Horst Wernecke vertellt:

Iestied in Holsteen

Wenn dat ok de Vörstellungskraft vun mennigeen överstiggt, de Wetenschap hett al lang den Bewies levert: Vör rund 30000 Johrn hett dat hier baven in uns Rebeden 'n langanduurnde Iestiet mit meterhooge faste Iesschichten un unvörstellbore Sneemassen geven. Man vör rund 13-15000 Johrn is dat Weder upletzt ümslaan un warmer worrn. Een glöövt, dat dat de Vulkans in'n Süden vun Düütschland utlööst hebbt. In den Loop vun Johrhunnerte is dat Ies denn afsmolten un de Iesgrenz pö a pö na Norrn trüchgahn. Lange Tiet hett Mittelholsteen an den Süderrand vun Iesfeller un Gletschers, ut de dat Smoltwater man so rutsprudeln dee, legen.

Up de bulterigen, iesfrien Moränen, wat nix anners as Sandaflagerungen ut de Iesschollen sünd, hett sik mit de Johrn so'n Aart "Froststeppe" mit 'n wille Kruutschicht ut Gräser, Moosfarne un Flechten billt. Enkelte lütte Barken, kröpelige Fuhren, Wicheln un Beerstruken weern up düsse "Tundra" wull ok al to sehn. Alleen de Flechten, Gräser un Farne weern dat Foder för Rendeerten, de hier in Massen rümlopen sünd.

Rendeerten in Holsteen

Man een kunn in dat Kratt ok Wildpeer, Vöss, Sneehasen un en Veelfraßaart, an de Dümpels un Waterlöcker af un an Swanen, Aanten un Sneehöhner andrepen. Wull wiedere dusend Johrn hett dat wohrt, bit hier Eken, Rüstern, Linnen, Ellern un Hasselstruken wassen kunnen, so dat ok anner Wild en Levensruum finnen kunn. — Wovun weet een dat all? Vun de sonöömte "Pollenanalyse", bi de een bi 350-fache Vergrötterung den Perzent-Andeel an Blöhstoffen in de Eerd rutkriegen kunn. De ünnersöchte Eer, meisttieds Fuulschlamm, Moratz un Torf, stamm ut de "Dootieskulen", de instens ünner de Iesschichten legen hebbt un bit to 12 Meter deep weern. In düsse Löcker hett sik allns afsett un aflagert, wat sik in den Loop vun Johrstieden an Vegetatschoon bild harr. Een is hüdigendaags sogor kumpavel, mit de Method de Duur vun de Klimafolgen uttokunkeluren.

Arktische Voss in de Tundra

Noch verwunnerlichcr is, dat een letzthen in düsse Kuuln Warktüüch un Gerätschap ut Steen, Holt un Knaken, un in de Naverschap dorvun, Wahnsteden vun Minschen funnen hett, de hier al vör över 10000 Johrn up Jagd gahn sünd. Anfungen hett dat Weten um düsse Iestiet-Lüüd in 1933 mit dat Utgraven vun muddige Flachen in dat "Meiendorfer Tunneltal", wat an de Nordgrenz vun Hamborg liggen deit. Dr. Alfred Rust, en Perfesser ut Ahrensborg, hett in dit Daal, wat nix anners as 'n Utwaschung vun en Smöltwaterloop ut de letzte Iestiet is, 'n ganzen Barg Renknaken un -geweihe funnen, bito en Ren-Tööt, dat mit 'n sworen Steen anfüllt weer un as Opper in den hüüt verlandten Diek smcten worrn weer. To'n eerstenmol kunn ok bewiest warrn, dat de Iestiet-Jagers mit Piel un Bagen ümgahn sünd. An de Pielschäften weer vöör jümmers 'n Steenspitz so fast antütert, dat de bi't Scheten deep in de Büüt indringen kunn. Up en Bernsteenschiev, de hier funnen worrn is, kunn een den Kopp vun en Wildpeerd wies warrn un up en lütt graadschraapte Felsplatt den Kopp vun en Roovdeert. Beide Teknungen weern deep ingraveert un gellen as Töverteken up de Jagd. Rund 45 Warktüüch ut Flintstecn, mit de de Iestiet-Jagers Stücken un Remen ut de Tierfellen rutsneden un sauberstraakt hebbt, sünd an düssc Steed in den Loop vun annerthalv Johrn utbuddelt worrn. Na hüdige Forschungen hebbt düsse Iestiet-Lüüd — jüm ehr Kultur hett een de "Hamburger Stufe" nöömt — jichenswat bi 11000 vör Christi Geburt leevt.

