ClitelliumMetten

...dat sünd Regenwörm. Vun Antje Heßler


De Biller köönt Se per Klick vergröttern!

Wenn mien Vadder den Goorn ümgraven de, heff ik ümmer tokeken. Dor geev dat veel Metten un lütt Gedier to sehn. De Metten heff ik denn na de Höhner bröcht. Ik güng noch nich to School. Aver de Metten hebbt mi dor al bannig intresseert. Na Regenweder kemen se överall ut de Eer. Ok ut den mit Backsteen plasterten Weg vör de Huusdöör. Dor kemen se ut de Fugen. Eenmal bin ik wieswoorn, dat twee Metten ut de Fugen kemen. En Mett keem vun de een Siet un de anner vun de anner SieUtstreckte Wormt. De Ennen weren noch in de Eer. In de Merrn drepen sik de beiden Metten un legen ganz dicht bieenanner. Beed harrn enen dicken hellen Ring as so'n Gördel üm dat Lief. Dor bün ik gau na mien Modder lopen, heff se an de Hand nahmen un to ehr seggt: "Mutter, hast du gewusst, dass Regenwürmer sich lieben?" Mien Modder schüttel mit den Kopp. Ik trock se mit na buten un wies ehr de beiden Wörm: "Da! Nun kannst du es sehen!" Mien Modder hett dat later noch oftins vertellt.

In de School heff ik denn mitkregen, dat de hellen Ringe wohrhaftig de ok so nömten "Hochtietsringe" sünd. Dor heff ik noch veel över den Regenworm lehrt un höört. De Buurn un ok de Goorners hebbt dat geern, wenn orrig veel Metten in de Eer sünd. Se sünd in de Nacht sünnerlich flietig un freet de Eer. Se sorgt mit ehr Levenswies för lockeren un luftigen Bodden.kringelte Worm

Metten in'e Eer

Schiethupen vun Metten

Metten up'n EscherOftins heff ik mi wunnert, wenn ik in Harvst jüst mien Rasen afharkt harr. An annern Moorn stünnen överall Bläder in de Höcht. De harrn sik de Regenwörm to'n vermodern in de Eer trocken. Anners künnt se de Planten nich verdrägen. Den Kot vun de Wörm kann man as lütte swatte Hupen över de Eer bewunnern. Ehr gröttste Aktivität hebbt se in't Fröhjohr un in Harvst. Denn find man överal de lütten Hupen. Se sorgt goot för den Kreisloop in de Natuur. In't Johr 2004 is de Worm to'n "Wirbellosen Tier des Jahres" utropen woorn. Na Darwins Bereken sall he op en söss Hektor grotes Landstück bit to 25.000 kg Eer na baven bröcht hebben. Wenn man sik den lütten Worm so ankiekt, kann "Versupen? Nee, opfreten warrt he!"man dat kuum glöven.

Sien Namen hett he wull vun den Regen kregen. He bruukt de Feuchtigkeit, sünst dröögt he ut. Aver to veel Regen kann he ok nich verdrägen. De Regen löppt denn in siene Röhren ünner de Eer, un denn mutt he versuppen. Na'n groten Regen heff ik mal up de Straten veel dode Regenwörm seh'n. Se weern ganz hell, meist witt un sehgen binah ut as Spagetti.
De Regenworm warrd dree bit acht Johr oolt. Nich todrepen deiht, dat man den Regenworm delen kann un dat beid Dele wiederleevt. Blots dat Koppenn un noog Ringe (Segmente) achter den Gördel hebbt Överlevensschangsen. Dat Schwanzenn kann nich wiederleven. Wenn dat in Winter kolt is, fallt de Wörm in ene Starre. So köönt se grote Küll un ok dröge Sommer överleven."Mi is dat egaal, wat de Metten ökologisch weertvull sünd -- för mi sünd se kulinarisch weertvull!"

