Däi
Adlerfiär
Vun Jürgen Brake
Ächter däi Hüüser van tiëgenüöwwer,
ächter däi Giarens fongk däi Wald an. Kroup diän
Biärg houge. Konnse nit drüöwwerkieken. Un
dat wusse ek van mine Utflüögge wann me op däi
höggeste Höchte stont, saoch me annere Biärge un
wiër annere wuoll dusend Stück, as me sou siët
, jaideräine met Wällern rundüm. Un ek wusste:
Dao bao irgends was däi Säi Glimmerglass, bao Tom Hutter
sine Biëwerbuorch harre un bao Liärstrump un däi
Groute Schlange siëck druoppen hett un däi Huronen un
däi Mingos üöwwerall am Rümschlieken wären.
Un ächter däi dusend Biärge, dao was däi Groute
Stroum met sine gefäöhrlecke Undeipen, gefäöhrleck
för däi Flaakboute vam Wabash un Ohio, män noch gefäöhrlecker
däi Werren, bao däi Fluëttpiraoten te Huse wären.
Un ächter diäm Stroume däi grouten Prärien,
bao Bisons un Mustangs grasden un Siox un Komantschen ächter
däi Bisons un Mustangs hiär wären.
Foto: Jürgen Brake
Härre me däi Rechtschriewestunnen un däi Brüëckriäcknerigge
wuoll uthollen konnt, wann me nit wusst härre: Dao ächter
däi Biärge, dao es däi Säi van Tom Hutter un
däi Stroum met sine Undeipen un Werren un däi Prärien
met däi Mustangs un Bisons? Un wann alle Stricke riëtten:
Me konn jao noch alltied Fluëttpiraot wääen orre
Siox.
"Du
büss nit klauk", sachte Öhm Heini. "Kiek op
däi Kaate. Ächterm Biärge, dao es Gobbelstadt. Dao
kann me met däi Straotenbahn henföühern. Dao hett
säi ne nigge Fabrik bugget. Ganz niggemoudsch!" Öhm
Heini was för dat Niggemodsche. "Däi maket Saken
ut Plastik. As in Amerika." Öhm Heini was ouk för
dat Amerikansche. Ek jao ouk, män
"Wat maket däi
denn för Saken?", fraogede ek.
"Sou Saken för'n Husholt. Schüëtteln un Dousen
un sou wat. Un allet vullautomatisch!"
"'ne vullautomatische Douse? Bu sall dat gaohn?", fraogede
ek at wiër.
"Nit
däi Douse un ouk nit däi Schüëttel! Däi
Produktionsprozess es vullautomatisch! Verstäiße dat?"
"Näi", sach ek.
"Buowen küömmet dat Granulaot rin. Äin Pott
met giäle, äin met rouë, äin met blaoë
Käörnkes. Un dann sittet dao äiner op sou'ne Büëhne,
däi hiät en Hiäwwel. Wann häi dao dran trecket,
dann küömmet nit mäh lilane, dann küömmet
dao rosane Schüëtteln ut däi Maschine rut."
"Jao", sach min Oppa, däi daotaukuommen was, "un
rosane Schüëtteln, däi sitt jao ouk viëll biätter
bi'm Ärappelnschellen."
"Dat du nicks üöwwer hiäs för so'ne nigge
Sake, dat es mi all lang klaor. Män däi Junge, däi
maut later bao irgends arbäiën, bao däi Taukumpft
es. Nit, as bi us in usem aollen Isenwiärk. Isen un Staohl,
dat bruket me dann nit mäh. Dann kann me allet ut Plastik maken."
"Ouk en Mess orre ne Biele? Es dat dann faste genaug?",
fraogede ek nasewis.
"Wat wäis du dann, wat däi noch allet utklamüüsern
wätt? Wache es af. Im Jaohre 2000, dao giëtt et dann ouk
Metze un Bielen ut Plastik un Autos un allet. Un ouk däi Rakete,
met däi du dann in dine Fiërgen op däi Maone flüüges,
däi es dann ouk ut Plastik!"
