|
|
In dat düütsche
Land Württemberg, wo de Akazienbööm an de Landstraten so
schöön blöht, un wo sik Appel- un Beernbööm in'n
Harvst ünner ehren rieken, riepen Segen deep dalböögt,
dor liggt de lütte Stadt: Marbach. Se is würklich ganz lütt,
man, se liggt wunnerschöön an'n Neckar. Disse Fluss ielt an
vele Orte, an olle Ritterburgen un an gröne Wienbargen vörbi,
hen na den groten, stolten Rhein, mit den he sien Water vermengeleert.
Dat weer laat in't Johr. De rootfarven Wienbläder hüngen
matt dal. Regenschuur füllen, un de kolle Wind weih jümmers
duller. För arme Lüüd weer dit keen gode Tiet. Dat weern
düüster Daag, un noch veel düüsterer weer't in de
ollen, kollen Hüüs.
Een dorvun leeg mit sienen Gevel na de Straat to. Dat lütt Huus
harr depe Finster, sehg arm un ring ut. Un jüst so weer't ok mit
de Familie, de hier wahn. De Lüüd harrn nich veel, weern aver
brav un flietig, un ehr Hart weer vull Tovertruun.
Nu weer't sowiet. Gott wull ehr noch en Kind schenken. De Stünn
weer kamen, de Mudder leeg vull Bangen in Wehen; dor töön
vun'n Kirchtorm Glockenklang to ehr rin, deep un fierlich. Disse Glockenschall
füll dat Hart vun de beden Mudder mit Andacht un Vertruun. Ehre
Gedanken güngen in Leevde na baben to Gott. Un just in dissen Ogenblick
keem ehr lütt Söhn up de Welt. De Mudder föhl sik froh
un glücklich. Un dat keem ehr vör, as wenn de Glock up den
Torm ehre Freud över Stadt un Land rut lüden wörr.
Twee klore Kinnerogen keken se an, un dat Hoor vun den Lütten,
dat lüüch, as weer't güllen.
Dit weer en düüster Novemberdag. Mudder un Vadder küssen
ehren lütten Jungen, un denn schreven se in ehre Bibel:
"Den zehnten November 1759 schenkte Gott uns einen Sohn."
Un later hebbt se dorto schreven, dat he bi de Dööp den Namen
"Johann Christoph Friedrich" kregen hett.
Wat is nu worrn ut dissen lütten Jung, den armen Jung ut dat ringe
Marbach?
Ja, dat wüß dormals keeneen, nich mal de oll Kirchenglock,
de doch so schöön hooch hüng. Se weer't, de toeerst lüüdt
un sungen hett för den, de later dat herrlich "Leed vun de
Glock" sungen hett.
De Lütt is ranwussen, un ok de Welt üm em is wussen. Sien
Öllern trocken in en anner Stadt, se harrn aver jümmers noch
leve Frünnen in Marbach. De Jung weer söß Johr olt,
dor hebbt Mudder un he disse Frünnen besöcht. He wüß
dor al vele Bibelstellen un Psalmen butenkopps. He harr oft still in
sienen lütten Rohrstohl seten un sienen Vadder tohöört,
wenn de Gellerts Fabeln orrer Klopstocks "Messias" vörleest
hett. Un as he vun Jesus un sienen Dood an't Krüüz höör,
dor hett he hitte Tranen weent — tohoop mit sien Swester, de twee
Johr öller weer as he.
Bi sienen eersten Besöök in Marbach harr sik de Stadt meist
nich verännert. Dat weer ja ok noch nich so lang her, dat se wegtrocken
weern. De Hüüs stünnen jümmers noch mit ehre spitzen
Gevel na de Straat to, de Muurn weern scheef, de Finster deep. Up den
Kirchhoff weern poor niege Gräver tokamen, un dor — dicht an de
Muur — stünn nu, ünnen in't Gras, de oll Glock. Se weer dalfullen.
Se harr enen Sprung kregen. Se kunn nich mehr lüden. Ene niege
Glock hüng nu baven in de Hööcht.
