Dat Kruut för'n Aprilmaand:

Rainfarn

vun Anke Nissen

Tanacetum vulgare — Familie Compositae (Korbblütler)

 

 

Anner Namen:

Dreifuß, Drüsenkraut, Jesuswurz, Kraftkraut, Matblumen, Muttergottesrute, Pferdeknöpfe, Pompelblume, Presskraut, Rainfar, Rainfaart, Rainfan, Rainfeldblume, Regenfan, Reifen, Renfarn, Revierblume, Revierkraut, Rienfaren, Rinfert, Sauersaat, Seefkesaat, Weinfaren, Weinfarn, Weinwermut, Wurmkraut, Wurmkrautblüten, Wurmfarn, Wurmsamen

Plattdüütsch: Wormkruut (Segeberg), Woßstickenkruut, Krusen Kohl, Flohkruut, Peerknööp, Peerknöpe, Peerknöppe, Regenkruut (Angeln)

Sammelt warrt:

Blöden (Flores Tanaceti)

Warrt bruukt:

wörr fröher as Wormmittel gegen Wörm in'n Darm bruukt

So warrt't anwendt:

  • 1 Eetlöpel Blöden mit ¼ l Water upkaken,
  • schluckwies drinken.
    Orrer :
  • 1-3 g mahlte Blöden mit Honnig verrögen
  • un af un to enen Teelöpel vull dorvun nehmen.

Wohrschu: Nich to veel! Giftig!

Wi findt Rainfarn an Bahndämme, an'n, Wegrand (Wegrain), in'n Graben, mang Gebüsch... De Stengel sünd graad, uprecht, un hebbt Bläder, de en lütt beten as Farnbläder utseht. Rainfarn
An de lüchen, güllengelen Blödenköpp fehlt de Strahlenblöden, so bestaht de knoopordig, afplatt Blödenköpp blots ut vele lütte Röhrenblöden.
Rainfarn blöht vun Juli bet September.

Rainfarn is en "Kompass"-Plant. Ehre Bläder dreiht sik bi hell Sonnenlicht piel na Süden.

Rainfarn höör mit to de Heilkrüder, de wi in mien Schooltiet sammelt hebbt. Wi hebbt de Rainfarnstengel, de so 1 Meter lang warrn köönt, afsneden — afbraken — graad över dat böberst vergilbt Blatt. In de School hebbt wi de Bläder vun baben nu ünnen afstrubbelt. Vun den afstrubbelt Stengel wörrn denn mit en Scheer de lütten gelen Blödenköpp afsneden — blots de Knööp, ken Stiele.

Up den Böön vun uns School hebbt wi de Krüder utbreedt to'n Drögen, de Bläder för sik un ok de Blöden för sik. Un up dissen Böön much ik to geern sien. Ik much den Ruch so geern, den Ruuch na Krüder. Ik heff dor al mal bi Huflattich vun vertellt: De Duft — dat Rüken — is för mi as en groot Töver. He kann mi in all Tieden vun mien Leven trüchbringen. Wenn ik — as Bispill — an Rainfarn denk, glieks seh ik mi as Kind up den Krüder-Böön vun uns School, glieks meen ii, dat ik den dörchdringen balsamisch — so'n beten na Kampfer — Ruch vun siene gelen Knoop-Blöden rüken kann...

Mien Grootmudder hett Strüschen vun Rainfarn tohoopbunnen un an en luftig Platz to'n Drögen uphangt. Se hett in de düüster Johrestiet oft Rainfarnstengel in enen Kroog up de Deel stahn hat. Ik much dat lieden.

Bi uns Vöröllern gell Rainfarn:

  • för Kinner as Wurmmittel,
  • för utwussen Lüüd as Rheumamittel,
  • för Peer as Kroppulver.

De harten Stengel wörrn as Versluss bi't Wurstmaken bruukt.

In de "Tierheilkunn" weer Rainfarn en Mittel gegen Parasiten in't Eingeweide.

RainfarnIn en oll Krüderbook heff ik leest, dat Rainfarn bi "Nervenkrankheiten", besünners bi "Mutterweh" un "Unordnung der monatlichen Reinigung" helpen kunn. Man hett Wien tohoop mit Rainfarn to'n Kaken bröcht, un de Damp, de sik denn entwickel — de Wrasen — de sullen de "Geburt befördern" un de "falschen Wehen" verdrieven.

In't Middelöller weer Pudding, de mit Rainfarn würzt weer, en heel lecker Eten. Ok in Koken wörr't rinbackt, de Ostern un in de Johanninacht eten wörrn.

In de Weihbuschen wörr gern Rainfarn mit rinbunden. Ik heff al oft dorvun vertellt, so bi Alant, Arnika, Bifoot, Wacholder, Johanniskruut, Dusendgüldenkruut.

Mien Oma meen, dat de Duft vun Rainfarn Insekten wegdrifft, Mücken, Flegen, Motten, man ok Ameisen in'n Goorn, Lüüs an de Rosen, ok Flöhe un Kopplüüs. Fründ Herbert hett frische Rainfarn-Blöden mit Water ansett un mit de Bröh denn seine Erdbeern sprütt. He meent, dat helpt gegen den Erdbeerblütenstecher. De Bröh sall ok helpen gegen Himbeerstecher, Blattwespen, Milben, sogoor gegen Mehltau un Rostpilz.

Rainfarnblöden sünd ok ene "Färbe-Droge", as Bispill to'n Geelfarven vun Wull.

