De Sünnschienkieker in'n Saatmaand:

De Muusaadler
(Buteo buteo — Mäusebussard)

Familje: Havikoordige
Orrnung: Griepvagels


He is uns nüttlichster Griepvagel un he kümmt bi uns ok an meisten vör! He levt aver överall in Europa.
In Düütschland is he Standvagel, in hogen Noorn Toogvagel. De Muusaadler von Skandinavien kamen meist över Winter to uns her, bi jem to Huus is dat to kolt.
Bi uns in Düütschland gifft dat noch noog Muusadlerpoore, so bi 70 - 80 000.
Grött:

51 - 56 cm, Wiefken bloots beten grötter

Wicht:
Keerl: 600 - 900 g
Wiefken: 700 - 1200 g
Flünken:

Spannwiet so üm 120 - 140 cm
Balztiet:
Februoor/März
Farv:
Gifft alle Farvschatteerungen, von binah witt bit binah swatt, meist sünd se aver bruun.
Nest:
Groot as'n Football, or noch grötter. He buut sien Nest mit Telgen un Twiegen un mit veel Gröön op hoge Bööm, so bi 20 m hoch.
Bruut:

in'n April 2 - 4 Eier, aver bloots 1 - 2 Junge warrn groot. Beide Öllern hölpen sik bi dat Bröden un Fodern, meist brööd't aver de Fru.

Bruuttiet:
Bi 4 Weken

Nestsitter:

 

nochmaal 4 - 5 Weken.

De Jungen flegen denn noch lange Tiet mit de Öllern. Se möten dat Jagen eerst noch lehrn. Dorbi kamen se ok oftins to Schaden un starven, aver to'n Glück weten se dat ja nich, so sünd se alltiet lustig un vergneugt.

De Jungvagels trecken in'n Winter na Westen af. Eerst wenn se utwussen sünd, en Partner finnen un en Nest buuen, so mit 2 - 3 Johr olt, blieven se meist ok in'n Winter in Düütschland un benütten jedes Fröhjohr wedder ehr Nest, dat se sik dorför wedder mit veel Gröön fein maken.
Öller:
In Frieheit 5-6 Johr, ganz ror mal 25 Johr. In Gefangenschap warrn se bet 30 Johr oolt.
Woneem se leven (Habitat):

Wischen, Felder, lichten Wald, Moor mit poor hoge Bööm an'n Rand, aver nienich merrn in düstern Wald un Dickicht.

Foder:
Foder: Müüs, Hamster, Katteker, ok Poggen un anner lüttje Dierten, as Metten un Kävers. Gröttere kranke Dierten, de he kriegen kann, nimmt he ok un haalt sik ok geern de dodfohren Dierten von de Autostraten.
Stimm:
Hiiäääääh, meist as'n Katt (Anhöörn: hier klicken); wenn he opreegt is, tereleert he ok.
De Lütten schreen: Wiieh, wiieh.

All vör poor Johr, Oostermaand is dat west, da güng ik mit mien Hund dörch de Feller.
He snöbert un stöbert överall rümmer un frei sik, wenn he'n Muusutbuddeln kunn. Aver kregen hett he se nienich. Sien Snuut weer al vull swatte Eer, un ik heff mi een lacht. He weer aver ganz vergnöögt un ik drüsel so sutje achter em her. De ganzen Daag weer dat al scheun Weder west un ok düssen Morrn schien de Sünn kloor op uns Eer. Keen Wind weer to marken. Da höör ik dat Schreen — Hiiääääh! Hiiäääh! Dor baben fleeg he, de wunnerscheune Muusaadler. Ik plier to em hen un keek in den blagen Heben. Och, dor keem ja noch een anflagen, dat was ja'n Poor! Wat de seilen dän mit ehr langen, weken Flünken! Mit'n Steert weern se geschickt an't Stüüern. Nu stört't sik de een rünner, över een Flünken weg keem he dal — un denn op eenmaal dä he bremsen, fleeg op sien Allerlevste to un dreih mit ehr 'ne wiede Runn över de Wischen.
Wat för Kunstfleger! Ik musst an denken, de Bussard is alltiet dat grote Vörbild för de Segelflieger west. Von em hefft de Minschen dat lehrt.
Nu kemen wi op den Waldrand op to.
Baben in de hoge, ole Böök weer dat Muusadler-Nest. Ik heff mi in de Nähg op een dicken Boomstamm sett, un Bärchen, mien Hund, legg sik still för mien Feut hen un snupper na de Mieren. Dat Nest weer düt Johr wedder nie und fein makt. Graad keem een von de Vagels wedder mit een grönen Twieg ansuust. As he mi to sehn kreeg, fung he an to tereleern. Wiehwiehwieh! Liesen aver opreegt. Ik heff mi glieks versteken, dor weer he still un ik kunn sehn, wat he dat Nest mit nieges Gröön besteken dä. Moder keem denn ok mit Fellplacken un Feddern to'n Utpulstern. Ganze Tiet güng dat so, un denn flagen se wedder spazeern.

