Brombeerbläder vun Anke Nissen
Brombeern wasst bi uns överall, wild un in Goorns. De Brombeer-Blöden sünd witt orrer licht rosa. Se blöht heel lang, bet in'n Harvst rin. Dorüm kann man an enen Brombeerstruuch noch laat in 't Johr Insekten sehen, un disse Immen, Schweevflegen, orrer Käfer sünd en fein Futter för unse Vagels.
De Brombeerfrüchte hebbt jüst so as de Himbeern veel Iesen in sik, dorto Kalium un Magnesium, dat den Blootdruck wat daldükern kann. Dat gifft vele Orten hunnerte! vun Brombeern, un de sünd swor uteneen to hollen. Wi hebbt as Kinner alle Johr Brombeerbläder sammelt, junge zaarte Bläder. De wörrn denn up 'n Böön utleggt to 'n Drögen. Harr denn mal een Dörchfall orrer anner Darmbesweer, denn wörrn de Bläder mit Water utkaakt un de Kranke müß den Tee drinken ahn Zucker. Harr aver een Tähnfleesch- orrer Halsentzünden, denn wörr disse Sud mit Honnig orrer Zucker sööt maakt un müß denn drunken warrn. In'n Kriegswinter 1939/40 so erinnert sik Rudi Witzke hett en slimme Brechdörchfall-Epidemie vele lütte Kinner vör allen de, de noch keen twee Johr olt weern starven laten. Ok de Broder vun Rudi Witzke weer richtig dull krank. Sien Familie wahn wiet af un bi den hogen Snee keem keen Doktor dörch. De Mudder hett in en oll terfleddert Krüderbook leest, dat Brombeerbläder villicht helpen kunnen. Dor wörr de "groot" Broder, de man graad acht Johr olt weer, losschickt, ünner den Snee na Brombeerbläder to söken. He hett welk funnen un dat kranke Kind kreeg Teelöpel üm Teelöpel Brombeerblädertee. Jümmers wedder, daag- un nachtenlang. As denn de Huusarzt dörchkeem, harrn de Krämpfe nalaten un de Mudder wörr düchtig laavt för ehr ümsichtig Vörgahn bi ehren kranken Jung. Noch
hüüt findt wi oft Brombeerbläder in Fröhstückstee
un Huustee. Baad-Tosatz Ok as Baad-Tosatz gegen Entzünden (as Bispill vun de Scheide) sünd dröögt Brombeerbläder goot to bruken:
De Brombeerstruuch höört mit to de öllsten Arznei- un Kulturplanten. De ollen Ägypter, de Griechen un ok de Römer hebbt em al kennt. Hillig Hildegard schrifft över den Brombeerstruuch: "Wenn
jemand an der Zunge Schmerzen hat, sodass diese aufschwillt oder Geschwüre
hat, dann lasse er seine Zunge mit Brombeere oder mit einem mäßigen
Aderlass einschneiden, damit die Flüssigkeit herauskommt.
Leonhart Fuchs schrifft in sien Krüderbook vun 1543:
Fröher weern de Lüüd vun de Meen, dat de Schösslinge
vun 'n Brombeerbusch de al wedder Wörteln hebbt
dat de goot för 't Tövern weern. Wenn Bettfeddern dörch enen Kranz ut Brombeertelgen in dat Inlett füllt warrt, denn kann keen Hex den' Minschen wat doon, de ünner dit Kissen slöppt. Wenn
een Brombeern hebben will, Man bi Frünnen vun uns, dor wasst in de ehren Goorn Brombeern
ahn Stacheln. De Stacheln sünd rutzücht worrn ut de Plant.
Nu köönt uns Frünnen Brombeern plücken un kriegt
kene Kratzer man disse Beern smeckt sowat vun suur, binah streng,
un vör allen, disse Beern hebbt vele heel scharpkantig Kerne
in sik. Disse Beern kann een blots entsaften, anners sünd se
nich to geneten dat is mien Meen. Dor warrt seggt, dat de Früchte vun den Brombeerstruuch goot helpen gegen Wunnen in'n Mund. Also, bi de Beern vun den Busch mit Stacheln, dor kann ik mi dat vörstellen, man bi de Beern vun den Busch ahn Stacheln, dor fritt di dat Suur dorto de scharpkantig Kerne eher Wunnen in'n Mund, as dat se de heilt. Uns Enkel Oscar hett mal as he noch en lütten Jung weer upregen Erfohren mit Brombeern maakt. Wi stromern dörch den Wald, de Kinner weern övertüügt, dat enerwegens en Schatz to finnen weer. Se swärmen ut un söchen. Oscar stolper dorbi in ene "Footfall". He kunn nich mehr vör un nich trüch. He harr sik in lange Brombeerranken vertütert. Un dat duur en beten, bet wi annern dat marken. He müß "reddt" warrn, un dat geev niege Upregen, denn de Büx un Jack harrn nu Löcker, de dor gor nich rin höörn. Brombeer-Snaps Mien Snaps-Maker-Rezept:
De Brombeer-Snaps smeckt so meen ik an'n besten frisch.
De Beern köönt ok eten warrn. To'n Anhören hier klicken:
Lesen deit Anke Nissen in holsteiner Platt. |
|||||||||||
Fotos för Brombeerranke: Frank Vincentz/Wikimedia Commons 12.6.2011 |