PlastikDäi Adlerfiär

Vun Jürgen Brake


Ächter däi Hüüser van tiëgenüöwwer, ächter däi Giarens fongk däi Wald an. Kroup diän Biärg houge. Konnse nit drüöwwerkieken. Un — dat wusse ek van mine Utflüögge — wann me op däi höggeste Höchte stont, saoch me annere Biärge un wiër annere — wuoll dusend Stück, as me sou siët —, jaideräine met Wällern rundüm. Un ek wusste: Dao bao irgends was däi Säi Glimmerglass, bao Tom Hutter sine Biëwerbuorch harre un bao Liärstrump un däi Groute Schlange siëck druoppen hett un däi Huronen un däi Mingos üöwwerall am Rümschlieken wären. Un ächter däi dusend Biärge, dao was däi Groute Stroum met sine gefäöhrlecke Undeipen, gefäöhrleck för däi Flaakboute vam Wabash un Ohio, män noch gefäöhrlecker däi Werren, bao däi Fluëttpiraoten te Huse wären. Un ächter diäm Stroume däi grouten Prärien, bao Bisons un Mustangs grasden un Siox un Komantschen ächter däi Bisons un Mustangs hiär wären.

Foto: Jürgen Brake
Foto: Jürgen Brake

Härre me däi Rechtschriewestunnen un däi Brüëckriäcknerigge wuoll uthollen konnt, wann me nit wusst härre: Dao ächter däi Biärge, dao es däi Säi van Tom Hutter un däi Stroum met sine Undeipen un Werren un däi Prärien met däi Mustangs un Bisons? Un wann alle Stricke riëtten: Me konn jao noch alltied Fluëttpiraot wääen orre Siox.