Mudder un Sohn weern up den Kirchhoff gahn. Se stünnen vör
de oll Glock, un de Mudder vertell ehren lütten Jung, woto de Glock
vele hunnert Johr lüüdt hett: to Kindsdööp, to Hochtiet,
to Truurfiern, se hett künnig maakt, wenn't wat to'n Freun geev,
wenn't wat to'n Fiern geev, un ok wenn Füürsnoot weer; ja,
se hett sungen to den helen Levensloop vun de Minschen. Nienich hett
de Jung dit Vertellen vun sien Mudder vergeten. Dat klüng in em
na, bet dat to en Leed in em worrn weer, later, as he al en Mann weer.
Un sien Mudder vertell em ok, wo de olle Kirchenglock in de Stünn
sungen hett un ehr Freud un Help in't Hart lüüdt hett, as
se in Angst leeg, as Gott ehr den lütten Jung schenkt harr.
De Jung höör nipp un nau to. He stünn as in Andacht vör
de groot oll Glock, denn böög he sik dal un küss ehr,
de nu olt, twei un ahn Wert hier mank Gras un Brennetteln stünn.
Dit Beleven is alltiets in't Erinnern vun den Jungen bleven.
He is as arm Jung groot worrn, weer hooch upschaten, lang un mager,
harr rode Hoor un vele Sünnensprütten. Dorto harr he twee
Ogen, de kloor un hell weern as dat deep Water.
Un wo is em dat gahn?
Goot is em dat gahn. Een kunn niedsch warrn, so goot.
He keem dörch ene hoge Gnade in en Militär-School, wo anners
blots Kinner vun vörnehme Lüüd weern. Dat weer ene Ehre
för em un ok en Glück. He leep in "Stiefeletten"
un harr en stief Halsbind üm un up'n Kopp ene Prück, de pudert
weer. He hett dor veel lehrt, man jümmers güng dat mit "Marsch!",
"Halt!", "Front!". Dor kunn wat ut em warrn.
De olle Kirchenglock sull in'n Smölt-Aven, man wat dorbi rutkamen
is — dat kann keeneen seggen.
Jüst so kunn keeneen seggen, wat mal ut't Hart vun den Jungen rutkamen
— ruttönen — wörr över de Glock. Dor weer en Erz in,
dat luut schall, dat in de wiede Welt rutklingen müß. Je
enger dat achter de Muurn vun sien School wörr un je luder de Kommando-Ton
dunner: "Marsch!", "Halt!", "Front!" —
je duller wull de Klang ut den Jungen sien Hart rut. He süng över
dat, wat in em leev, vör siene Kameraden un Frünnen. Doch
bald hall dat över de Landesgrenz weg.
Man dorför harr he nich frie School, Kleder un Eten kregen. He
weer al indeelt, wo he as lütte Schruuv in dat groot Klockenwark
insett warrn sull ——
Wo wenig verstaht wi uns männichmal sülms. Wo köönt
uns dor anner, sülms de Besten, verstahn! Man, dat is graad de
Druck, dörch den en Eddelsteen slepen warrt. Un de Druck, de weer
dor. — Wat wohl een in'n Loop vun de Tiet dissen Eddelsteen wies warrt?
Denn weer mal en groot Fest in de Hauptstadt vun den Landesherrn. Dusende
Lampen strahlen, Raketen stegen in de Hööcht. Veel Glanz weer
to sehen. ——— Blot een weer dor, de müß ünner Tranen
un Wehdaag versöken, in frömd Land to kamen. He müß
weg vun't Heimatland, vun Mudder, vun all siene Leven to Huus, anners
weer he mank all de Alldags-Minschen ünnergahn.
De oll Glock, de harr dat goot, de stünn jümmers noch borgen
an de Kirchhoffmuur in Marbach. De Wind weih över se hen. He harr
ehr vun den vertellen kunnt, bi den sien Up-de-Welt-Kamen se lüüdt
harr. De Wind harr sehen, wo he körtens mööd un trurig
in't Holt vun't Naverland dalsackt weer, nix wieder in de Hannen as
dat Manuskript vun'n "Fiesko". Dat weer sein eenzig Höpen
för de Tokunft. De Wind harr vertellen kunnt vun de eersten Lüüd,
de em tolüüstern — allens Künstler. De Wind harr
aver ok vertellen kunnt, wo sik all Tohörers, een na'n annern,
wegsliekern un lever ehren Spaß bi't Kegelschuven harrn.
