Glocken

Andacht in de Grönauer Kapell, hollen vun Joachim Siemers

De Grönauer Kapell. Teknen vun Jürgen Hagen


 

 

 

Leve Gemeen,

in Gott sien Huus, dor sünd wi tohuus, dor höört wi hen. Un dorup will elkeen Gottesdeenst henwiesen: Bi em — Gott — sünd wi goot borgen, wo wi ok jümmers sünd in uns' Leben un ok in'n Dood. Un dorüm gaht Christen "to Kark", in dat Huus, wo sik de Lüüd tosamenfindt ünner sien Woort un to sien Loff.
Un dorto ropen de Glocken över Dörp un Land vun wiet un siet:
"Kumm — kumm — kumm", de grote Puls;
"Loop — loop — loop — loop — loop!", de Lütte.

Glocken wüllt uns erinnern an Gott sienen goden Willen mit de Minschen, mit sien Welt:

"Ik bün bi juuch. Höört up mi. Beedt, singt un fiert!
Laat juuch segnen för't Leben
Un laat juuch tröösten bi'n Afscheed un in Gedenken an enen leven Minschen,
de in de Ewigkeit afropen is.
"

Glocken lüüdt nich blot, wiel sik dat goot anhöört, nee, se sünd ok unsen Herrn siene Prediger. Se erinnert, wo goot Gott dat mit siene Minschen meent. —

 

Maakt wi mal enen lütten Spazeergang dörch de Glocken-Geschicht:

Glocken orrer Schellen un Zimbeln gifft dat al, so lang de Minschen mit Metall arbeiten köönt, smelten, geten, hämmern un so. In dat ole Babylon hebbt se welk ut Ton brennt. Toeerst weer dat mit Metall in Asien, besünners in China, bekannt. De hebbt dat al 1000 vör Christus kunnt. Later keem disse Kunst dörch de Kelten över Vorderasien in de Mittelmeerlänner un na Britannien. Denn ok na Skandinavien, Island, Irland un na Rußland. De Russen hebbt later woll de meisten un gröttsten Glocken tostannen kregen.

An'n Anfang weern de Glocken man lüürlütt, se weern mehr Schellen. In heel fröhe Tiet weer ehr Bimmeln en Afwehr gegen böös Geister un Töver un Unheil. Dat Bimmeln sull de Minschen schütten.

Ok de Deerten up de Weid kregen Glocken ümhangt as Schutz vör Blitzslag un Unfall. Dat Bimmeln kunn ok helpen, dat een dat Veeh wedderfinnen kunn, wenn sik mal en verlopen harr. Wi kennt de Koh-Glocken hütigendaags ja noch ut de Bargen.

Kohglocken

In't Middelöller harrn de "Hofnarren" — de Kabarettisten vun dormals — as Teken för ehre "Narrenfreiheit" lütte Glocken orrer Schellen an ehre Kapp orrer an ehren Rock. So dörven se ahn Angst vör Straaf kritische Wohrheiten de mächtigen Herren in't Gesicht seggen, ehr enen Spegel vör de Ogen hollen.

Narrenschellen

In de Bibel warrt ut de fröhe Tiet vun Israel vertellt:
De Hoge-Preester sull an'n Saum vun sien Preesterkleed lütte Glocken drägen. Wenn he denn in'n Tempel in dat "Allerheiligste" güng, sull de Klang vun de "Glöcklein" em bewohren, dat he nich vör Gott sien grote Hilligkeit vergahn müß (2. Mose 28).

Un vun König David warrt vertellt, dat he bi'n Inzug vun de Hillige Lade na Jerusalem vör den Festtog danzen dee mit Harfen (Gitarren) un mit Glockenklang.