"Ek well jao gar nit op däi Maone. Dat sall jao blous
ne Wüste sin." Ek harre noch nit miärket, dat Öhm
Heini nu keinen Spass mäh verstont. Däi Taukumpft was
sin hilligstet Guët.
"Later",
sach häi un häi laot siëck nit mäh in
op en Dispeltaot üöwwer däi touristischen Vüör-
un Naodäile van sou'ne Maondtur , "later konnt säi
diän vanne Büëhne ouk noch tiëggen ne Maschine
utwesseln. Giëtt vandage sou Apperaote, däi sougar denken
könnt. Met Stroum. Äines Dages sittet dao sou'n Kassen
op däi Büëhne. Jao, dat gäiht vüöran
met däi nigge Tied. Allet vullautomatisch!"
"Un mine Arbäitsstië in däi Taukumpft?"
fraogede ek.
"Dao brüükeße nit bange tau sin. Däi packet
jao noch allet van Hand! Un blous sou niäwenbi
för jäide Arbäitsstië, däi düör
den Fuortschriëtt verluorn gäiht, giëtt et minnsens
twäi nigge. Dat es sou!"
"Un bao sollt däi sin?"
"Bi däi Müllaffouher", sach min Oppa. "Dao
bruket me viëlle Lüü, däi däi ganzen däösigen
Brocken wiër opsite daut, däi säi in däi Fabrik
ut dat bunte Granulaot maket hett."
Öhm Heini küërde nit mäh met usem Oppa.
"Ek kenn äinen van däi Fabrik", sach häi
för mi, "däi hiät mi seggt, dat ek däi
maol bekieken draff. Taukuëmmen Friedach bruk ek nit te arbäiën.
Dann föüher ek hen. Un du hiäs jao noch Fiërgen,
du draffs metföühern. Kanns di siëcker ouk wat metniähmen
van dao, ne Douse för dine Bütterkes för däi
Schaule villichte, orre wat tom Spiëllen
"
"Maket
däi denn ouk Spiëllsaken?"
"Klar doch. Autos, Motorrääër, Fluochtüüge,
"
"Un Panzer un Kanounen un
" Dat was wiër min
Oppa.
"Quaterigge!" Nu was Öhme Heini wuoll im Brass.
Ek wuoll iähm wat te Pläsäiër daun un fraogede,
of säi in däi Fabrik wuoll ouk Indianers un Trappers maken
däöhn.
"Klar", sach häi. "Dao kannße di siëcker
äin metniähmen."
"Villichte sougar en blaoen Indianer orre en rosanen Trapper?
Dao hev ek noch keinen van
"
"Klar doch", sach Öhme Heini. Häi kräig
dat nit ümmer spitz, wann me ne optrock.
Taukuëmmen Friedach alsou. Am Duonnersdach si ek noch maol
inne Biärge gaohn. Ek woll maol kieken, of me däi Straotenbahn
un däi Fabrik wuoll van buowen seihn konn. Män ek si nit
sou wiet kuommen. Op äinmaol saog ek ne groute Vuogelfiär
unner
äim Boum liëggen. Dat moche ne Adlerfiär sin! Dat
was ne Adlerfiär! Däi harre äin van däi Spähers
ut sinem Koppschmuck verluorn, as häi siëck düör
dat Buschwiärk krängelt harr. Orre sougar en Häuptling!
Ne echte Adlerfiär! Vüörsichtig stak ek säi
in mine Joppentasche un gong nao Huse. Ek woll minen Schatz in Siëckerheit
brengen.
Ach, Öhme Heini, gaoh mi doch wäch met dine vullautomatische
Taukumpft tüschen blaoë Ärappelschüëtteln
un rosane Bütterkesdousen. Ek hev ne echte Adlerfiär funnen!
Un maorne, dao föüher ek nit met di in däi Fabrik.
Dao gaoh ek oppem Biärg. Ek maut seihn, of ek wuoll ouk noch
ne Tommahacke finnen kann!
|