De Stadt"Du büss nit klauk", sachte Öhm Heini. "Kiek op däi Kaate. Ächterm Biärge, dao es Gobbelstadt. Dao kann me met däi Straotenbahn henföühern. Dao hett säi ne nigge Fabrik bugget. Ganz niggemoudsch!" Öhm Heini was för dat Niggemodsche. "Däi maket Saken ut Plastik. As in Amerika." Öhm Heini was ouk för dat Amerikansche. Ek jao ouk, män… "Wat maket däi denn för Saken?", fraogede ek.
"Sou Saken för'n Husholt. Schüëtteln un Dousen un sou wat. Un allet vullautomatisch!"
"'ne vullautomatische Douse? Bu sall dat gaohn?", fraogede ek at wiër.
"Plastik!Nit däi Douse un ouk nit däi Schüëttel! Däi Produktionsprozess es vullautomatisch! Verstäiße dat?"
"Näi", sach ek.
"Buowen küömmet dat Granulaot rin. Äin Pott met giäle, äin met rouë, äin met blaoë Käörnkes. Un dann sittet dao äiner op sou'ne Büëhne, däi hiät en Hiäwwel. Wann häi dao dran trecket, dann küömmet nit mäh lilane, dann küömmet dao rosane Schüëtteln ut däi Maschine rut."
"Jao", sach min Oppa, däi daotaukuommen was, "un rosane Schüëtteln, däi sitt jao ouk viëll biätter bi'm Ärappelnschellen."
"Dat du nicks üöwwer hiäs för so'ne nigge Sake, dat es mi all lang klaor. Män däi Junge, däi maut later bao irgends arbäiën, bao däi Taukumpft es. Nit, as bi us in usem aollen Isenwiärk. Isen un Staohl, dat bruket me dann nit mäh. Dann kann me allet ut Plastik maken."
"Ouk en Mess orre ne Biele? Es dat dann faste genaug?", fraogede ek nasewis.
"Wat wäis du dann, wat däi noch allet utklamüüsern wätt? Wache es af. Im Jaohre 2000, dao giëtt et dann ouk Metze un Bielen ut Plastik un Autos un allet. Un ouk däi Rakete, met däi du dann in dine Fiërgen op däi Maone flüüges, däi es dann ouk ut Plastik!"
"Ek well jao gar nit op däi Maone. Dat sall jao blous ne Wüste sin." Ek harre noch nit miärket, dat Öhm Heini nu keinen Spass mäh verstont. Däi Taukumpft was sin hilligstet Guët.
Mehr Plastik!"Later", sach häi — un häi laot siëck nit mäh in op en Dispeltaot üöwwer däi touristischen Vüör- un Naodäile van sou'ne Maondtur —, "later konnt säi diän vanne Büëhne ouk noch tiëggen ne Maschine utwesseln. Giëtt vandage sou Apperaote, däi sougar denken könnt. Met Stroum. Äines Dages sittet dao sou'n Kassen op däi Büëhne. Jao, dat gäiht vüöran met däi nigge Tied. Allet vullautomatisch!"
"Un mine Arbäitsstië in däi Taukumpft?" fraogede ek.
"Dao brüükeße nit bange tau sin. Däi packet jao noch allet van Hand! Un — blous sou niäwenbi — för jäide Arbäitsstië, däi düör den Fuortschriëtt verluorn gäiht, giëtt et minnsens twäi nigge. Dat es sou!"
"Un bao sollt däi sin?"
"Bi däi Müllaffouher", sach min Oppa. "Dao bruket me viëlle Lüü, däi däi ganzen däösigen Brocken wiër opsite daut, däi säi in däi Fabrik ut dat bunte Granulaot maket hett."
Öhm Heini küërde nit mäh met usem Oppa.
"Ek kenn äinen van däi Fabrik", sach häi för mi, "däi hiät mi seggt, dat ek däi maol bekieken draff. Taukuëmmen Friedach bruk ek nit te arbäiën. Dann föüher ek hen. Un du hiäs jao noch Fiërgen, du draffs metföühern. Kanns di siëcker ouk wat metniähmen van dao, ne Douse för dine Bütterkes för däi Schaule villichte, orre wat tom Spiëllen…"
ganz tolle Plastik!"Maket däi denn ouk Spiëllsaken?"
"Klar doch. Autos, Motorrääër, Fluochtüüge, …"
"Un Panzer un Kanounen un …" Dat was wiër min Oppa.
"Quaterigge!" Nu was Öhme Heini wuoll im Brass.
Ek wuoll iähm wat te Pläsäiër daun un fraogede, of säi in däi Fabrik wuoll ouk Indianers un Trappers maken däöhn.
"Klar", sach häi. "Dao kannße di siëcker äin metniähmen."
"Villichte sougar en blaoen Indianer orre en rosanen Trapper? Dao hev ek noch keinen van…"
"Klar doch", sach Öhme Heini. Häi kräig dat nit ümmer spitz, wann me ne optrock.

Taukuëmmen Friedach alsou. Am Duonnersdach si ek noch maol inne Biärge gaohn. Ek woll maol kieken, of me däi Straotenbahn un däi Fabrik wuoll van buowen seihn konn. Män ek si nit sou wiet kuommen. Op äinmaol saog ek ne groute Vuogelfiär Totemunner äim Boum liëggen. Dat moche ne Adlerfiär sin! Dat was ne Adlerfiär! Däi harre äin van däi Spähers ut sinem Koppschmuck verluorn, as häi siëck düör dat Buschwiärk krängelt harr. Orre sougar en Häuptling! Ne echte Adlerfiär! Vüörsichtig stak ek säi in mine Joppentasche un gong nao Huse. Ek woll minen Schatz in Siëckerheit brengen.

Ach, Öhme Heini, gaoh mi doch wäch met dine vullautomatische Taukumpft tüschen blaoë Ärappelschüëtteln un rosane Bütterkesdousen. Ek hev ne echte Adlerfiär funnen! Un maorne, dao föüher ek nit met di in däi Fabrik. Dao gaoh ek oppem Biärg. Ek maut seihn, of ek wuoll ouk noch ne Tommahacke finnen kann!

Achter de Biärge...


16.9.2007


na baven