De Christen hebbt Glocken toeerst as Heidenkraam ansehen.
Paulus hett — in dat Hogeleed vun de Leev — an de Korinther schreven:

"Un wenn een noch soveel Godes deit,
hett aver keen Leevd in sien Hart,
so is he blots en dröhnen Glock.
"

 

 

En Poor Zimbeln

 

 

 

Schellenring

 

 

Minnesang mit Schellenklang

 

 

Russische Glock vun 1877

 

 

 

Bi't Glockengeten

 

 

Mönke vun de Benediktiner weern dat, de as eerst Glocken bi ehre Gottesdeenste insett hebbt. Se hebbt de Glocken-Geter-Kunst jümmers wieder pleegt. De Glocken wörrn grötter un grötter. Se hebbt de Mönke to'n Beden ropen över den ganzen Dag hen. Un so hebbt de Glocken denn ok Tieden för de Arbeit, dat Eten un den Fieravend anseggt. St. Gallen

Dat Handwark vun't Glockengeten is toeerst in de Klööster — un besünners bi de Benediktiner — utföhrt un pleegt worrn (as Bispill: up de Reichenau, St. Gallen, Hersfeld, Fulda, Erfurt).
Veel later hebbt ok börgerlich Warkstäden Glocken gaten. Lübecks Glockengeter un ehre Glocken weern heel berümt.

Bekannte Glocken ut dat Middelöller sünd de "Theophilus-Glock" — un ut dat Klooster in Hersfeld de grote "Lullus-Glock". Se is nöömt na den Gründer vun dat Klooster Lullus. De "grote Lulla" (gaten 1059) weer woll de Avendglock, de de Minschen "to Ruh" lüden sull. Dat kann angahn, dat dorher de Snack vun't "Einlullen" kümmt!

Wi kümmt de Glock to ehren Namen?
In de Antike weer in de Spraak "Glocke" un "Schelle" datsülvige.
Up greeksch heet dat "Kodon".

In enen Breef ut Karthago ut dat 6. Johrhunnert heet de Glock "Campana" orrer "Campanola". Wi kennt all den "Kampanile", den Glockentorm in Venedig.

Dat Woort "Clocca" steiht to'n eersten Mal in enen Breef — so üm 744 n. Chr. — schreven vun Bonifacius.

In't Hooch-Middelöller is de börgerlich Geetkunst vun Bronze so richtig in'n Schwung kamen. Dor geev dat Glocken nich blots för Gottesdeenste in de Karken, nee, ok as Signale, ok för dat öffentlich Leben, för de Börger to'n Wecken, för de Arbeitstieden, för Sitzungen vun'n Senat, för dat Markt-Leben, as Wohrschuun för Füür, Gewitter un as "Bierglocke" för'n Zapfenstreich in de Wirtschaften. In Weimar geev dat sogoor ene "Sau-Glocke" gegen unflätig dulle Witze in't Wirtshuus.

 


För de Christenminschen weer't aver an'n wichtigsten, dat de Karkenglocken de Minschen — bi all ehr Drieven, bi all ehr Doon — to'n Besinnen bröchen, se an Gott un den Herrn Jesus Christus erinnern.

Vele Glocken kregen Namen. As Bispill: "Hosianna", "Gloria", "Gloriosa", "Salvator" (dat meent: Heiland, Retter), "Pax".
Orrer Namen na de Aposteln as "Petrus" orrer "Johannis".

Vele Glocken hebbt Inschriften un smucke Verzierungen, besünners de ut de Tieden vun Barock un Rokoko (vun't 17. Jhdt. an).
De öllst Inschrift stammt ut dat 9. Johrhunnert:

"O Rex gloriae veni cum pace"
(O König vun de Ehr, kumm mit Freden)

Later wörrn ok Inschriften mit de Namen vun den Glockengeter orrer vun de Warkstääd anbröcht, meist mit Johres-Tall, Stifter, un ok, to wat för'n Anlass disse Glock lüden sull.

"Vivos voco, Mortuos plango, Fulgara frango" (Ik roop de Levigen, beklaag de Doden, terbreek de Blixen) — Wi kennt woll all Friedrich von Schiller sien "Lied von der Glocke", sien Glock harr den Namen "Concordia", dat heet "Eintracht".

 

Greeksche Glock

 

 

De Glocken vun Nowgorod

De Glockenfreedhoff in Hamborg

 

Brennen Toorns vun St.Marien, Lübeck

 

Dalfullen terbraken Glocken in St.Marien, Lübeck

De Geschicht vun de Glocken hett aver ok düüster Sieden: Na dat Erfinnen vun't "Schießpulver" hebbt de Kriegsherren Kanonen bruukt, un de sünd ok ut Bronze gaten worrn in de Warkstäden vun de Glocken-Meister. So is dat kamen, dat in'n 30-jährigen Krieg — un later in de beiden gräsigen Weltkriege — över 10.000 Glocken för Kanonenrohre insmolten worrn sünd.