Sommertelt vun de "Hamburger Stufe"

In't Johr 1937/38 sünd de Forschers denn 'n Stück na Nordoosten to up Stormamsche Rebeen in dat Tunneldaal up över hunnert Pielschäften ut Kiefernholt, twölf Opperdeerten, een Kultpahl mit 'n upstekten Ren-Kopp, de instens ut den Diek rutraagt hett, un up mehr as dörtig Geweihbielen stött. Düsse egenstännige Kultur, de "Ahrensburger Stufe", weer acht- bit negendusend Johr old. En Sensatschoon weer dat graadto, as Rust un sien Hölpslüüd in de Johrn 1946 bit 1948 up dat "Borneck" bi Ahrensborg Steenregen funnen, de bi't negere Hinkieken 'n Krink un butenrum 'n grooten halven Krink afgeven. De Forschers hebbt rutkregen, dat de Steen vun den Binnenkrink de Fellbahnen vun en spitz Telt up de Eer fasthollen hebbt, un de vun den Butenkrink en Aart Schutztelt gegen dat ruge Weder. An den Ingang vun dat 2,50 m breede Binnentelt leeg en Mull mit düsterklöört Steen, de instens 'n Füürstell west is. Füür hebbt de Iestiet-Lüüd dorvun kregen, dat se Holtmehl un Sand in en Bohrlock vun en harden Scheit mengeleren deen un en runnen Stock dorupsetten. Bi dat Hin- un Herdreihen wöör dat Holtmehl denn driebens glöhnig un kunn dörch Pusten to'n Upflammen bröcht warm. Rund een Meter blangen de Füürstell legen lütte Steenstücken ümlangsher, de een as Affall vun Flintsteenknollen anseh, ut de de Jagers jüm ehr Steenmetzen, -stichels, -kratzers un -pielen maakt hebbt. De Stell is also 'n Warksteed west. De sworsten un gröttsten Steen vun 15-16 Pund Gewicht legen 'n beten wat afsiets blangen dat Butentelt. Se hebbt de Liens, de na de Teltspitz gahn deen, fasthollen.

Teltplatz up dat Ahrensborger "Borneck".
1. Binnentelt (2,50 m), 2. Schutzttelt, 3. Swore Steen för de Teltliens, 4. Füerstell, 5. Warksteed

In den Loop vun Johrn hett een bi Ahrensborg över 60 Fundsteden utbuddelt, de all twüschen 7000 un 13000 Johrn old weern. Dorbi weer ok noch en egenstännige Kultur, de een na de Hauptfunde "Federmessergruppe" nöömt hett. De Jagers un Sammlers weern bi 9000 v. Chr. so anstellig un akraat worrn, dat se ut de Flintsteen heel dünne Klingen slaan kunnen. Mit de flachen Stichels un Zinken hebbt se Harpunenspitzen ut de Ren-Geweihen sneen, mit de Spitzen Nadels ut de Knaken rutsplintert. De verenkelten Lagers, de vun de Steentiet-Lüüd anleggt worrn weern, sünd mehrsttiets blots för twee bit dree Maanden as Hüsung nutzt worrn. De Grund dorför is dat Ümhertrecken vun dat Ren, dat de Minschen dunn all dat geev, wat se to'n Leven bruken deen: Fell för de Kledaasch, Sehnen un Knakennadels to'n Neihen, Geweihen as Griff för jüm ehr Steenbielen, Tittmelk to'n Drinken un nich toletzt Fleesch to'n Eten. As Delikatess gellen neven dat Knakenmark un dat Speck de Lebber, de Lung, de Bregen un 'n Aart Blootpudding. Sülvst dat Grööntüüch, wat en Deert halvverdaut in'n Maag harr, hebbt de Lüüd eten. Düsse Köst an Vitaminen un Kohlhydraten weer för jüm ehr Sundheit heel nödig, wieldat dat ansünsten keen Blattsalaat geev. Eenzig un alleen de Beern vun de verschedenardigen Struken kunnen jüm ansünsten de wichtigen Nährstoffen beden. Vör Süükdoom un Siechnis müssen sik de Steentiet-Lüüd bi dat ruge, fuchtige Weder un den iesigen Wind ganz gehörig in acht nehmen, denn Heelmiddel hett een ja noch nicht kennt. En Blootvergiftung, Kinkhoosten odder Bostdrang hett för jüm meisttiets al den Dood bedüüd. De Sammlers un Jagers sünd dorüm kuum mal öller as veerdig Johr old worrn.

Rendeerten in de Tundra

Nie nich hebbt de Lüüd dat Eten anfungen, ahn en ganze Jitt odder Tööt ünner Grummeln un Töversnack in den Diek to smieten un dormit to oppern. Anners, so menen se, wöörn de ünnereerdschen Geister vertöörnt sien. Ahn Fraag, de Lüüd weern dunn regelrecht afhängig vun dat Ren. Un wenn dat Fröhjohr de Deerten, de tomehrst "Rentiermoos" un Flechten freten deen, na Norrn dreev, den müssen de Jagers un jüm ehr Familjen jüm slichtweg folgen.

En wichtigen Grund för de Wannerung weern ok de Bremsen- un Mückenswarms, de sik in groote Mengen in'n Sommer in de warmeren Feuchtrebeden billen deen. Düsse Mücken un Bremsen hebbt jüm ehr Eier in de Snuten un an den Achtersten vun de Tiern afleggt, so dat dat to apen Seers un eiterige Wunnen kamen kunn. Klor, alleen dat dreev dat Ren na den köhligen Norrn rup. Un för de Minschen, de ja in Horden leven deen, weer dat harde Leven hier baven tominnst bi't Jagen, Jachtern un Spiesen, man ok bi Spill, Spökels, Spijöök un Getater oftins wiss pläseerlich un intressant.