De Wind harr ok vun den bleken Flüchtling vertellen kunnt, de Weken
un Maande in en schedderich Gasthuus leevt hett, in dat de Wirt schimp,
drünk un rümtoov, wo dat ruug togüng. — Dor weer't nich
licht, vun siene "Ideale" to singen! Swore Daag, düüster
Daag! Man allens, wat he later singen — de Welt verkünnen — warrt,
all dat müß he eerst sülms dörchlieden, beleven.
Finster Daag, kolle Nachten güngen över de oll Glock hen.
Se hett dat nich markt.
Man de Glock in't Hart vun enen Minschen, de markt, de spöört
böse Tieden.
Wo güng dat mit den jungen Mann?
Wo güng dat mit de oll Glock?
Nu, de Glock, de keem wiet weg, wieder, as ehr Klang vun den hogen Torm
je dragen hett.
Un de junge Mann? De Glock in sien Hart, de schall wiet rut, wieder,
as sien Fööt wannern un siene Ogen kieken kunnen. Se klüng
— un se klingt noch hüüt — över dat Weltmeer, ja rings
över de ganze Eerd.
Höör aver eerst vun de Kirchglock: Ut Marbach is se wegbröcht
worrn, as oll Kopper verköfft, se sull in enen Smölt-Aven
kamen. Se keem na de Hauptstadt vun Bayern.
Vele Johr weern vergahn, sietdat se vun'n Torm fullen weer. Nu sull
se smolten warrn un to den Guss vun en Ehrenmaal bruukt warrn. Ene Bildsüül
sull dat warrn vun enen düütschen "Geisteshelden".
Un, höör to, wo sik dat drapen hett! Wunnerbor un herrlich
geiht dat doch to up unse Welt.
In Dänemark, up een vun de gröön Inseln, wo de Böken
wassen un wo de velen Hügelgräver sik heevt, dor leev mal
en heel arm Jung. In Holtpantüffeln is he rümlopen un hett
sienen Vadder — enen Holtsnitzer — dat Eten in en oll Dook
bröcht. Dit arm Kind weer later de ganze Stolt vun dat hele Land.
He hett wunnerschöne Warken ut Marmor haugt, de all Lüüd
up de Welt bewunnert. Un jüst disse Minsch ut Dänemark, de
kreeg den Updrag — den Ehren-Updrag — he sull en Gestalt ut
Ton formen, dat se later in Erz gaten warrn kann, vun den Jungen, den
sien Naam de Vadder in sien Bibel schreven harr: Johann Christoph Friedrich.
Un in de Form is denn dat glöhnig Erz vun de olle Kirchenglock
flaten. Keeneen dach an ehre Heimat, keeneen an ehr verhallen Klingen.
De Glock wörr in de Form gaten un bill den Kopp un de Bost vun
de Statue. De steiht in Stuttgart vör dat olle Slott. Up dissen
Platz is he rümlopen, de Jung ut Marbach,
de Zögling vun de Karlsschool,
de Flüchtling,
de grote düütsche Dichter.
Dat weer en Sünnen-Dag. De Fahnen weihen vun de Torms un Däcker
in de königlich Hauptstadt Stuttgart. De Glocken lüden to't
Fest un to'n Freun. Man een Glock weer still. De lüüch in
den kloren Sünnenschien, lüüch as Kopp un Bost vun de
Statue.
Hunnert Johr weern graad vergahn, siet de Glock in Marbach to de Geburt
vun den lütten Jung lüüdt harr.
Hunnert Johr weern vergahn siet de Geburt vun den groten Dichter un
Sänger.
Hunnert Johr weern vergahn siet de Geburt vun Johann Christian Friedrich
Schiller.
|
|