För mi is dat ümmer wedder en Belevnis, wa de Worm sik bewegen deit. Un dat geiht teemlich gau. Mitünner kümmt he bi't Ümgraven ut Versehn an't Dagslicht. Denn söcht he glieks Schutz un bohrt sien Koppenn in de Eer. De dröge Luft un dat helle Licht kann he nich verdrägen. Dorbi hett he keen Ogen. De Worm schüfft een Ring (Segment) na den annern vöran un warrd dorbi an't Enn ganz dünn. Dat dünne Enn treckt he denn na.

Metten in'e Eer

"Ik krigg em doch...""Ha! Weer dor wat?"In de School hebbt wi den Worm up en Stück Popier leggt. Denn hört man dat Rascheln vun de lütten Borstenhoor. De deent den Worm dorto, dat he in sien Eerdröhr nich trüchrutscht. Mit de Borsten versöcht he sik ok in de Eer fasttohollen, wenn en Vagel em ut de Eer trecken will.

ClitelliumDe Metten sünd Zwitter. Se befrucht sik gegensiedig. Nu kaamt wi to mien Beobachten as Kind. De beiden Metten hebbt sik tatsächlich leev hatt. Se legen mit dat "Clitellum" ganz dicht bieenanner un hebbt sik gegensiedig befrucht. Dat "Clitellum" is en Oort sattelförmigen Ring. Wokeen wunnert dat, dat ik mien Modder dat wiesen müss?

befruchtete Mett mit Eikokon (de dicke Steed an't Lief)

Ok Hans Hansen Palmus hett sien Freud an de Regenwörm hatt un hett dat in en Riemel künnig maakt.

De Regenworm

Een Regenworm seet in de Eer
und dach bi sik: Wat will ick mehr?
Ick bün nich riek un bün nich arm,
heff keenen Striet un keenen Larm,
kann freeten, wat ik will un mag,
un heff mien Roh hier Dag för Dag.
Keen Mulworp lett sik bi mi sehn,
ik heff mien Riek för mi alleen
und leev as König schön un still,
kann doon un laten, wat ick will.

So leev he denn een ganzen Stoot
tofreeden un mit goden Moot. —
Toletz na Licht de Kopp em stünn;"Mi is dat egaal, wat de Metten ökologisch weertvull sünd -- för mi sünd se kulinarisch weertvull!"
denn jümmer in de düster Eer,
dat weer doch meist keen Lewen mehr.
He dach in sienen Sinn sik ut,
he müß ok mal wat höger rut.
So steek he ut de Eer den Kopp,
don keem uns Hahn... un freet em op!

Hans Hansen Palmus


Noch en lütt Geschicht, woans de Biller tostann kemen:

De Wörmbiller sünd in mien Goorn maakt woorn. Ok de Drossel weer in mien Goorn. Aver nu kriegen Se mal na de Vagelgripp Höhner vör de Lins! Dat is ne richtige Geschicht. Unsen "Bedriefsutflog" stünn an. Ik maak jedeen Johr mit mien Hölp den Utflog. Se is al över twintig Johr bi mi un freut sik ümmer bannig up unsen Utflog. Ditmal hebbt wi Höhner söcht. Uns Fohrt sull na Sierhagen bi Niestadt gahn. Glöven Se man nich, dat wi up de Fohrt Höhner sehn hebbt. Eerst achter Sierhagen in so'n lütt Dörp — Kassau — hebbt wi Höhner sehn. Dat Auto stoppen un den Knipskassen rut weer eens. Blots de Höhner weern achtern Tuun. Dor keem en junge Fru un meen: "Wir haben eine Sondergenehmigung, wir dürfen die Hühner draußen l"Ik krigg em doch..."aufen lassen!" As ik ehr denn verkloort heff, dat wi uns bannig freut, buten Höhner to sehn, wieldat ik se geern för en plattdüütsche Geschicht bruuk, meen se: "Dann kommen sie doch durch die Pforte, da können sie die Hühner doch besser fotografieren!" Dat heff ik mi nich tweemal seggen laten. As wi wieder wullen, keem de Modder vun de junge Fru un schink uns jeden 10 Eier. Wi wullen betahlen, aver dat leet se nich to. Dorför kreeg se denn per Email de Biller vun mi.


19.6.2006


na baven