Ut de Muuskist:
De Vagel Tietvörbi

van Willi Höfig


Laat us mal över Hans Ehrke snacken! He is 1975 in Kiel storven, daar weer he 77, un dat gifft woll noog Lüüd, de em noch kennt of tominnst van em hört harrn. Franz Lennartz schreev al 1938 (in "Die Dichter unserer Zeit"), Hans harr sik grote Verdeensten üm dat nedderdüütsche Drama maakt; un dat is nich to minn seggt. He weer een van de wichtigsten Schreverslüüd van't plattdüütsche Theater, un he is dat hüüt noch. De Speeldeel, de steiht hüüttodaags in de Merrn van de plattdüütsche Literatur, un wo dat Nedderdüütsche leven deit, daar hett dat mehrstendeels mit Theater to doon. Mit de Speeldeel, un mit dat Hörspill. Hans Ehrke harr al 1925 en Hörspill schreven ("Narrenspegel", 1957 wedder upföhrt) un bleev daarbi bet 1962. Man hier schall dat nich üm Theater un Radio gahn, ok nich üm siene Prosa — dat geiht üm sien lütt Gedichtbook "Gahn un Kamen", dat de Fehrs-Gill in Hamborg 1956 rutbroch, as se noch 'n egen Verlag harr. Dat Book is man small, jüst 56 Sieden Text un twee Sieden Woortverkloren. Sett is dat in de ole Frakturschrift, daar mußt di'n beten an wennen. Man de Schrift passt to de Versen. Ehrke will de Werlt (un de Spraak) nich niemaken, he süht sik sülben as en Nafolger van Klaus Groth:

Wat instmals du för dien un uns' Tiet daan,
dat lüücht noch hüüt frisch as an'n eersten Dag.
Wi kœnt man hoepen, dat uns glücken mag,
as Du vör Tiet un Tokumst to bestahn.


Klick op to'n Vergröttern!

Hans Ehrke is konservativ. Du kannst em sogor reaktionär finn'n. 1915 mell he sik mit 17 freewillig in den Krieg, un ok den tweeten Werltkrieg harr he van 1939 bet 1945 mitmacht. He weer woll daarvan övertüügt, dat de Geschicht sünner Krieg un Gewalt nich up den rechten Weg kamen kunn. So keem he denn ok mit de Nazis tohoop. Dunn weer he Landesleiter van de Reichsschrifttumskammer un in'n Vörstand van den Eutiner Dichterkring, de sik up de NSDAP utricht harr. In de DDR worrn siene Böker denn ok ut de Bibliotheken rutsmeten.

Zensur un Bökerbrennen is nie nich de richtige Weg, üm de Lüüd up gode Gedanken to bringen. Man vörsichtig wesen un nipp un nau henkieken, wat he denn schreven harr, dat is bi enen Autor as Ehrke woll anradensweert. Du kannst denn wunnerschöne Versen finnen:

Dat weer de Vagel Tietvörbi
süng luter Trurigkeit,
he süng sien lege Mellodie
von Leev, de all verweiht.

Sien Leed, dat klung so bittersööt
von Ucht un Ulenflucht.
Dat sung von Saat un junge Blööt
un Harvst un Aarn un Frucht,

von Leben, dat keen Wielen litt,
von Weeg un Graffgesang.
Un heemli klung en Mahnen mit:
"O, ewig is so lang!"

Dat weer de Vagel Tietvörbi.
Ik heff em woll verstahn,
süng ok dat Leed von di un mi,
van Kamen un Vergahn.

De fröhesten Stücken, up de eersten Sieden, de hört sik noch en beten naar Hermann Löns un den Wannervagel an. Man daar blifft dat nich bi. In sien' beteren Gedichten steiht he nich wietaf van Moritz Jahn — un dat is en grotet Loff, dat weet, de mi kennt. Liekers kümmt de Vörstellen van Bloot un Bodden jümmer wedder dör:

Is keen Tiet to drömen un wunnerwarken opstunns!
Dusend Jahr hebbt uns' Vöddern sik slaan
för Eegen un Aart. — Hüüt un inskünftig is dat uns:
Darför strieden un stahn!

De Johren vör'n tweeten Krieg weern de grote Tiet van de Balladen. Ok Hans schreev Balladen un brocht ole Geschichten in Versen, to'n Bispill "De Möller von Midlum", de dat tweete Gesicht harr. Na 15 Strophen kümmt dat bittere End:
Denn keem he nah Huus, as Steen dat Gesicht,
as storven al Ogen un Blick.
Dar sett he sik dal un schreev sein Bicht.
Denn gung he to Bœn — mit'n Strick.

Dat sünd de dore Schicksalsballaden, de wi as Jungs in de School lehren müssen: Börries von Münchhausen, Agnes Miegel, Lulu von Strauß und Torney. Dat weer dat ole Düütschland, vull van Krieg un Ritterschaft un düüster Schicksal. We lehrt jem in Hoochdüütsch; in de School geev dat keen Platt.
As Hans Ehrke 1945 in de Heimat torüchkeem, kunn he sik mit dat niege Düütschland tovörderst nich torechtfinnen:

As ik ut'n Krieg torüchkamen weer,
do gungen se uns gar an de Ehr.
All, wat wi för't Vaderland daan un duldt,
dat weer miteensen nu Schimp un Schuld.

Do harr ik mennigmal en Begehr,
dat ik nümmer torüchkamen weer.
Do stunn ik bitter vör toslaten Dœr,
frömd in de Heimat un butenvör.

De em noch beleevt hefft, de köönt woll seggen, of he sik daarmit affunnen hett, dat use Sellschop nu peu à peu up annere Schenen kamen dee. Mi dücht, siene letzten Gedichten sünd wat sachten un liesen:

Hool du dien strömern Lengen man in'n Toom
un laat dien Sücht nich alltowiet di locken!
Dar's in de Welt so mennig ropen Stimm.
Man överher mött ümmer di en Kimm.
För Minschenoog un -sinn sünd Scheeden trocken.
Darachter aver — dat blifft Drog un Droom.

Översicht över de Muuskist
27.5.2015

trüch


na baven


na't Flack

na de Startsiet