelfabrik, för Disch un Bett, Rietsticken un wat weet ik.

De Wiehnachtsboom!

Aver ik mutt nu immer an denken:
De Dann is uns düütsche Wiehnachtsboom, un wi möten ehr helpen, dormit se ok in tokamen Tiet in Düütschland wassen deit.
Wat schaadt ehr de suur Regen, de Dreck von de Industrie, de stinken Autos, de velen Fleegtüüch, de Heizung!
Wi möten uns wat infalln laten, möten wat ännern. De Dann is veel öller as de Minsch, se hett ok 'n Recht op Leven.
En Dann, de eerste Wiehnachtsboom, hett, so seggen de Lüü, 1539 in dat Straßburger Münster stahn. Eerst na den düütsch-französischen Krieg 1870/71 hefft ok anner Lüü in Middeleuropa so'n Boom opstellt. Se hefft em Lichten opsteken un Wiehnachtsleeder sungen. Dat Licht schient hill in de Düsternis, graad to Wiehnachten, dat is wiß.
Ik wünsch mi, dat wi ok in hunnert Johren noch de prächtigen Dannen in'n Wald hebben.

Frohe Wiehnachten!

wünscht Se Ehr Sünnschienkieker.


na baven