Poormaal heff ik sehn, as een von de Vagels ut de Luft rünnerstörten dä, hen na den Allerlevsten. Tiet later seten se beid op'n Pahl un täuvten op Beute. Kiek maal dor, Vadder harr wat funnen! As'n Blix suus he hen un keem mit 'ne lütt Muus or sowat wedder to sien Fru torüch.

"Kiek maal!" sä he woll, "so goot hest dat bi mi! Ik fang för di de dicksten Müüs! Wüllt wi nu Hochtiet maken or nich? Süns muttst dien Müüs alleen fangen un ik söök mi 'ne anner Fru!"
He kunn goor nich so gau to Enn vertellen, da harr se de Muus al opfreten. Wutsch! — weg weer se. Un ik, ik harr ok Hunger un bün na Huus to'n Freuhstück eten.

Teihn Daag later, ik weer wedder mit mien Pudel ünnerwegens, fleeg bloots noch een Vagel in de Nähg von dat Nest rüm. Se harrn woll al Eier in't Nest un weern an't Bröden.
Na poor Weken weer Vadder düchtig bi'n Foder seuken. He seet sogoor an de Autostraat un keek, wat dor dode Kaninken, Igel or Katten legen. Allens hett he mitnahmen, wat een freten kann, un dat na siene Kinner bröcht. Dor baben jiepert dat al düchtig, wenn de Öllern anflagen kemen. Meist weer Moder aver to Huus bi de Lütten, denn de mussten hudert warrn un se meent, se kann dat an allerbesten, he weer so'n lütten Sluderjahn, meen se.

Weer meist orrnlich wat loos in den Horst. Een Morrn weer ik ganz in Gedanken an den lütten Waldweg ünnerwegens. Ik harr en brune Jack un Büx an, weer nich so opfallend antrocken. Mit eenmaal ruuscht dat över mien Kopp. Mann, heff ik mi verjaagt!
Ganz hell weer de Vagel, binah witt, mit lange Flünken. Dat musst mien Muusaadler Felix ween, as ik em nöömt heff. Wa groot he weer, as he nu över mien Kopp langfleeg! Un denn seet he al op'n Acker un harr sien Flünken över dat dootslahn Diert trocken. Keeneen schall em dat wegnehmen.

De Bussard jaagt meist von en Ast or Pahl her, 'neem he mit sien scharpe Ogen ok den Mullwarp sehn deit, de graad maal eben ut de Eer rutkümmt. Mit sekeren Griff kriggt he em meist tofaat. He sleit de Dierten mit sien Krallen an de Feut doot, he is en 'Grifftöter' as de Havik ok.

De Felix weer en fixen Jager, aver em güng nix över 'ne scheune Muus, de freet he to un to geern. Bloots, de Kinner harrn Hunger, de freten em de Feddern von Kopp af, un 'ne Muus is ja man lütt, dorüm güng he nu ok op Kaninken — Kreihn— Katteker — un mitünner, wenn he en kregen kunn, ok op Jungheuhner-Jagd.
He weer en düchtigen Vadder, un Moder kunn tofreden ween.

En ganze Tiet heff ik de Aadlers denn nich sehn, dat geev Regen, un ik bün nich so veel na den Wald hen marscheert.
As ik wedder langkeem, weern de Lütten al grötter un fladderten üm de Bööm rümmer.
Mann, weer dat en Leven!

Un denn keem de Dag, da weern se all veer in de Luft un trocken ehr Krings. Hiiäääh! Hiiäääh! repen de Öllern un Wiieeh wiieeh wiieeh! antern de Lütten. Was dat 'ne Freid!
Felix kümmt noch jedes Johr mit sien Fru na sien Nest in'n Wald hen.
Letzt Week heff ik 'ne wunnerscheune Bussardfedder funnen. Griesbruun mit Witt is se. De mutt he över uns Huus verloorn hebben. Danke, Felix, mien leve Fründ, ik holl se in Ehren! Un bliev man gesund.

Dat wünscht ok Se, leve Leser,

Se Ehr Sünnschienkieker.


För Biller dankt wi de schöne Websiet www.gartenspaziergang.de

1.10.2005


na baven