 

 

Vör Johren heff ik mal enen Adventskalenner maakt, dor harr sik achter elkeen Döör en Plant versteken. Achter de Döör Nr.9 stünn:

Disse Plant seggt vun sik:
"Mien Naam seggt nich, mit wen ik verwandt bün. Ok wenn mien Naam ganz wat anners seggt, ik höör to de Chrysanthemen.
Fröher heff ik Minschen un Deerten vun Wörm frie maakt.
Ik bün aver so'n beten giftig.
Du kannst mi in de frie Natur finnen, oft an'n Wiesenrain.
Wat för'n Farv mien Blödenkleed hett? Na, geel natürlich."

Un natürlich hebbt all miene Frünnen dat richtig raadt, se hebbt dat wüßt, bi disse Plant hannelt sik dat üm den Rainfarn.

RainfarnAntje Hessler schreev dormals: "Wi hebbt as Kinner ümmer "Westenknööp" to den Rainfarn seggt. Ik heff sogoor Poppenkleder dormit utstaffeert. Mit Hölp vun en Steeknadel güng dat goot."
Wi to Huus heebt "Güllen Knööp" to de Blöden seggt un wi bruken de bi't Spelen as Geld.

Un Rudi Witzke schreev:
"Mien Beleven mit Rainfarn: Mien Öllern harrn en staatsche Imkerie mit 40 dragen Völker un so an 20 Upbuu-Völker. In'n Krieg wörr dat en "kriegswichtiger Betrieb". Vadder weer bi de Suldaten, Mudder schaff de Arbeit nich allein. Se kreeg Plichtjohr-Mäkens un en Wirtschafterin un en polnisch Hülpsfruu. Wat hülp dat aver bi de Immen! Dor truu sik nüms in dat Immenschuur. — Ik müß vun de Schaul Urlaub kriegen, wenn dat an't Honnig-Schleudern güng.
Wi harrn ok Respekt vör de domals noch wat willeren Immen. Dat geev aver en Middel, wi müssen mit so en Hängepiep de Immen inneveln. Wenn Mudder de Tobak, de ehr in'n Krieg as Imkersch todeelt weer, utgüng, denn müssen de dröögten gelen Köpp vun den Rainfarn dat doon. De wörrn dat Johr tovör sammelt und dröögt un de kemen denn in de Piep.
Mudder un ik verswünnen bi dat Waven-Rutnehmen achter Wulken vun Rainfarn-Rook, de blüserte un verjagte beestige Immen. Se leten uns in Rauh.
De Immen hebbt kenen Schaden dorvun nahmen, Mudder un ik ok nich. Un de Honnig bleev ok schier.
Un süchtig up Rainfarnsmöken — sind Mudder un ik dorvun nich worrn."

RainfarnBunt warrt dat bi den Mönk Walahfrid Strabo, de later Abt vun dat Kloster up Reichenau weer. He schrifft in sienen "Hortulus" över den Rainfarn (Chrysanthenum vulgare = tanacetum vulgare), man — na sein Meen is de Rainfarn datsülve as "Ambrosia".
Tabernaemontanus wendt sik gegen disse Meen, he schreev:

"Amatus Lusitanus irret nicht weniger als die andern, der den reynfahrn (Rainfarn) vor (für) das Ambrosiam Dioscoridis helt (hält), dann derselbig hat an seinen Stengeln kein gedrungenen Samen wie die Träublein, reucht (riecht) nicht süß und lieblich wie der Wein
oder Rebenblüt, sondern hat ein widerwillischen starken Geruch wie die andern Wurmkräuter und bringet seine Blumen oben an den Stengeln wie die Kronen."

Un mit Leonhart Fuchs un sien "Kreutterbuch" vun 1543 harr ik groot Möh, wat över unsen Rainfarn to finnen. Möh maakt mi dat jümmers. Nich de Text orrer dat Lesen vun de olle Spraak, nee, Möh maakt mi de verdreihtlichen Tallen. Römisch Tallen! Mien leef Mann weet al jümmers Bescheed, wenn ik mit dat dicke Krüderbook ünnern Arm bi em ankaam. He mütt bi de Siedentallen helpen. Man ditmal keem ok he nich kloor. Dat Bild "Rainfarn" harrn wi bald funnen, man nich den Text. Toletzt bün ik denn aver doch dor achter kamen. Leonhardus hett ünner "Artemesia", also ünner Bifoot glieks dree Planten tohoop afhannelt, nämlich den Bifoot, unsen Rainfarn un dat Mutterkruut. Ik denk, he hett dat dormals noch nich anners wüßt.
Wat schrifft he nu över unsen Rainfarn:

Tanacetum würdt in Teutscher spraach Reinfarn unnd wurmkraut geheyssen, darumb das es die würm im bauch tödtet und austreibt. —

... ja, des gantzen krauts geruch ist stark. — Auf dem Stengel aber wachsen vil geeler blümen nit gestirnet sonder gleich einem knopff.

Die blümen aber von dem Reinfarn haben eine sondere krafft wider die würm...

Reinfarn wechst gemeynlich auff den wasser gestaden neben den weingärten und an den reinen, daher er auch seinen namen hat.

To'n Sluß noch dit:

"Un an'n Johannisdag hüüt blöht de Rainfarn,
de unsichtbor maakt, as man seggt,
man blots hüüt — in de Johanninacht..."

So ungefähr seggt dat Johannes Brobowski, du müsst di blots en Strüschen an den Hoot steken, orrer poor Blöden in de Schoh leggen, denn...


30.3.2008


na baven