Ik kann eenfach nich begriepen, dat vele Karken in christlich Länner Sieg över den Fiend mit Glockenklang fiert hebbt. Ik meen, dat is en Beleidigung för unsen Herrgott un den Heiland Jesus Christus.

En anner — ümkehrt — Bispill:
Kaiser Franz Joseph I. vun Österriek hett för den Stephansdom in Wien en Riesenglock vun 325 Zentner (dat sünd goot 16 Tonns) geten laten ut 18 türkisch Kanonen, de he erobert harr. — Ok keen Ruhm- un Glanzstück!

As Jung heff ik 1942 de Bombennacht up Lübeck mit beleevt. Verwandte vun uns leven dormals in de Alfstraat, ünnerhalb vun St. Marien. Se hebbt dat fletig Füür vun Phosphor / Phenol heil överstahn un hebbt later ünner Tranen vertellt: As se na de Traav dallepen, dor hören se dat ole Glockenspeel vun St. Marien den letzten Choral to Palmsünndag lüden:
"Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen". Un dorna sünd ünner luut Krachen de groten Glocken ut den Südertorm in de Deepe afstört. Noch hüüt liggen dor twee vun ehr to'n Mahnen för'n Freden.
Vele vun uns' Lübecker Glocken is dat so gahn in disse Bombennacht. Man, in de Twischentiet hebbt all groten Karken wedder ehr vull Geläut (blot nich St. Petri).
Dor sünd nie Glocken gaten worrn un ok welk vun den Glockenfriedhoff ut Hamborg hangt in Lübeck. So klingt dat wunnerschöön Glockenspeel ut St. Katharinen ut Danzig nu vun den Südertorm uns' St. Marien-Kark elkeen halve un vulle Stunn över de Stadt.

Ik meen, disse Ümstand kann uns en Teken ween för Gemeenschaft un Fründschaft vun disse beiden Städer un ehre Inwahner — en Teken för den Freden!

 

Dat Glockenspeel in St.Marien in Lübeck; en Tweeschen dorvun hangt in Danzig in de Katharinenkark

Laten Se mi to'n Sluß en poor Bispille geven för de Inschriften, mit de uns' Karkenglocken as "Prediger vun unsen Herrn" över Dörp, Stadt un Land ropen, un mit de se uns jeden Dag up't Nie to'n Tovertruun up unsen Herrn inladen wüllt. Ik nehm Bispille ut Lübeck:

 

Vun'n Dom
sünd dat Wöör vun Jesus Christus:
de Gröttst, 185 cm, 3.500 kg: "Ik bün dat Leben"
de Tweet, 156 cm, 2.100 kg: "Ik bün de Wohrheit"
de Drütt 126 cm, 1.150 kg: "Ik bün de Weg"
de Veerde, 118 cm, 980 kg: "Ik bün dat Licht"
de Lüttst, 100 cm, 600 kg: "Ik bün dat Brot"
de Öllst, 109 cm: "Ich, K'terina zeige die Gottesdienste an,
wenn ich geläutet werde
"
"Jesus nazarenus, rex Judeorum"
Disse Glock is vör de Bombennacht, also vör den Brand, afnahmen worrn, un
hett so de Katastrophe överstahn. Se stammt vun 1481.

Vun St. Marien:
De "Versöhnungsglock", 132 cm, 1.516 kg: "Lasset euch versöhnen mit Gott
Coventry 1941 — Lübeck 1942
"

De "Avendglock", 171 cm, 2.994 kg "Jesus Christus ist unser Friede"

De "Bet- un Sünndagsglock": "Selig sünd de Minschen, de Freden hollt un
Freden maakt,
se warrt Gott sien Kinner nöömt warrn
"

De "Pulsglock":
Disse Glock stammt vun 1951 un is stift worrn vun Konrad Adenauer:
"Gib Jesus, daß in Frieden und Freud ich stets schall.
Wend ab von dieser Stadt Pest, Feuer und Überfall
"

Glocken — "Prediger vun'n Karktorm"
Glocken — Prediger Gottes.

Amen.

Moskau: De swaarste Glock vun'e Welt

 

 

 




na baven